نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 استادیار جامعه‌شناسی، گروه تاریخ و جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

3 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی، گروه علوم اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش تلاش می‌کند موانع مشارکت سیاسی در ایران را با رویکرد فراترکیب شناسایی، دسته‌بندی و برای رفع آنها پیشنهاداتی ارائه نماید. روش پژوهش از نوع فراترکیب کیفی است که دربازه زمانی 1401-1383 به روش تعمدی غیر احتمالی با حجم نمونه 23 سند تحقیقی انجام شده است. این اسناد برحسب اعتبار و روایی تحقیق، کیفیت پژوهش، معیار علمی- پژوهشی بودن و ارتباط با موانع مشارکت سیاسی زنان انتخاب شدند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد موانع اصلی مشارکت سیاسی زنان در ایران به شش دسته موانع اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، روانی و جمعیتی تقسیم می‌شوند که موانع اجتماعی شامل فضای مردانه جامعه، تبعیض اجتماعی و جنسیتی شدن مشاغل؛ موانع فرهنگی مانند سنت و هنجار‌های فرهنگی، نظام آموزشی، الگوهای طایفه‌ای- مردسالاری؛ موانع سیاسی شامل انسداد سیاسی، باورهای سیاسی، سلطه سیاسی مردان، فرهنگ سیاسی پایین؛ موانع اقتصادی دربرگیرنده نابرابری اقتصادی، آنومی اقتصادی، وابستگی مالی و موانع روانی هم شامل خودباوری پایین، باورهای روانی، احساس آنومی روانی و جمعیتی شامل اقلیمی، مکانی، خانوادگی، فیزیولوژیکی است. مشارکت سیاسی زنان به‌عنوان بخش اعظمی از جمعیت کشورها موجب بهبود اوضاع تصمیم‌گیری، درک بهتر از زندگی سیاسی- اجتماعی، ایجاد ارزش‌ها و نگرش‌های جدید سیاسی، کاهش نابرابری‌های سیاسی و اجتماعی و در نهایت توسعه سیاسی و اجتماعی جامعه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Designing an Integrated Model of Obstacles to Women’s Political Participation in Iran Using a Meta-Synthesis Approach

نویسندگان [English]

  • Akbar Zolfaghari 1
  • Taha Ashayeri 2
  • Tahereh Jahanparvar 3

1 Assistant Professor, Faculty of Law and Social Sciences, Payame Noor University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Faculty of Social Sciences, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran

3 Ph.D Student, Cultural Sociology, Faculty of Social Sciences, Communication and Media, Islamic Azad University Central Tehran branch, Tehran, Iran

چکیده [English]

Introduction
In today’s world, women’s political participation holds significant importance, serving as the foundation of sustainable development. Political development has transcended gender segregation, and achieving balance in this area requires the simultaneous, synchronized, and balanced presence of both men and women. In Iran, despite the Iranian Islamic Revolution and the expansion of opportunities for women’s free participation in political affairs, multiple obstacles still hinder their full engagement. Given the importance of political participation and its growing trend in Iran, numerous studies have been conducted on this issue over the past decades. However, research on this topic often yields inconsistent results. Using a meta-synthesis approach, the current study aimed to identify, categorize, and propose solutions to obstacles to women’s political participation in Iran. The primary objective was to synthesize findings from both qualitative and quantitative research on obstacles to women’s political participation in Iran, providing a comprehensive and cohesive analysis of existing studies.
