سیاست داخلی ایران
محسن میرزازاده؛ حمیدرضا رحمانی زاده دهکردی
چکیده
اغلب منازعات سیاسی در ایران معاصر ذیل مواجهۀ سنت و تجدد قابل تبیین است. راهحل سنتگرایانی مانند احمد فردید، رضا داوری اردکانی (در دورۀ اول فکریاش) و سید حسین نصر برای حل معادلۀ سنت و تجدد دفاع همهجانبه از سنت و نفی تجدد است. در ادبیات پژوهشی دربارۀ سنتگرایان کمتر به مبانی و بیشتر به آرا و نتایج ایشان توجه شده است. بنابراین هدف این ...
بیشتر
اغلب منازعات سیاسی در ایران معاصر ذیل مواجهۀ سنت و تجدد قابل تبیین است. راهحل سنتگرایانی مانند احمد فردید، رضا داوری اردکانی (در دورۀ اول فکریاش) و سید حسین نصر برای حل معادلۀ سنت و تجدد دفاع همهجانبه از سنت و نفی تجدد است. در ادبیات پژوهشی دربارۀ سنتگرایان کمتر به مبانی و بیشتر به آرا و نتایج ایشان توجه شده است. بنابراین هدف این مقاله بررسی یکی از مبادی ایشان، یعنی معرفتشناسی، و پیامدهای آن است. برای تحقق این هدف از روش «دلیل تصمیم» استفاده کردهایم. پرسش این است که سنتگرایان مذکور بر چه مبنای معرفتشناسانهای با تجدد مخالفت میکنند. با استفاده از دو مفهوم کل و مجموعه میبینیم که اگر سنت چونان کلِ ثابت انگاشته شود، تلفیق سنت و تجدد امری محال خواهد بود. اما اگر به صورت مجموعه درک شود، بطوریکه بتوان جزئی را به آن افزود یا از آن کاست، تلفیق سنت و تجدد به درجاتی ممکن خواهد بود. نتیجه اینکه؛ این سنتگرایان سنت (و مقابل آن تجدد) را کل انگاشتهاند نه مجموعه و چون این کل نزد ایشان ثابت است، خواهان رفع کامل نظام تجدد و برقراری تمام نظام سنت میشوند. هرچند نصر مجالی اندک ولو مشروط برای تلفیق سنت و تجدد فراهم میکند.
روابط بین الملل
زهرا اکبری؛ غلامرضا حداد
چکیده
در سالهای اخیر شاهد رقابتی چندجانبه میان چین و امریکا یودهایم. جمهوری اسلامی ایران با جایگاه ویژه ژئوپلیتیکی خود، در این رقابت حائز اهمیت راهبردی است. رقابت چین و امریکا و درواقع تغییر روند اعمال یکجانبه قدرت در سطح جهان، فرصتی برای کشورهایی همچون ایران است تا راهبردهای جدیدی را برای خود تعریف کنند و ضمن پرهیز از دخالت مستقیم در ...
بیشتر
در سالهای اخیر شاهد رقابتی چندجانبه میان چین و امریکا یودهایم. جمهوری اسلامی ایران با جایگاه ویژه ژئوپلیتیکی خود، در این رقابت حائز اهمیت راهبردی است. رقابت چین و امریکا و درواقع تغییر روند اعمال یکجانبه قدرت در سطح جهان، فرصتی برای کشورهایی همچون ایران است تا راهبردهای جدیدی را برای خود تعریف کنند و ضمن پرهیز از دخالت مستقیم در درگیریهای احتمالی آتی، از آن بیشترین بهره را ببرند. لذا در پاسخ به پرسش اصلی پژوهش: مناسبترین استراتژیها برای ایران جهت بهرهگیری از رقابت چین و امریکا کدام هستند؟، بر مبنای مفهوم قدرت هوشمند، از الگوی تحلیلی SWOT جهت استخراج استراتژیها استفاده شده است که نظامدهنده دادههایی است که با استفاده از منابع اسنادی-کتابخانهای و مصاحبه نیمهساختمند با صاحبنظران جمعآوری شدهاند. در این الگو؛ قوتها + فرصتها: راهبردهای تهاجمی، قوتها + تهدیدها: راهبردهای محافظهکارانه، ضعفها + فرصتها: راهبردهای رقابتی، و ضعفها + تهدیدها: راهبردهای تدافعی را بدست دادهاند. اهم استراتژیهای مذکور شامل استفاده همزمان از فناوریهای دو قدرت در عین تلاش برای کاهش وابستگی به طرفین؛ توجه به مقوله دیپلماسی عمومی-رسانهای جهت اقناع افکار عمومی در اتخاذ راهبردهای جدید؛ و برقراری روابط تجاری مناسب با سایر کشورها در کنار چین، برای جلوگیری از وابستگی به یک کشور هستند.
روابط بین الملل
سجاد صادقی
چکیده
تحولپژوهشی و آسیبشناسی دانش روابطبینالملل ایرانی دچار فقر نظری است. حال آنکه دلایل عدم شکلگیری نظریههای ایرانی فراگیر جز از طریق کشف نقاط ضعف با یک نگاه تطبیقی بر اساس این سئوال که «چرا جامعۀ دانشگاهی روابطبینالملل امریکا و اروپا توانست و ما نتوانستیم» میسر نخواهد بود. اهمیت این موضوع تا جایی است که بدون فهم ...
بیشتر
تحولپژوهشی و آسیبشناسی دانش روابطبینالملل ایرانی دچار فقر نظری است. حال آنکه دلایل عدم شکلگیری نظریههای ایرانی فراگیر جز از طریق کشف نقاط ضعف با یک نگاه تطبیقی بر اساس این سئوال که «چرا جامعۀ دانشگاهی روابطبینالملل امریکا و اروپا توانست و ما نتوانستیم» میسر نخواهد بود. اهمیت این موضوع تا جایی است که بدون فهم این مسئله که ضعف حاصل از دانش اکتسابی چه چالشهایی را برای دانش روابط بینالملل ایجاد کرده است نمیتوان راهکار برای برون رفت از شرایط فعلی ارائه داد. در این مسیر «سنجش دانشاکتسابی حاصل از آموزش در دانشگاه» مسئلۀ مهمی است. بر این اساس «دانشاکتسابی» 375 دانشجو و دانشآموختۀ روابطبینالملل از 15 دانشگاه، ابتدا به روش «تحلیل محتوا مقولهای» مبتنی بر کلیدواژههای نظری مورد «مفهومسنجی» قرار گرفته و سپس نتایج حاصله با رویکرد «خودارزیابی» محک خورده و در نهایت بر مبنای مقایسۀ آماری نتایج هر دو سبک سنجش با واقعیتهای موجود، به یک تحلیل و سنجش واقعگرای تطبیقی دست یافتیم. نتایج نهایی ضعف نظری دانشاکتسابی را تایید و فرضیه این پژوهش را به اثبات رساند. نتایج این پژوهش نشان میدهد که در وضعیت کنونی اصلاح منطبق بر واقعیت فرآیند «دانشاکتسابی حاصل از آموزش» میبایست اولویت جامعۀ دانشگاهی روابطبینالملل ایران باشد.
روانشناسی سیاسی
شهره پیرانی؛ سجاد شریف عسگری
چکیده
مصدق در تاریخ معاصر ایرانیان شخصیتی اثرگذار است که اقدامات ضداستعماری و ضد استبدادی او در زمینه ملیکردن صنعت نفت و مقابله با سیاستهای رضاشاه و محمدرضاشاه در اذهان ایرانیان به نیکی یادآوری میشود. اغلب نوشتههایی که در مورد مصدق وجود دارد ناکامی مصدق در ادامه پیگیری حقوق ملت ایران چه در عرصه داخلی و چه در عرصه بینالمللی را ناشی ...
بیشتر
مصدق در تاریخ معاصر ایرانیان شخصیتی اثرگذار است که اقدامات ضداستعماری و ضد استبدادی او در زمینه ملیکردن صنعت نفت و مقابله با سیاستهای رضاشاه و محمدرضاشاه در اذهان ایرانیان به نیکی یادآوری میشود. اغلب نوشتههایی که در مورد مصدق وجود دارد ناکامی مصدق در ادامه پیگیری حقوق ملت ایران چه در عرصه داخلی و چه در عرصه بینالمللی را ناشی از اقدامات و توطئههای دشمنان و مخالفان داخلی و بینالمللی ایجاد شده علیه او میدانند. کمتر نوشتهای این مساله را ناشی از شخصیت مصدق و نوع تصمیمگیری وی در امور میداند. در این مقاله ما با هدف بررسی شخصیت مصدق در پی پاسخ به این سوال هستیم که چگونه شخصیت مصدق بر تصمیمگیریهای سیاسی کلان و نوع مواجههی وی با مردم تاثیرگذار بوده است؟ برای این منظور روش ما در این مقاله کیفی از نوع تحلیل اسنادی و مبتنی بر منابع کتابخانهای است. برای رسیدن به هدف در این مقاله و نیز پاسخ این پرسش چارچوب نظری ما در این مقاله ترکیبی از شخصیت مهرطلب هورنای و گهن الگوی پرسونای یونگ میباشد.
روابط بین الملل
سید حمزه صفوی؛ امیرحسین الهامی؛ احمد رمضانی
چکیده
در پژوهش حاضر روش تحقیق آمیخته (کمی - کیفی)، راهبرد تحقیق اکتشافی، افق زمانی آن میان مدت (10 ساله) و جمع آوری داده ها نیز آمیخته (اسنادی - میدانی) است. ابتدا با مطالعه اسنادی و همچنین مصاحبه، 67 پیشران حضور راهبردی چین در 8 مولفه PESTEL+DS (سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فناورانه، زیست محیطی، حقوقی، دفاعی و امنیتی) به علاوه 7 روند جهانی – منطقه ای ...
بیشتر
در پژوهش حاضر روش تحقیق آمیخته (کمی - کیفی)، راهبرد تحقیق اکتشافی، افق زمانی آن میان مدت (10 ساله) و جمع آوری داده ها نیز آمیخته (اسنادی - میدانی) است. ابتدا با مطالعه اسنادی و همچنین مصاحبه، 67 پیشران حضور راهبردی چین در 8 مولفه PESTEL+DS (سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فناورانه، زیست محیطی، حقوقی، دفاعی و امنیتی) به علاوه 7 روند جهانی – منطقه ای شناسایی شد. سپس با پرسشنامه (35 نفر)، اثرگذاری، اهمیت و عدم قطعیت هر یک از پیشران ها مشخص شد (طبق ضریب لاوشه؛ روایی 55 پیشران - روند تایید شده و 19 پیشران - روند روایی مورد نظر را کسب نکردند). درمجموع، 22 پیشران - روند اهمیت و عدم قطعیت بالاتر از ارزش آستانه را کسب کردند. با استفاده از آزمون فریدمن 7 پیشران نهایی انتخاب و حالت های کیفی آنها استخراج شد. در نهایت 4 سناریو با ناسازگاری صفر با پرسشنامه ماتریس تاثیر متقاطع و نرم افزار سناریو ویزارد ترسیم و تدوین شده و تاثیرات آنها بر امنیت ملی ج.ا.ا مورد ارزیابی قرار گرفت.
جامعه شناسی سیاسی
اکبر ذوالفقاری؛ طاها عشایری؛ طاهره جهان پرور
چکیده
این پژوهش تلاش می کند موانع مشارکت سیاسی در ایران را با رویکرد فراترکیب شناسایی، دسته بندی، و برای رفع آنها پیشنهاداتی ارائه نماید. روش پژوهش از نوع فراترکیب کیفی است که دربازه زمانی 1401-1383 به روش تعمدی غیر احتمالی با حجم نمونه 23 سند تحقیقی انجام شده است. این اسناد برحسب اعتبار و روایی تحقیق، کیفیت پژوهش، معیار علمی-پژوهشی بودن و ارتباط ...
بیشتر
این پژوهش تلاش می کند موانع مشارکت سیاسی در ایران را با رویکرد فراترکیب شناسایی، دسته بندی، و برای رفع آنها پیشنهاداتی ارائه نماید. روش پژوهش از نوع فراترکیب کیفی است که دربازه زمانی 1401-1383 به روش تعمدی غیر احتمالی با حجم نمونه 23 سند تحقیقی انجام شده است. این اسناد برحسب اعتبار و روایی تحقیق، کیفیت پژوهش، معیار علمی-پژوهشی بودن و ارتباط با موانع مشارکت سیاسی زنان انتخاب شدند. یافتههای تحقیق نشان میدهد موانع اصلی مشارکت سیاسی زنان در ایران به شش دسته موانع اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، روانی و جمعیتی تقسیم می شوند؛ که، موانع اجتماعی شامل فضای مردانه جامعه، تبعیض اجتماعی: جنسیتی شدن مشاغل؛ موانع فرهنگی مانند سنت و هنجارهای فرهنگی، نظام آموزشی، الگوهای طایفهای- مردسالاری؛ موانع سیاسی شامل انسداد سیاسی، باورهای سیاسی، سلطه سیاسی مردان، فرهنگ سیاسی پایین؛ موانع اقتصادی دربرگیرنده نابرابری اقتصادی، آنومی اقتصادی، وابستگی مالی؛ و موانع روانی هم شامل خودباوری پایین، باورهای روانی، احساس آنومی روانی) و جمعیتی (اقلیمی، مکانی، خانوادگی، فیزیلوزیکی) است. مشارکت سیاسی زنان بعنوان بخش اعظمی از جمعیت کشورها موجب بهبود اوضاع تصمیم گیری، درک بهتر از زندگی سیاسی- اجتماعی، ایجاد ارزشها و نگرشهای جدید سیاسی، کاهش نابرابریهای سیاسی و اجتماعی و نهایتا توسعه سیاسی و اجتماعی جامعه می شود.
اقتصاد سیاسی
مالک آوریده؛ علی مختاری؛ علی باقری دولت آبادی
چکیده
آمریکا در سیاست خارجی همواره از تحریم بهعنوان ابزاری غیرانسانی علیه کشورهای غیرهمسو با خود استفاده کرده است. این رویکرد در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ تشدید شد و حوزههای مالی، بانکی، بیمهای، حملونقل و کشتیرانی را دربرگرفت. سؤال اصلی این است تحریمهای اعمالی دولت ترامپ چه تأثیری بر سرمایه اجتماعی و سیاسی ایران نهاده است؟ ...
بیشتر
آمریکا در سیاست خارجی همواره از تحریم بهعنوان ابزاری غیرانسانی علیه کشورهای غیرهمسو با خود استفاده کرده است. این رویکرد در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ تشدید شد و حوزههای مالی، بانکی، بیمهای، حملونقل و کشتیرانی را دربرگرفت. سؤال اصلی این است تحریمهای اعمالی دولت ترامپ چه تأثیری بر سرمایه اجتماعی و سیاسی ایران نهاده است؟ فرضیه پژوهش به کاهش سرمایه اجتماعی و سیاسی ایران در دوران تشدید تحریمها اشاره میکند. برای سنجش فرضیه پژوهش از روش توصیفی- تحلیلی، مبتنی بر اسناد و دادههای کتابخانهای، استفادهشده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که تحریمها بر وضع اقتصادی کشور تأثیر منفی برجای گذاشته و افت شاخصهای اقتصادی مثل رشد اقتصادی، افزایش نرخ ارز، تورم و نابرابری نگاه جامعه را بیش از گذشته به امر معیشت و بقا معطوف کرده است. درنتیجه غلبه امر معیشت بر کنش و تفکر، آثار مخربی در حوزههای اجتماعی (اعم از افزایش میزان جرم و جنایت، مهاجرت) فرهنگی (کاهش توجه به سازمانهای مردمنهاد و فعالیتهای هنری و فرهنگی و تولید و مصرف کالاهای فرهنگی) و سیاست (کاهش مشارکت سیاسی، بیتفاوتی نسبت به کنش سیاسی، گسترش اعتراضات، خشونتهای جمعی و بیقانونی) ظهور یافته است.
جامعه شناسی سیاسی
پگاه خیرالهی؛ حمید دهقانی؛ حمید نساج
چکیده
انقلاب اسلامی ایران به عنوان یکی از مراحل فرآیند گذار به دموکراسی از جنبه-های مختلفی مورد بحث قرار گرفته است گرچه هیچگاه از منظر رابطه دولت-جامعه به آن پرداخته نشده است.مقاله حاضر با هدف بررسی رابطه دولت-جامعه طی سالهای 1342-1357 با روش نهادگرایی تاریخی انجام گرفته است. ابتدا با بررسی منابع تاریخی عنوان منابع تحقیق، مهمترین وقایع در ...