Literature Review
Over the last century, as public awareness has increased, the concept of participation (musharekat in Persian) has gained momentum. The term musharekat derives from the infinitive mufa'ala (Shafi'i Motahar, 2003), which literally means to cooperate and participate (Lutz & Caldecott, 1996; Wily, 1997). In an idiomatic sense, it refers to the collective engagement of individuals in development programs (Khoshfar et al, 2018). Political participation is a key form of participation and a fundamental aspect of any political system (Zolfaghari et al., 2022). It signifies the conscious decision of individuals to take part in determining their own destiny, to move in the path of societal progress and development (Niazi et al., 2018). Political participation refers to the voluntary political activities of people in electing rulers (Pourrahim, 2011), exercising sovereignty in elections, influencing decision-making, and contributing to governance (Ghafari & Al-Ghafoor, 2018). It encompasses both direct participation and indirect involvement in shaping policies (Firhi, 1997, p. 44; McClosky, 1968; Milbreth & Goel, 2006). Additionally, political participation serves as a tool for political development (Åberg & Sandberg, 2017; Boutilier, 2017; Welzel et al., 2018), fosters relationships, enhances social cohesion and trust, and facilitates interactions between citizens and the government (La Due Lake & Huckfeldt, 1998). Political participation also refers to both legitimate and illegitimate methods used to influence the selection of leaders, the formulation of policies, and the overall administration of government (Milbrath, 1981). It is a crucial aspect of a nation’s political life and leadership (Ashtrian & Amirzadeh, 2012) and serves as a means of shaping government policies and influencing the selection of government officials (Effing et al, 2011).
Materials and Methods
This research employed a meta-synthesis approach to analyze both quantitative and qualitative studies published between 2007 and 2021. A non-probability purposive sampling method was used, resulting in a final sample of 23 research documents. These documents were selected based on their reliability, validity, research quality, adherence to scientific criteria, and relevance to the obstacles to women’s political participation. The data collection and analysis was carried out in several stages. First, the keywords participation, women, women’s political participation, and obstacles to women's political participation were searched across various databases, including Noormags, Iranian journals and magazines, Scientific Information Database (SID), and IranDoc. From an initial pool of 56 documents, 23 were chosen for analysis. The selected documents were then examined based on five main categories: 1) general characteristics, 2) research objectives and questions, 3) research methodology, 4) investigated variables, and 5) findings and results analysis.
Results and Discussion
The research results indicate that the main obstacles to women’s political participation in Iran can be categorized into six categories: social, cultural, political, economic, psychological, and demographic. Social obstacles include the male-dominated atmosphere of society, social discrimination, and gendered job opportunities. Cultural obstacles stem from traditional and cultural norms, the educational system, and tribal–patriarchal models. Political obstacles involve political obstruction, prevailing political beliefs, male political dominance, and a low political culture. Economic obstacles include economic inequality, economic anomie, and financial dependence. Psychological obstacles are linked to low self-confidence, psychological beliefs, and a sense of psychological anomie. Demographic factors encompass climate, location, family, and physiological factors. The research findings suggest that the main obstacles to women’s political participation in Iran can be categorized into six categories: social, cultural, political, economic, psychological, and demographic. Social obstacles are linked to factors such as education, socialization, gender stereotypes, levels of literacy and awareness, economic power, and access to communication means. Cultural obstacles stem from deeply ingrained beliefs and convictions among people. Political obstacles are largely influenced by the structure and nature of the political system. Finally, economic obstacles are shaped by prevailing economic conditions.
Conclusion
The political participation of women, who make up a significant portion of the country’s population, can contribute to improved decision-making, a better understanding of sociopolitical life, the creation of new political values and attitudes, the reduction of sociopolitical inequalities, and, ultimately, sociopolitical development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Women
  • Political Participation
  • Gender Development
  • Patriarchal Politics
  • Political Apathy
منابع
‏‫- آگهی، ‌حسین و همکاران، (۱۳۹۶)، «بررسی موانع فردی و خانوادگی مشارکت زنان در امور سیاسی و اجتماعی روستا (مورد مطالعه: شهرستان هرسین- دهستان شیرز)»، راهبردهای توسعه روستایی، شماره 4، صص21-38.
‫- ابراهیمی فیلی، حدیث، (۱۳۹۹)، بررسی موانع فرهنگی- اجتماعی مشارکت سیاسی اجتماعی زنان در ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه کاشان.
‏‫- ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا، (۱۳۹۷)، جامعه‌شناسی توسعه، تـهران: کیهان.
‏‫- اسلامی، ‌سعید و صائبی، ‌غلامرضا، (۱۳۹۴)، «بررسی رفتار انتخاباتی زنان در ایران (مطالعه موردی: رفتار انتخاباتی زنان شهر رشت در انتخابات ریاست جمهوری ایران دوره‌های دهم و یازدهم، سال‌های 1388 و 1392)»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شماره 4، صص 477-500.