بیشتر
انقلاب اسلامی ایران به عنوان یکی از مراحل فرآیند گذار به دموکراسی از جنبه-های مختلفی مورد بحث قرار گرفته است گرچه هیچگاه از منظر رابطه دولت-جامعه به آن پرداخته نشده است.مقاله حاضر با هدف بررسی رابطه دولت-جامعه طی سالهای 1342-1357 با روش نهادگرایی تاریخی انجام گرفته است. ابتدا با بررسی منابع تاریخی عنوان منابع تحقیق، مهمترین وقایع در بازه زمانی مورد مطالعه، نحوه تعامل دولت و جامعه مورد مطالعه قرار گرفت و سپس با توجه به روش نهادگرایی تاریخی، رابطه علی و زمانی رخدادهای اجتماعی و سیاسی مشخص شد. نتایج پژوهش بر این مبنا است که در ابتدای مسیر انقلاب(سال1342) دولت قدرتمند بوده گرچه به تدریج سیاست تقابلی دولت با جامعه طی چندین سال برای سرکوب نارضایتیها منجر به این شد که نهایتا پس از واقعه جمعه سیاه، جامعه هیچگونه مصالحه با دولت را نپذیرد و حتی پس از تلاش دولت برای ایجاد فضای باز سیاسی، از این فرصت علیه دولت استفاده کند.
روابط بین الملل
سیدحسن میرفخرائی
چکیده
روابط ایران و روسیه در طول یک دهه اخیر به طور محسوسی توسعه یافته است. این توسعه مناسبات به نحوی محسوس بوده که حتی مدل شکلگیری آن را میتوان مبتنی بر مشارکت راهبردی در نظر گرفت. این توسعه در برخی از حوزهها نظیر همکاریهای سیاسی و یا مشارکت امنیتی-دفاعی بروندادهای بیشتری داشته و در سطوح اقتصادی و ژئواکونومیک بروز و ظهور کمتری داشته ...
بیشتر
روابط ایران و روسیه در طول یک دهه اخیر به طور محسوسی توسعه یافته است. این توسعه مناسبات به نحوی محسوس بوده که حتی مدل شکلگیری آن را میتوان مبتنی بر مشارکت راهبردی در نظر گرفت. این توسعه در برخی از حوزهها نظیر همکاریهای سیاسی و یا مشارکت امنیتی-دفاعی بروندادهای بیشتری داشته و در سطوح اقتصادی و ژئواکونومیک بروز و ظهور کمتری داشته است. در این چارچوب به نظر میرسد مولفههای ساختاری نقش تاثیرگذارتری بر این مدل توسعه روابط داشتهاند. مقاله حاضر با مفروض قراردادن این شرایط درپی پاسخ به این سوال کلیدی است که چه مولفههای ساختاری برمدل توسعه روابط ایران و روسیه در بازه سالهای 2015 تا 2023 تاثیرگذار بودهاند؟ در پاسخ فرضیهای که مطرح میشود مبتنی براین گزاره است که امضای برجام بین ایران و کشورهای 1+5 به عنوان عامل ساختاری تاثیرگذار بر سیاست خارجی ایران و جنگ اوکراین 2022 به عنوان عامل ساختاری تاثیرگذار بر سیاست خارجی روسیه در این فرایند تاثیرگذار بودهاند. در این چارچوب نوع مواجهه دو کشور با مولفه ساختاری تاثیرگذار بر بازیگر دیگر منجر به بازتولید این مناسبات شده است. مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی با اتکاء به چارچوب تئوریک نوواقعگرایی ساختاری در پی اثبات فرضیه است.
روابط بین الملل
فریده امانی کیکانلو؛ رضا سیمبر
چکیده
در پی حادثه 11 سپتامبر، آمریکا ذیل عنوان مبارزه علیه تروریسم وارد خاک افغانستان شد. اما بعد از گذشت 20 سال از آغاز حمله به این کشور، با امضای توافق نامه با طالبان در 29 فوریه 2020 متعهد به خروج ازافغانستان شد. از طرفی به دلیل اهمیت تحولات افغانستان برای ایران، هرگونه اقدام آمریکا در این کشور، متوجه امنیت ملی ایران است. هدف این مقاله، بررسی ...
بیشتر
در پی حادثه 11 سپتامبر، آمریکا ذیل عنوان مبارزه علیه تروریسم وارد خاک افغانستان شد. اما بعد از گذشت 20 سال از آغاز حمله به این کشور، با امضای توافق نامه با طالبان در 29 فوریه 2020 متعهد به خروج ازافغانستان شد. از طرفی به دلیل اهمیت تحولات افغانستان برای ایران، هرگونه اقدام آمریکا در این کشور، متوجه امنیت ملی ایران است. هدف این مقاله، بررسی پیامدهای خروج آمریکا از افغانستان و شکلگیری یک خلاء قدرت فرامنطقهای در این کشور است. سوال پژوهش این است که "با خروج آمریکا از افغانستان و حاکمیت مجدد حکومت طالبان چه پیامدهایی برای امنیت ملی ایران بهعنوان همسایه استراتژیکی افغانستان ایجاد شده است"؟ فرضیه مقاله حاضر بدین صورت است: فرایند خروج آمریکا از اول می 2021 از سرزمینهای همجوار ایران پیامد مثبت اما چالش ایجاد یک افغانستان بیثبات تحت حاکمیت طالبان؛ تصادم قرائتهای مختلف از اندیشههای سیاسی اسلام و افزایش فعالیت اندیشههای قومی و تکفیری، ناامنی در مناطق شرقی کشور و کاهش امنیت ملی ایران بهعنوان پیامد منفی باقی بماند. این پژوهش با چارچوب رئالیستی، با روش تبیینی و بر اساس منابع اینترنتی و کتابخانهای نگاشته شده است.
روابط بین الملل
محمدهادی راجی؛ اصغر افتخاری
چکیده
یکی از چارچوبهای بررسی یکپارچه مؤلفههای فشار غربیها علیه جمهوری اسلامی ایران چارچوب جنگ ترکیبی است. در این راستا بررسی چگونگی راهکارهای مقابله با این نوع از جنگ میتواند دارای کاربردهای نظری و عملیاتی برای نخبگان و مسئولان ذیربط باشد. پرسش اصلی تحقیق حاضر آن است که راهکارهای مقابله با جنگ ترکیبی غرب علیه ج.ا.ا چیست؟تحقیق حاضر ...
بیشتر
یکی از چارچوبهای بررسی یکپارچه مؤلفههای فشار غربیها علیه جمهوری اسلامی ایران چارچوب جنگ ترکیبی است. در این راستا بررسی چگونگی راهکارهای مقابله با این نوع از جنگ میتواند دارای کاربردهای نظری و عملیاتی برای نخبگان و مسئولان ذیربط باشد. پرسش اصلی تحقیق حاضر آن است که راهکارهای مقابله با جنگ ترکیبی غرب علیه ج.ا.ا چیست؟تحقیق حاضر از دو حیث رویکردی و عملیاتی از اهمیت برخوردار است، از حیث رویکردی و نظری به یکپارچگی راهکارهای مقابله نظر دارد و از حیث عملیاتی میتواند برای مسئولان مرتبط با جنگ ترکیبی کارگشا باشد. این تحقیق از نوع اکتشافی بوده و فرضیهآزما نیست. برای گردآوری دادهها، از تکنیک اسنادی استفاده شده و برای تحلیل دادهها نیز از روش کیفی و از رویکرد توصیفی و تحلیلی بهره برده شده است. یافتههای تحقیق بیانگر آن است که راهکارهای مقابله با جنگ ترکیبی غرب علیه ج.ا.ا در سه سطح کلان(طراحی تصویر و بازطراحی نقش بینالمللی ایران)، نیمهکلان(تلاش برای سیاستگذاری پایا) و خُرد که در سطوح تکنیکی قابل پردازش است قرار دارد.
جامعه شناسی سیاسی
حجت کاظمی؛ سید مهدی موسی کاظمی
چکیده
مطابق دیدگاه برخی از جامعهشناسان تاریخی همچون هینتسه، وبر، تیلی، مان، گیدنز و فوکویاما، جنگهای اروپایی در فاصله قرن پانزدهم تا قرن بیستم، متغیری کلیدی در گذار از پراکندگی فئودالی قدرت و استقرار دولت مدرن بوده است. از این منظر جنگ و تلاش دولتها برای فراهم کردن شرایط پیروزی در آنها، نیرویی موثر در عینیتیافتن اندیشه دولت مدرن، ...