‏‫- اشتریان، ‌کیومرث و امیرزاده، ‌محمد‌رضا، (۱۳۹۲)، «بررسی تأثیرات انتظارات سیاسی بر اعتماد مردم نسبت به مسئولان (بررسی موردی شهر تهران)»، پژوهشهای انقلاب اسلامی، شماره 2، صص 77-96.
‏‫- امام جمعه‌زاده، سید جواد و همکاران، (۱۳۸۹)، «بررسی رابطه میان دینداری و مشارکت سیاسی دانشجویان دانشگاه اصفهان»، پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره 1، صص 7-34.
‏‫- امام‌جمعه‌زاده، ‌سید‌جواد و همکاران، (۱۳۹۱)، «بررسی رابطه میان احساس محرومیت نسبی و مشارکت سیاسی در میان دانشجویان دانشگاه اصفهان»، دانش سیاسی، شماره 8، صص 37-68.
‏‫- امینی، ‌سلام؛ کواکبیان، ‌مصطفی و شیری، ‌طهمورث، (۱۳۹۹)، «مطالعه عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت سیاسی مردم استان ایلام»، جامعهشناسی سیاسی ایران، شماره 3، صص 215-243.
‏‫- پریزاد، ‌رضا و قدیری، ‌طاهره، (۱۳۹۷)، «زنان و جنبه‌های مشارکت سیاسی؛ شیوه‌ مشارکت، شدت مشارکت، کیفیت مشارکت»، مطالعات راهبردی علوم انسانی و اسلامی، شماره 3، صص 1-22.
‏‫- پناهی، ‌محمدحسین و عالی‌زاد، ‌اسماعیل، (۱۳۸۳)، «تأثیر وسایل ارتباط جمعی بر مشارکت سیاسی شهروندان تهرانی»، علوم اجتماعی، شماره 13، صص 89-132.
‏‫
 
- پوررحیم، محمدرضا، (۱۳۸۱)، مشارکت، توسعه و زمینههای گسترش مشا رکت سیاسی، در دولت، مردم و همگرایی، ویرایش 1، ج 2، تـهران: نشر آن.
‏‫- پیشگاهی‌فرد، ‌زهرا و زهدی‌ گهرپور، ‌محمد، (۱۳۸۹)، «بررسی جایگاه و نقش زنان خاورمیانه در مشارکت سیاسی»، زن و جامعه، شماره 1، صص 25-44.
‏‫- جنیدی، ‌مریم و سنگی، ‌لیلا، (۱۳۹۷)، «موانع و چشم‌اندازهای مشارکت سوژه‌ زنان در امر سیاسی ایران (نمونه مطالعاتی: دهمین دوره‌ انتخابات مجلس شورای اسلامی)»، زن و جامعه، شماره 9، صص 59-84.
‏‫- حق‌شناس، ‌محمدجواد و زمردبخش‌آزاد، ‌شهناز، (۱۳۹۸)، «بررسی موانع مشارکت زنان در احزاب فراگیر کشور پس از تصویب قانون احزاب»، سیاست، شماره 49، صص 627-643.
‏‫- حیدری، ‌زهرا و همکاران، (۱۳۹۷)، «موانع مشارکت نخبگان سیاسی زن در عرصه تصمیم‌گیری‌های سیاسی و مدیریتی؛ (مطالعه موردی: زنان نماینده مجلس)»، پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره 14، صص 63-94.
‏‫- خوش‌فر، ‌غلامرضا و همکاران، (۱۳۹۸)، «بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی با مشارکت سیاسی شهروندان (مورد مطالعه: شهر گرگان)»، پژوهشهای جامعهشناسی معاصر، شماره 8، صص 27-52.
‏‫- ذوالفقاری، اکبر و همکاران، (۱۴۰۱)، «رابطۀ مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی با مشارکت سیاسی: فراتحلیل پژوهش‌های بازۀ زمانی 1387 تا 1399»، مجله مدیریت سرمایه اجتماعی، شماره 2، صص 233-260.
‏‫- رئیسی، ‌سیما و همکاران، (۱۳۹۹)، «موانع نهادی مشارکت سیاسی زنان منطقۀ بلوچستان»، زن در توسعه و سیاست، شماره 18، صص 313-334.
‏‫- رستمی، محمدرضا، (۱۳۹۰)، موانع فرهنگی، اجتماعی مشارکت سیاسی زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران (76-60)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه رازی، همدان.