بیشتر
مطابق دیدگاه برخی از جامعهشناسان تاریخی همچون هینتسه، وبر، تیلی، مان، گیدنز و فوکویاما، جنگهای اروپایی در فاصله قرن پانزدهم تا قرن بیستم، متغیری کلیدی در گذار از پراکندگی فئودالی قدرت و استقرار دولت مدرن بوده است. از این منظر جنگ و تلاش دولتها برای فراهم کردن شرایط پیروزی در آنها، نیرویی موثر در عینیتیافتن اندیشه دولت مدرن، تقویت ساختار دولتی و افزایش میزان نفوذ دولت در جامعه بوده است. مقاله ضمن تاکید بر سودمندی این دیدگاه؛ در پی آن است تا با توجه به طیف وسیعتری از جنگها، به ویژه در جوامع غیر غربی، نشان دهد که تاکید بر رابطه قطعی جنگ و دولتسازی میتواند به نوعی سادهسازی و تعمیم بیضابطه منجر شود. تجربههای تاریخی نشان میدهد در حالی که برخی جنگها عامل تقویت فرایند دولتسازی بوده، نمونههای دیگر تضعیف و زوال قدرت دولتی را درپی داشته است. مقاله بر این نتیجهگیری تاکید میکند که تنوع در تأثیر جنگ بر فرایند دولتسازی در جوامع مختلف حاصل نقشآفرینی عوامل دیگری همچون نوع جنگ(داخلی یا خارجی بودن جنگ)، وضعیت اقتصادی و اجتماعی دولتهای درگیر جنگ، تأثیر محیط بینالمللی و نحوه نقشآفرینی قدرتهای خارجی میباشد.
تحولات خاورمیانه
علی اکبر اسدی؛ محمد عرف
چکیده
با توجه به محدودیتهای جدی در حوزه قدرت سخت، توسعه قدرت نرم از جمله با برندسازی ملی به عنوان یکی از اولویتهای کلیدی دولتهای کوچکی مانند قطر محسوب میشود. با توجه به این مهم در اینجا این پرسش مورد بررسی قرار میگیرد که برندسازی ملی چه جایگاهی در سیاست خارجی و امنیت ملی قطر دارد؟ در این راستا ضمن اشاره به محدودیتها و چالشهای قطر به لحاظ ظرفیتهای ...
بیشتر
با توجه به محدودیتهای جدی در حوزه قدرت سخت، توسعه قدرت نرم از جمله با برندسازی ملی به عنوان یکی از اولویتهای کلیدی دولتهای کوچکی مانند قطر محسوب میشود. با توجه به این مهم در اینجا این پرسش مورد بررسی قرار میگیرد که برندسازی ملی چه جایگاهی در سیاست خارجی و امنیت ملی قطر دارد؟ در این راستا ضمن اشاره به محدودیتها و چالشهای قطر به لحاظ ظرفیتهای قدرت و امنیت ملی و همچنین ظرفیتهای آن، به رویکرد کلان و سیاستهای این کشور در حوزه برندسازی ملی پرداخته شده است. نتایج این تحقیق نشان میدهد رهبران قطر با تمرکز بر شش حوزه اصلی توانستهاند در حوزه برندسازی ملی موفقیتها و دستاوردهای قابل توجهی را کسب نموده و از این طریق به ارتقای ظرفیتهای قدرت و امنیت ملی این کشور کمک کنند. این حوزهها عبارتند از: شبکهسازی سیاسی و میانجیگری در بحرانها؛ برندسازی رسانهای با محوریت الجزیره؛ ظرفیتها و کمکهای اقتصادی به مثابه پشتوانه برندسازی؛ ظرفیتسازی و دیپلماسی فرهنگی؛ توسعه ظرفیتها و دیپلماسی ورزشی و؛ تقویت و ارتقای حوزه گردشگری. این مقاله به عنوان پژوهشی توصیفی- تبیینی از الگوی مفهومی شش وجهی آنهولت برای تبیین برندسازی ملی بهره برده است.
تحولات خاورمیانه
محسن باقری؛ عنایت الله یزدانی؛ محمد علی بصیری
چکیده
The emergence and gaining power of the Salafi-Takfiri trend of ISIS in the two countries of Syria and Iraq, although it posed deep security threats to the Islamic Republic of Iran and its allies, but Iran was able to deal with this anti-security phenomenon by implementing and pursuing a security policy in order to deal with cross-border threats. Therefore, the main question of this article is, in what framework can Iran's security policy be evaluated against the threat of ISIS? The assumption of this article is that Iran's security policy against the threat of ISIS can be analyzed in ...
بیشتر
The emergence and gaining power of the Salafi-Takfiri trend of ISIS in the two countries of Syria and Iraq, although it posed deep security threats to the Islamic Republic of Iran and its allies, but Iran was able to deal with this anti-security phenomenon by implementing and pursuing a security policy in order to deal with cross-border threats. Therefore, the main question of this article is, in what framework can Iran's security policy be evaluated against the threat of ISIS? The assumption of this article is that Iran's security policy against the threat of ISIS can be analyzed in the framework of maintaining and expanding regional strategic depth. Examining the issue using the descriptive-analytical method and library and documentary sources and the approach of strategic depth and balance of power shows that adopting Iran's active defensive and offensive strategy and action in confronting ISIS with an emphasis on maintaining and expanding the regional strategic depth leads to It turned out that Iran was able to create several opportunities for itself from the threat of ISIS, the most important of which are: confronting regional terrorism and curbing political-security chaos in the region;
تحولات خاورمیانه
امیر قیاسی؛ اردشیر نوریان
چکیده
از زمان تأسیس اسرائیل،طیفی از رخدادها از جنگ،منازعه،اتحاد و ائتلاف گرفته تا آتشبس، مذاکرات و توافقنامههای متعدد صلح دو یا چندجانبه و در نهایت وابستگی متقابل و همگرائی به روابط متقابل اسرائیل و اعراب شکل داده است. بررسی عمیق این رخدادها فرایندی از منازعه و جنگ به سمت صلح و همگرائی را متجلّی میسازد. بنابراین با توجه به درهم تنیدگی ...
بیشتر
از زمان تأسیس اسرائیل،طیفی از رخدادها از جنگ،منازعه،اتحاد و ائتلاف گرفته تا آتشبس، مذاکرات و توافقنامههای متعدد صلح دو یا چندجانبه و در نهایت وابستگی متقابل و همگرائی به روابط متقابل اسرائیل و اعراب شکل داده است. بررسی عمیق این رخدادها فرایندی از منازعه و جنگ به سمت صلح و همگرائی را متجلّی میسازد. بنابراین با توجه به درهم تنیدگی و روابط پیچیده خاورمیانه، پاسخ به سه مسأله علل همگرائی، چگونگی همگرائی و چیستی پیامدهای امنیتی همگرائی اسرائیل و اعراب برای ایران بسیار مهم و نیازمند بررسی علمی است که محورهای اصلی این پژوهش را نیز شکل داده است. نتایج حاصل از این پژوهش که براساس رویکردی توصیفی ـ تبیینی و با روش کتابخانهای انجام شده است، نشان میدهد که عوامل سه وجهی محدودیتهای راهبردی اسرائیل، الزامات و خواست کشورهای عربی و الزاماتی مشترک، صلح و همگرائی بین دو طرف را به صورت همزمان ایجاد کرده است. فرایند همگرائی به صورت تدریجی، چندبعدی، رسمی، عمیق و چندسطحی توسعه و تکامل یافته است که مهمترین پیامدهای امنیتی آن برای ایران تضعیف جبهه مقاومت و جلوگیری از تشکیل هلال شیعه به رهبری ایران، محاصره و فشار بر ایران و بازتعریف ساختار امنیتی منطقه و تضعیف نقش ایران در این ساختار بوده است.
روابط بین الملل
سید روح الله حاج زرگرباشی؛ رضا ذبیحی
چکیده
منطقه خلیج فارس به دلایل ژئوپلتیکی و ژئواستراتژیکی از دیرباز مورد توجه قدرت های بزرگ بوده است. اکنون به دنبال برخی تحولات جدید و فاصله گرفتن عربستان از آمریکا و همزمان نزدیک شدن این کشور به چین به عنوان یکی دیگری از قدرت های بزرگ که به دنبال نظم سازی در منطقه است، این پرسش اساسی مطرح می شود که نقشآفرینی چین در منطقه خلیج فارس چه تاثیری ...
بیشتر
منطقه خلیج فارس به دلایل ژئوپلتیکی و ژئواستراتژیکی از دیرباز مورد توجه قدرت های بزرگ بوده است. اکنون به دنبال برخی تحولات جدید و فاصله گرفتن عربستان از آمریکا و همزمان نزدیک شدن این کشور به چین به عنوان یکی دیگری از قدرت های بزرگ که به دنبال نظم سازی در منطقه است، این پرسش اساسی مطرح می شود که نقشآفرینی چین در منطقه خلیج فارس چه تاثیری بر امنیت منطقه ای ایران خواهد داشت؟ پاسخ موقت به این پرسش، مستلزم تعریف و تقسیم بندی ابعاد امنیت منطقه ای ایران است. بر این مبنا این فرض مطرح می شود که این نقش آفرینی که طی سالهای اخیر و به ویژه از اواخر سال 2022 وارد فاز جدیدی شده است، ممکن است اثرات مخاطره آمیزی بر امنیت منطقه ای ایران در حوزه های نظامی داشته باشد، اما همزمان می تواند باعث افزایش امنیت منطقه ای ایران از منظر سیاسی و اقتصادی شود. بر این اساس، در صورتی که حضور چین صرفا اقتصادی و سیاسی باشد امنیت منطقه ای ایران افزایش می یابد، اما اگر این حضور نظامی باشد، می تواند تهدیدی برای امنیت منطقه ای ایران باشد. رویکرد این پژوهش تحلیلی – تبیینی و روش آن کیفی است.
سیاستگذاری عمومی
مصطفی کواکبیان؛ عظیم متین
چکیده
مقاله حاضر به بررسی جایگاه توسعه سیاسی زنان در برنامههای توسعهای اخیر کشور میپردازد و با ارائه چارچوب نظری نهادگرایی برای تحلیل این جایگاه، اقدام به بررسی تئوریها، مفاهیم و شواهد مرتبط با این حوزه مینماید. با توجه به اهمیت مشارکت زنان در توسعه سیاسی، درک بهتری از چالشها و فرصتهایی که در این زمینه برای زنان وجود دارد، الزامی ...
بیشتر
مقاله حاضر به بررسی جایگاه توسعه سیاسی زنان در برنامههای توسعهای اخیر کشور میپردازد و با ارائه چارچوب نظری نهادگرایی برای تحلیل این جایگاه، اقدام به بررسی تئوریها، مفاهیم و شواهد مرتبط با این حوزه مینماید. با توجه به اهمیت مشارکت زنان در توسعه سیاسی، درک بهتری از چالشها و فرصتهایی که در این زمینه برای زنان وجود دارد، الزامی است. چارچوب نظری نهادگرایی و نظریات آمارتیا کومار سن در خصوص قابلیت و توانمندی، تحلیلی خاص از جایگاه زنان در برنامههای پنجم و ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ج.ا.ایران با روش تحلیل مضمون به دست آورده است تا با تأکید بر جایگاه توسعه سیاسی زنان در برنامههای توسعهای، مشارکت زنان در فرایند تصمیمگیری و حقوق شهروندی و آزادیهای شخصی و عمومی اصول اساسی دموکراسی را برجسته سازند. درنتیجه در این پژوهش جایگاه زنان در برنامههای پنجم و ششم توسعه کشور، اهداف، تأثیر و نقاط قوت و ضعف برنامهها بر اساس نظریات آمارتیا سن و مفهوم قابلیت افراد برای استفاده از منابع که شامل آموزشهای اساسی، رسانههای آزاد و مشارکت آزاد در انتخابات و حقوق مدنی مورد تحلیل قرار گرفت .
روابط بین الملل
حسین فتاحی اردکانی
چکیده
یازده سپتامبر و حمله آمریکا به عراق و افغانستان زمینههای تغییر در راهبرد کشورهای خاورمیانه را فراهم آورد. عربستان که به لحاظ ماهوی به تأمین امنیت از سوی آمریکا وابسته است، پس از این حوادث به دنبال بازنگری در راهبرد منطقهای و متنوع سازی منابع امنیتی خود برآمد. این تغییر راهبردی به واسطه درک رهبران جدید عربستان از تغییر موازنه قدرت ...
بیشتر
یازده سپتامبر و حمله آمریکا به عراق و افغانستان زمینههای تغییر در راهبرد کشورهای خاورمیانه را فراهم آورد. عربستان که به لحاظ ماهوی به تأمین امنیت از سوی آمریکا وابسته است، پس از این حوادث به دنبال بازنگری در راهبرد منطقهای و متنوع سازی منابع امنیتی خود برآمد. این تغییر راهبردی به واسطه درک رهبران جدید عربستان از تغییر موازنه قدرت از غرب به شرق بوده است. ظهور قدرت-های نوظهوری مثل چین و وابستگیهای سیاسی، اقتصادی و امنیتی متقابل میان کشورهای منطقه و قدرتهای نوظهور، زمینه را برای گذار از جهان تک قطبی به چند قطبی فراهم آورده است. پرسش پژوهش حاضر این است که دلایل تغییر در راهبرد منطقهای عربستان سعودی چیست؟ براساس فرضیه طراحی شده، سه عامل مهم رو به افول نهادن جهان تک قطبی و پایان حمایتگری آمریکا، تلاش روسیه برای بازیابی قدرت فرامنطقهای خود و خیز چین برای تبدیل شدن به یک ابرقدرت جهانی باعث شده تا عربستان ضمن بازنگری در راهبرد منطقهای خود از این فضای ایجاد شده به نفع خود استفاده کرده و در راستای منافع ملی و توسعه سیاسی و اقتصادی روابطش را با همسایگان بهبود بخشد. در نتیجه راهبرد دولت قدرتمند جایگزین راهبرد منطقه قدرتمند با مشارکت و همکاری همسایگان شده است.
روابط بین الملل
وحید افراسیابان؛ سیدجلال دهقانی فیروزآبادی
چکیده
مقاله حاضر، روابط چین و خاورمیانه را در مواجهه با روسیه مورد بررسی قرار میدهد. این مقاله با استفاده از دیدگاه نظریه بازیها، رفتارها و تصمیمگیریهای طرفین را تحلیل میکند و نشان میدهد که چگونه چین میتواند با اتخاذ استراتژی همگرایی منطقهای با کشورهای خاورمیانه، توازن قدرت را در مواجهه با نفوذ روسیه در منطقه ایجاد و حفظ کند. ...
بیشتر
مقاله حاضر، روابط چین و خاورمیانه را در مواجهه با روسیه مورد بررسی قرار میدهد. این مقاله با استفاده از دیدگاه نظریه بازیها، رفتارها و تصمیمگیریهای طرفین را تحلیل میکند و نشان میدهد که چگونه چین میتواند با اتخاذ استراتژی همگرایی منطقهای با کشورهای خاورمیانه، توازن قدرت را در مواجهه با نفوذ روسیه در منطقه ایجاد و حفظ کند. سوال مقاله این است که چگونه میتوان از همگرایی منطقهای میان چین و کشورهای خاورمیانه به عنوان راهبردی در جهت تعدیل توازن در مواجهه با نفوذ روسیه در منطقه استفاده کرد؟ در پاسخ، فرضیه بیان میکند همگرایی منطقهای چین و کشورهای خاورمیانه با توجه به منافع مشترک اقتصادی، امنیتی و فرهنگی، میتواند نفوذ روسیه را در منطقه کاهش داده و توازن قدرت را در مواجهه با آن در منطقه به نفع چین تغییر دهد. این فرضیه با استناد به شواهد موجود، مورد ارزیابی قرار گرفته است. از آنجا که شواهد موجود نیازمند روشهای آماری و محاسباتی هستند، از روش کمّی با رویکرد تبیینی استفاده شده است. نتایج به دست آمده، فرضیه را تأیید کرده و نشان دادهاند همگرایی منطقهای چین و خاورمیانه در حال گسترش است و میتواند نقش تعادلبخشی در برابر نفوذ روسیه و مواجهه با آن داشته باشد.
جامعه شناسی سیاسی
مهدی میرکیایی
چکیده
توجه به رفتار سیاسی عامه و تودههای مردم، از اهمیت درخور توجهی برخوردار است. در این میان، نقل لطیفه در نقد گروه های حاکم، به یک دوره از حیات سیاسی تودهها اختصاص نداشته است. کثرت و تنوع این لطیفهها ذهن پژوهشگران را به جایگاه ویژه آن ها در رویارویی تودههای مردم با نخبگان حاکم حساس میکند و این پرسش را پیش میکشد که پراکنده شدن ...