‏‫- رضوی ‌الهاشم، ‌بهزاد، (۱۳۸۸)، «تحلیل جایگاه مشارکت زنان در فرآیند توسعه سیاسی - اجتماعی انقلاب اسلامی ایران»، کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره 13، صص 60-73.
‏‫- رفعت‌جاه، ‌مریم و رحیمی، ‌فاطمه، (۱۳۹۴)، «مطالعه تطبیقی عوامل انفعال سیاسی زنان در مقایسه با مردان»، پژوهش نامه زنان، شماره 6، صص 73-92.
‏‫- زارعی، غلامرضا، (۱۳۸۹)، بررسی میزان مشارکت سیاسی دانشجویان وعوامل جامعه شناختی موثر بر آن در دانشگاه بیرجند، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران.
‏‫- زمردبخش ‌آزاد، ‌شهناز؛ حق‌شناس، ‌محمدجواد و پاک‌نیا، ‌محبوبه، (۱۳۹۹)، «بررسی و تبیین موانع مشارکت سیاسی زنان در احزاب (با تاکید بر ساختار فرهنگی ایران)»، پژوهش‌های سیاسی و بینالمللی، شماره 11، صص 97-118.
‏‫- سید‌امامی، ‌کاووس، (۱۳۸۶)، «مشارکت سیاسی دانشجویان : ارزیابی برخی از پیش‌بینی کننده‌های مشارکت سیاسی»، پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره 2، صص 59-78.
‏‫- شایگان، فریبا، (۱۳۸۹)، تبیین جامعه‌شناختی مشارکت مردم در مساجد، تـهران: جامعه‌شناسان.
‏‫- شفیعی مطهر، سید علیرضا، (۱۳۸۳)، مبانی و ضرورت مشارکت، تـهران: عابد.
‏‫- شهرام نیا، امیرمسعود و همکاران، (۱۳۹۶)، «سنجش تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر مشارکت سیاسی: مطالعۀ موردی دانشجویان دانشگاه مازندران»، جامعهشناسی کاربردی، شماره 1، صص 19-32.
‏‫- شیرین، فاطمه، (۱۳۹۲)، موانع مشارکت سیاسی زنان با تاکید بر نظام سهمیه‌بندی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، قزوین.
‏‫- صفایی، رضا و همکاران، (۱۴۰۲)، «تبیین عوامل موثر بر مشارکت سیاسی زنان در ایران و چالش‌های پیش رو»، رهیافت انقلاب اسلامی، شماره 61، صص 63-84.
‏‫- علم، محمد رضا؛ حمیدی نسب، منا و حزباوی، سمیره، (۱۳۹۰)، «زنان و مشارکت سیاسی»، نشریه زن و فرهنگ، سال 3، صص 99-109
‏‫- علی محمدی، صادق، (۱۴۰۱)، بررسی رابطه ویژگی‌های جمعیت شناختی و هوش هیجانی با مشارکت سیاسی دانشجویان دانشگاه پیام نور شهرکرد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، یزد.
‏‫- غروی ‌نائینی، ‌نهله، (۱۳۸۸)، «مشارکت سیاسی زنان صدر اسلام»، مطالعات راهبردی زنان، شماره 12، صص 196-224.
‏‫- غفاری، ‌ابوالفضل و آل‌غفور، ‌سید‌محمدتقی، (۱۳۹۸)، «مؤلفه‌های تحزب مطلوب برای تقویت مشارکت سیاسی فعال در ج.ا.ا»، سیاست متعالیه، شماره 7، صص 188-210.
‏‫- غفاری، غلامرضا  و نیازی، محسن، (۱۳۸۶)، جامعه‌شناسی‌ مشارکت، تهران: نزدیک.
‏‫- غلامپور سوسنی، مهرناز، (۱۴۰۱)، تجزیه و تحلیل عوامل سیاست‌گریزی زنان در ایران بعد از انقلاب اسلامی (مطالعه موردی زنان دانشگاهی دانشگاه اصفهان اساتید- کارکنان- دانشجویان)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
‏‫- فتحی، ‌سروش و مختارپور، ‌مهدی، (۱۳۹۷)، «بررسی تاثیرگذاری پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی بر میزان مشارکت سیاسی (مورد مطالعه: دانشجویان واحد علوم و تحقیقات تهران)»، بررسی مسائل اجتماعی ایران، شماره 9، صص 208-234.