بیشتر
توجه به رفتار سیاسی عامه و تودههای مردم، از اهمیت درخور توجهی برخوردار است. در این میان، نقل لطیفه در نقد گروه های حاکم، به یک دوره از حیات سیاسی تودهها اختصاص نداشته است. کثرت و تنوع این لطیفهها ذهن پژوهشگران را به جایگاه ویژه آن ها در رویارویی تودههای مردم با نخبگان حاکم حساس میکند و این پرسش را پیش میکشد که پراکنده شدن این لطیفهها چه کارکردی در حیات سیاسی تودهها دارد و در مقابله با کدام یک از راهبردهای گروههای مسلط کاربرد مییابد؟ فرض ما این است که توده ها با نقل لطیفههای سیاسی تلاش میکنند سلطه را در هر سه ساحت مادی، منزلتی و ایدئولوژیک به چالش کشیده، تابلو و تصویر برساخته زمامداران را از وضعیت کشور خدشهدار کرده، ابعاد مختلف آن را زیر سوال ببرند. چهارچوب نظری این پژوهش، نظریه روایتهای نهانی از جیمز سی. اسکات است که کوشش کرده است اشکال گوناگون مقاومت فرودستان را در برابر نخبگان حاکم تشریح و صورتبندی کند. پیش از این پژوهشهایی پیرامون لطیفههای سیاسی کشورهای مختلف از مناظر گوناگون انجام شده است، اما تاکنون تحقیقی با بهرهگیری از نظریه روایتهای نهانی برای تشریح جایگاه این لطیفهها در حیات سیاسی عامه صورت نگرفته است.
سیاست داخلی ایران
سید ابوذر خوشبیان؛ پرویز امینی؛ جواد حیدری
چکیده
اعتراض و تغییرخواهی امروزه بخش جدایی ناپذیر از حیات نظامهای سیاسی در دوره نوین حکمرانی شده است. متأخرترین اعتراضات فراگیر در ایران، اعتراضات سال ۱۴۰۱ است که پس از مرگ خانم مهسا امینی رخ داد. شناخت چیستی این اعتراضات و پیامدهای آن، هدف این مقاله است. روش مورد استفاده در تحقیق، روش نظریه زمینهای یا گرندد تئوری است که با استفاده از ...
بیشتر
اعتراض و تغییرخواهی امروزه بخش جدایی ناپذیر از حیات نظامهای سیاسی در دوره نوین حکمرانی شده است. متأخرترین اعتراضات فراگیر در ایران، اعتراضات سال ۱۴۰۱ است که پس از مرگ خانم مهسا امینی رخ داد. شناخت چیستی این اعتراضات و پیامدهای آن، هدف این مقاله است. روش مورد استفاده در تحقیق، روش نظریه زمینهای یا گرندد تئوری است که با استفاده از مصاحبه به گردآوری نظرات نخبگان پرداخته و سپس در سه سطح باز، محوری و انتخابی کدگذاری صورت گرفته است. مهمترین یافتههای پژوهش حاضر بیان میدارد که شرایط علی شامل نارضایتی از وضع موجود از جمله سیاسی، فرهنگی، اقتصادی؛ انباشت نارضایتیها و نداشتن چشمانداز مثبت از آینده است. شرایط زمینهای شامل تعلیق اصل 27 قانون اساسی؛ غیاب سیاست در حوزه عمومی و نبود رسانه با مرجعیت عمومی است. شرایط مداخلهگر شامل زیرساختسازی کشورهای متخاصم از جمله در حوزههای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی؛ فشارهای دولتی و فشارهای رسانهای است. کنشها و واکنشها شامل آزادسازی قیمتها؛ مرگ مهسا امینی و بروز اعتراضات است. در نهایت پیامدهای آن شامل رادیکالیسم اجتماعی؛ امنیت زدایی؛ اقتدارزدایی از حاکمیت؛ مشارکت زدایی مدنی و ... است. در پایان نتایج حاصل از پژوهش نشان داد صورت اعتراضات 1401 یک تغییرخواهی اعتراضی از نوع شورش اجتماعی است.
روابط بین الملل
زکیه آفتابی؛ مراد کاویانی راد؛ شیرخان انوری
چکیده
منابع آب مشترک در جهتدهی به مناسبات هیدروپلیتیک کشورها نقش تعیینکنندهای دارند. سرچشمه رودخانههای هیرمند و هریررود در افغانستان است که به واسطه شیب زمین به سمت ایران سرازیر میشوند. از این رو، افغانستان در مناسبات هیدروپلیتیک با ایران، موقعیت بالادستی دارد. پژوهش حاضر بر آن است که رویکرد کارگزاران افغان به عنوان متغیر موثر ...
بیشتر
منابع آب مشترک در جهتدهی به مناسبات هیدروپلیتیک کشورها نقش تعیینکنندهای دارند. سرچشمه رودخانههای هیرمند و هریررود در افغانستان است که به واسطه شیب زمین به سمت ایران سرازیر میشوند. از این رو، افغانستان در مناسبات هیدروپلیتیک با ایران، موقعیت بالادستی دارد. پژوهش حاضر بر آن است که رویکرد کارگزاران افغان به عنوان متغیر موثر در مناسبات هیدروپلیتیک این کشور با ایران را طی زمان بررسی کند. دروندادهای مورد نیاز پژوهش با روش کتابخانهای و میدانی گردآوری شده است. یافتههای پژوهش نشان داد؛ روند مناسبات هیدروپلیتیک دو کشور، همکاری در سطوح تبادلات و حمایتهای کلامی و بیان سیاستهای شفاهی؛ درگیری و کشمکش در سطوح گزارههای کلامی که نشان دهنده ناهماهنگی در تعامل و وجود تنش در کلام با طرف ایرانی است. متغیرهای نیاز افغانستان به منابع آب برای توسعه، سیاسی کردن آب توسط طرف ایرانی، خشکسالیهای پیاپی و حیثیتیسازی آب برای مردم افغانستان عوامل کلیدی موثر بر مناسبات هیدروپلیتیک افغانستان با ایران از دیدگاه کارگزاران و خبرگان افغان شناسایی شد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که همکاریهای سازماندهی شده اقتصادی بین دو کشور میتواند به ایجاد منافع پایدار و بهبود مناسبات هیدروپلیتیک دو کشور منجر شود.
جامعه شناسی سیاسی
محمودرضا رهبرقاضی؛ مرتضی ابراهیمی؛ رضا محموداوغلی
چکیده
هدف این پژوهش بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر کنشگری اجتماعی با تمرکز بر نقش ارزشهای فرهنگی به عنوان متغیر میانجی می باشد. برای این منظور، از تحلیل ثانویه دادههای موج هفتم پیمایش ارزشهای جهانی در ایران با حجم نمونهای برابر با 1499 نفر استفاده شده است. نتایج حاصل از مدلسازی معادلات ساختاری با روش حداقل مربعات جزئی نشان میدهد ...
بیشتر
هدف این پژوهش بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر کنشگری اجتماعی با تمرکز بر نقش ارزشهای فرهنگی به عنوان متغیر میانجی می باشد. برای این منظور، از تحلیل ثانویه دادههای موج هفتم پیمایش ارزشهای جهانی در ایران با حجم نمونهای برابر با 1499 نفر استفاده شده است. نتایج حاصل از مدلسازی معادلات ساختاری با روش حداقل مربعات جزئی نشان میدهد که اعتماد اجتماعی و شبکههای اجتماعی به صورت مستقیم تأثیر معناداری در افزایش کنشگری اجتماعی دارند. همچنین، نتایج نشان میدهد که ارزشهای فرهنگ مدرن، شامل دو بعد ارزشهای سکولار و رهایی، بهعنوان یک میانجی مؤثر در این رابطه عمل میکنند. به عبارت دیگر، سرمایه اجتماعی از طریق این ارزشهای مدرن باعث تقویت کنشگری اجتماعی میشود. این پژوهش نشان میدهد که ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی تأثیر چشمگیری بر کنشگری اجتماعی دارند و پیشنهاد میکند که سیاستگذاران میتوانند با استفاده از این یافتهها، به تقویت مشارکت مدنی و بهبود روابط اجتماعی کمک کنند.
علوم سیاسی
مازیار خادمی؛ علی محمد فلاح زاده
چکیده
جنگ، واقعیتی است که زیست تاریخی انسان را شکل داده است از اینرو، عجیب نیست که انسان خود را ناگزیر به توجیه آن دیده است. در این میان،نظریه جنگ مشروع به مثابه یک نظریه هنجاری، به دنبال توجیه و احیاناْ ضابطهمند کردن، پدیدار جنگ است. در دوران معاصر، مایکل والزر برجستهترین نظریه پرداز در این سنت فکری است، که سعی دارد تبیینی فلسفی از ...
بیشتر
جنگ، واقعیتی است که زیست تاریخی انسان را شکل داده است از اینرو، عجیب نیست که انسان خود را ناگزیر به توجیه آن دیده است. در این میان،نظریه جنگ مشروع به مثابه یک نظریه هنجاری، به دنبال توجیه و احیاناْ ضابطهمند کردن، پدیدار جنگ است. در دوران معاصر، مایکل والزر برجستهترین نظریه پرداز در این سنت فکری است، که سعی دارد تبیینی فلسفی از این دیدگاه به دست دهد. تبیینی که هم ریشه در تجربه مشترک تاریخی انسانها دارد و هم در قالب قواعد مخاصمات مسلحانه صورت موضوعه یافته است. پرسش این است که رابطه اخلاق و حقوق جنگ، در نظریه جنگ مشروع والزر چگونه است؟ والز با روششناسی تاریخی و فهم عرفی از اخلاق جنگ مشروع و مبتنی بر پیشفرضهای هگلی به دنبال توجیه واقع-گرایانه جنگ و قواعد حاکم بر آن است. در تحقیق حاضر با روش توصیفی و تحلیلی نشان دادهایم که، نظریه جنگ مشروع مدرن به واسطه هگلی بودن(در پیشفرض و روششناسی)، از حیث اخلاقی معیوب و از حیث حقوقی، پوزیتیویستی است. برای این امر، پس از بررسی تاریخی نظریه، که زمینه مفهومی بحث را شکل میدهد، به نقد و بررسی پیشفرضها و روششناسی هگلی نظریه پرداخته شده است..
تحولات جهان اسلام
فاطمه سوری؛ غلامرضا خواجه سروی دوم
چکیده
این مقاله به تحلیل تحول مفهوم مقاومت تحت تأثیر انقلاب اسلامی ایران میپردازد و بهویژه بررسی میکند که چگونه این انقلاب، بهعنوان یکی از مهمترین رویدادهای سیاسی قرن بیستم، با معرفی نوعی مقاومت که بر مبنای مذهب و معنویت استوار است، گفتمانهای سیاسی و فکری را دگرگون کرده است. تحقیق با استفاده از روشهای توصیفی-تحلیلی و مطالعات ...
بیشتر
این مقاله به تحلیل تحول مفهوم مقاومت تحت تأثیر انقلاب اسلامی ایران میپردازد و بهویژه بررسی میکند که چگونه این انقلاب، بهعنوان یکی از مهمترین رویدادهای سیاسی قرن بیستم، با معرفی نوعی مقاومت که بر مبنای مذهب و معنویت استوار است، گفتمانهای سیاسی و فکری را دگرگون کرده است. تحقیق با استفاده از روشهای توصیفی-تحلیلی و مطالعات اسنادی، به بررسی بازتعریف مقاومت در زمینههای نظری پرداخته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که انقلاب اسلامی ایران تحولاتی اساسی در مفهوم مقاومت ایجاد کرده است، از جمله وارد کردن عنصر دین به مقاومت، تغییر در مفهوم رهایی، و توجه به تعالیگرایی. این تغییرات موجب شدهاند که دیدگاههای سنتی درباره مقاومت بهطور بنیادی تغییر یابد، بهویژه در مقایسه با گفتمانهای سکولار و مارکسیستی که به دین و معنویت در مبارزات آزادیبخش کمتر توجه داشتند. نتیجهگیری کلی این است که انقلاب اسلامی ایران نه تنها به بازتعریف مفهوم مقاومت کمک کرده، بلکه نقش دین را در تجدید حیات جهانی و تأثیر آن در مطالعات پسااستعماری بهطور برجستهای نمایان کرده است. این تحقیق با روشن کردن این تحولات، به درک عمیقتری از نقش دین در روابط بینالملل و مقاومتهای اجتماعی و سیاسی کمک میکند و مبنایی برای تحقیقات آینده در این حوزه فراهم میآورد.
اقتصاد سیاسی
احمد رضا بردبار؛ هدی یوسفی نجف آبادی
چکیده
در فرایند گذار از رژیم پهلوی به نظام جمهوری اسلامی یکی از ارزشهای انقلابی، مبارزه با فساد اقتصادی، شکاف طبقاتی و انحصار سرمایه ملی در دست اقلیت حاکم بود، امری که در طی سال ها سبب ایجاد ادراکی از محرومیت در اذهان عمومی مردم جامعه شده بود. اهتمام در جهت تحقق این امر از رهگذر ضدارزش ساختن ثروت و ارجنهادن به مفاهیمی مانند برابری و عدالت ...
بیشتر
در فرایند گذار از رژیم پهلوی به نظام جمهوری اسلامی یکی از ارزشهای انقلابی، مبارزه با فساد اقتصادی، شکاف طبقاتی و انحصار سرمایه ملی در دست اقلیت حاکم بود، امری که در طی سال ها سبب ایجاد ادراکی از محرومیت در اذهان عمومی مردم جامعه شده بود. اهتمام در جهت تحقق این امر از رهگذر ضدارزش ساختن ثروت و ارجنهادن به مفاهیمی مانند برابری و عدالت اجتماعی ممکن مینمود. این مقاله به دنبال پاسخ به این سؤال است که فرایند استحاله مفهوم ثروت در ایران پس از انقلاب اسلامی چگونه بوده است؟ در پاسخ به این پرسش با بهرهگیری از نظریه محرومیت نسبی تد رابرت گر باید گفت برخی عوامل و رویدادها سبب شدند تا ثروتاندوزی بهنوعی ارزش در نظام اجتماعی تبدیل شود. به این منظور رویکرد دولتهای پس از انقلاب و میزان تطبیقپذیری آنها باارزشهای انقلابی بررسی میگردد. دادههای مورداستفاده در پژوهش به طریق اسنادی گردآوری و با روش توصیفی - تحلیلی واکاوی شدهاند.
جامعه شناسی سیاسی
جواد بیگلری؛ سیدشمس الدین صادقی؛ مسعود اخوان کاظمی
چکیده
با گسترش شبکههای اجتماعی، سلبریتیها به عنوان گروه مرجع جدید اقدام به انعکاس دغدغههای مختلف مردم از طریق رسانههای مذکور نمودند. همین قضیه منجر به تاثیرگذاری این قشر از جامعه در فرایند توسعه سیاسی میگردد و موانعی را در این عرصه به وجود میآورد. سوال مطرح این است که سلبریتیها چه نقش و جایگاهی در توسعه سیاسی ایران داشته-اند؟ ...
بیشتر
با گسترش شبکههای اجتماعی، سلبریتیها به عنوان گروه مرجع جدید اقدام به انعکاس دغدغههای مختلف مردم از طریق رسانههای مذکور نمودند. همین قضیه منجر به تاثیرگذاری این قشر از جامعه در فرایند توسعه سیاسی میگردد و موانعی را در این عرصه به وجود میآورد. سوال مطرح این است که سلبریتیها چه نقش و جایگاهی در توسعه سیاسی ایران داشته-اند؟ در پاسخ، این فرضیه مطرح گردید که با توجه به مرجعیت یافتن چهرهها و سلبریتیزدگی سیاست در جمهوریاسلامی، این گروه میتواند موانعی جدی در روند توسعه سیاسی به وجود آورد. مقاله حاضر، با بهرهگیری از رویکرد نشانهشناسی، پستها و استوریهای سلبریتیها که به صورت هدفمتد در سکوی اینستاگرام انتخاب شدهاند را برای نشان دادن تضعیف روند توسعه سیاسی به دلیل نقشآفرینی سلبریتیها در سیاست ناشی از مرجعیت یافتن آنان در جامعه را مورد خوانش قرار داده و با به کارگیری روش کیفی از نوع توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانهای، اثرات مداخله ستارهها در روند فرسایش توسعه سیاسی مورد واکاوی قرار گرفته است. هدف از این پژوهش نیز نشان دادن نقش سلبریتیها در تضعیف فرآیند توسعه سیاسی و سلبریتیزدگی سیاست میباشد که مداخلات ایشان در آینده منجر به نتایجی خواهد شد که روند توسعه سیاسی را مختل خواهد نمود.
روانشناسی سیاسی
یلدا نیکپور؛ رضا خلیلی؛ میرشهرام صفری
چکیده
پژوهش حاضر به دنبال سنجش و مقایسه آگاهی سیاسی در دانشجویان رشته های فنی و علوم انسانی دانشگاه های تهران است. پرسشنامه به صورت آنلاین در صفحات علمی مرتبط منتشر شد و 256 نفر از دانشجویان دانشگاههای تهران در این مطالعه شرکت کردند. پس از کنار گذاشتن پرسشنامه رشتهها و دانشگاههای غیرمرتبط، پاسخ های 124 نفر (57 دانشجوی فنی و 67 دانشجوی ...
بیشتر
پژوهش حاضر به دنبال سنجش و مقایسه آگاهی سیاسی در دانشجویان رشته های فنی و علوم انسانی دانشگاه های تهران است. پرسشنامه به صورت آنلاین در صفحات علمی مرتبط منتشر شد و 256 نفر از دانشجویان دانشگاههای تهران در این مطالعه شرکت کردند. پس از کنار گذاشتن پرسشنامه رشتهها و دانشگاههای غیرمرتبط، پاسخ های 124 نفر (57 دانشجوی فنی و 67 دانشجوی علوم انسانی) که بر اساس نتایج برنامه جی پاور برای این کار لازم بود، مبنای تحلیل قرار گرفت. به منظور سنجش آگاهی و گرایش های سیاسی از الگوی قطبنمای سیاسی استفاده شد. همچنین آزمودنی ها به پرسشنامه های استاندارد طبقه بندی ایدئولوژی اخلاقی و پرسشنامه منفعت طلبی نیز پاسخ دادند. نتایج نهایی نشان می دهد که دو گروه دانشجویان فنی و علوم انسانی در متغیر محور اجتماعی (اقتدارگرا-آزادی خواه) قطبنمای سیاسی با یکدیگر تفاوت معنادار دارند. علاوه بر این، ارتباط منفی معناداری میان متغیرهای محور اجتماعی (اقتدارگرا-آزادی خواه) قطبنمای سیاسی و خرده مقیاس نسبیت قانون های اخلاقی پرسشنامه استاندارد طبقه بندی ایدئولوژی اخلاقی دیده شد. خرده مقیاس نسبیت قانون های اخلاقی پرسشنامه استاندارد طبقه بندی ایدئولوژی اخلاقی و پرسشنامه منفعت طلبی نیز ارتباط مثبت معنادار با یکدیگر داشتند.
جامعه شناسی سیاسی
رضا صحت منش
چکیده
سقوط اصفهان و پایان حکومت صفوی، موجب طرح الگوهای تازهای برای بهدست آوردن حکومت در ایران شد. ملکمحمود سیستانی تبار کیانی را پیش کشید و افغانها، حکومت استکفایی به نیابت از خلافت عثمانی را مطرح کردند. بهعلاوه، الگویِ صفوی مبنی بر نیابت از امامان معصوم (ع)، کماکان پابرجا بود. در میان مدعیان اما، نادرِ افشار به حکومت رسید و به مدت ...
بیشتر
سقوط اصفهان و پایان حکومت صفوی، موجب طرح الگوهای تازهای برای بهدست آوردن حکومت در ایران شد. ملکمحمود سیستانی تبار کیانی را پیش کشید و افغانها، حکومت استکفایی به نیابت از خلافت عثمانی را مطرح کردند. بهعلاوه، الگویِ صفوی مبنی بر نیابت از امامان معصوم (ع)، کماکان پابرجا بود. در میان مدعیان اما، نادرِ افشار به حکومت رسید و به مدت 23 سال در رأس قدرت بود. نگارنده در پژوهش پیش رو قصد دارد با روش تحلیلی و استفاده از منابع اصلی عصر افشاریه، تلاشهای نادر را در این زمینه بکاود و به این سوال پاسخ دهد که نادرشاه افشار برای کسب قدرت و ایجاد مبانی مشروعیت از چه الگوهایی استفاده کرد؟ با بررسی و تحلیل دادهها، آشکار شد که نادر در پی صفویزدایی و زدودن میراث صفوی در ایران بود. شاهان متأخر صفوی با فرورفتن در تَشرُع و تأکید بر نیابت از امام معصوم (ع)، وظایف شاهی را تغییر داده بودند. از این رو، نادرشاه با الگوبرداری از تیمور گورکانی و تلفیق سنن ترکمان و ایرانی، مشروعیت سنتی پیشاصفوی را احیاء کرد. بدین ترتیب چهره شاه ترمیم و بر رزمآوری سلطان تأکید شد. در این روند، سپاهیان بر روحانیون، سنیان بر شیعیان و غیرایرانیان بر رعایای ایرانی برتری یافتند.
روابط بین الملل
مصطفی کاکا؛ مختار صالحی
چکیده
هوش مصنوعی را می توان از شاخص ها و نتایج مهم انقلاب صنعتی پنجم دانست. تحولی که بسیاری از کشورها را به فکر اتخاذ یک راهبرد مناسب جهت مدیریت عواقب آن انداخته است. هدف مقاله حاضر پاسخ به این سوال است که چرا اتحادیه اروپا اقدام به سیاستگذاری در حوزه فناوری هوش مصنوعی نموده است؟ بنا بر فرضیه، اتحادیه اروپا بنا دارد قوانین و سیاستگذاری ...
بیشتر
هوش مصنوعی را می توان از شاخص ها و نتایج مهم انقلاب صنعتی پنجم دانست. تحولی که بسیاری از کشورها را به فکر اتخاذ یک راهبرد مناسب جهت مدیریت عواقب آن انداخته است. هدف مقاله حاضر پاسخ به این سوال است که چرا اتحادیه اروپا اقدام به سیاستگذاری در حوزه فناوری هوش مصنوعی نموده است؟ بنا بر فرضیه، اتحادیه اروپا بنا دارد قوانین و سیاستگذاری مناسب و پایداری در حوزه هوش مصنوعی وضع نماید تا ضمن مدیریت عواقب آن، شرایط دستیابی به هوش مصنوعی خوب و قابل اعتماد را در راستای استقلال استراتژیک خود فراهم نماید. فرضیه فوق، از دریچه نظریه سیاستگذاری عمومی و تنظیمگری به بحث گذاشته می شود. روش جمع آوری اطلاعات در قالب استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی است. سپس، اطلاعات جمع آوری شده به صورت روش کیفی در قالب روش تحلیل مضمون، مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد. یافتههای تحقیق نشان میدهد اتحادیه اروپا در تلاش است با وضع قوانین و دستورالعملها، ریسک پذیرش تکنولوژی جدید را به حداقل رسانده و الزامات امنیتی و حکمرانی را متناسب با هوش مصنوعی باز تنظیم نماید.
روابط بین الملل
غلامعلی چگنی زاده؛ علی اسمعیلی اردکانی؛ امید محمدیان پهلوان
چکیده
پرسش پژوهش بهدنبال دلیل تفاوت رفتارهای آلمان و فرانسه مقابل مسائل مشابه علیرغم اشتراکات بسیار است. برای پاسخ، چارچوب «فرهنگ استراتژیک» که متشکل از مجموعه متغیرهایی از سه سطح تحلیلی اصلی (داخلی، منطقهای و فرامنطقهای) طرح میشود. روش پژوهش، کیفی مبتنی بر مقایسه و دادههای جمعآوری شده از اسناد بالادستی دفاعی و امنیتی، ...
بیشتر
پرسش پژوهش بهدنبال دلیل تفاوت رفتارهای آلمان و فرانسه مقابل مسائل مشابه علیرغم اشتراکات بسیار است. برای پاسخ، چارچوب «فرهنگ استراتژیک» که متشکل از مجموعه متغیرهایی از سه سطح تحلیلی اصلی (داخلی، منطقهای و فرامنطقهای) طرح میشود. روش پژوهش، کیفی مبتنی بر مقایسه و دادههای جمعآوری شده از اسناد بالادستی دفاعی و امنیتی، نظامی و تحلیلهای تاریخی است. مقاله با تبیین دقیق ظرافتها و تفاوتهای رفتاری در رویکرد امنیتی دو کشور برای مثال نشان میدهد چرا آلمان بر خلاف رویکرد سنتی غیرنظامی خود بر سر توقیف نفتکش استنا اپیمپرو انگلیس با ایران رفتاری متفاوت داشت. مقاله نشان میدهد در فرهنگ استراتژیک آلمان پیگیری امنیتِ اروپا در پیوند با هویت اروپایی و فرهنگ استراتژیک فرانسه پیگیری امنیتِ اروپایی در پیوند با اندیشه گلیستی است. ادارک آلمانیها از تهدیدات شبکهای و فراگیر و اقدام نظامی را برای حفظ ثبات و نظم بینالمللی بهجا میدانند. در مقابل تصور نخبگان فرانسوی از جایگاه ژئوپولیتیکی کشور در مناطق دوردست و قاره آفریقا، اقدام نظامی ولو یکجانبه را در مجموعه اولویتهای فرهنگ استراتژیک این کشور قرار میدهد. مقایسه فرهنگهای استراتژیک دو کشور نشان میدهد؛ علیرغم وجود تعهد بالا به نهاد فراملی اتحادیه اروپایی، در سطح فرامنطقهای (نگرش به ناتو و تعریف حوزههای ژئوپولیتیکی) شکاف زیادی دارند.