‏‫- فرهمند، ‌مهناز؛ وکیلی ‌قاسم‌آباد، ‌سمیه و پوررجیمیان، ‌الهه، (۱۳۹۵)، «بررسی مشارکت سیاسی جوانان شهر یزد و عوامل مؤثر بر آن»، مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، شماره 15، صص 107-131.
‏‫- فیرحی، ‌دکتر‌داود، (۱۳۷۷)، «مفهوم مشارکت سیـاسی»، علوم سیاسی - دانشگاه باقرالعلوم (ع)، شماره 1، صص 36-70
‏‫- قادرزاده، امید؛ شریفی، فاطمه و حسن خانی، الناز، (۱۳۹۸)، «مشارکت سیاسی و عوامل مرتبط با آن: مطالعه پیمایشی دانشجویان دانشگاه کردستان»، مطالعات توسعه اجتماعی - فرهنگی، شماره 4، صص 93-129.
‏‫- قاسمی، ‌حاکم و معالی، ‌فاطمه، (۱۳۹۳)، «عوامل محدود ماندن مشارکت سیاسی زنان (بررسی عوامل محدود ماندن تعداد نمایندگان زن در مجلس شورای اسلامی از دیدگاه زنان)»، پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره 10، صص 123-156.
‏‫- کتابی، ‌محمود، (۱۳۸۳)، «مشارکت سیاسی زنان در کویت و موانع فرهنگی؛ بررسی فرمان اعطای حق مشارکت سیاسی به زنان و علل و دلایل عدم تحقق آن»، مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، شماره 1، صص 399-424.
‏‫- کردی، ‌حسین، (۱۳۸۵)، «عوامل مؤثر در نگرش زنان به مشارکت سیاسی در استان گلستان - مطالعه موردی: شهرستان گنبدکاووس»، مطالعات اجتماعی ایران، شماره 1، صص 111-123.
‏‫- کشیشیان ‌سیرکی، ‌گارینه و آقاعلی، ‌خدیجه، (۱۳۹۹)، «تحول مفهومی زن و سیاست در روزنامه‌های جمهوری اسلامی و کیهان پس از پیروزی انقلاب اسلامی»، مطالعات سیاسی، شماره 12، صص 23-42.
‏‫- کلانتری‌پور، ‌سمیرا و همکاران، (۱۳۹۵)، «بررسی عوامل اجتماعی موثر بر مشارکت سیاسی شهروندان در مناطق حاشیه‌نشین شهرها؛ (نمونه مورد مطالعه: مناطق حاشیه نشین شهر کرمانشاه)»، علوم اجتماعی (دانشگاه آزاد شوشتر)، شماره 10، صص 145-172.
‏‫- گنجی، ‌قربانعلی؛ سرایلو، ‌حسن؛ و طالبی، ‌یدالله، (۱۳۹۱)، «بررسی رابطه میان دینداری و مشارکت سیاسی؛ مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی مشهد»، مطالعات سیاسی، شماره 5، صص 143-166.
‏‫- مارش، دیوید و استوکر، جری، (۱۳۹۹)، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیرمحمد حاجی ‌یوسفی، تـهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی غیر انتفاعی.
‏‫- مجلل ‌چوبقلو، ‌محمد‌علی؛ ابراهیمی، ‌علی و قربانی، ‌صمد، (۱۳۹۲)، «بررسی رابطه میان هوش اخلاقی و مشارکت سیاسی؛ مطالعه‌ موردی دانشگاه اصفهان»، دانش سیاسی و بینالملل، شماره 2، صص 21-42.
‏‫- محسنی‌تبریزی، ‌علی‌رضا؛ طباطبایی، ‌محمود و مرجایی، ‌سید‌هادی، (۱۳۸۵)، «نظریه‌های روان شناختی و رویکردهای تلفیقی مشارکت»، سیاست داخلی، جلد 1، شماره 1، صص 147-176.
‏‫- محمدی‌ اصل، ‌عباس، (۱۳۸۳الف‌)، «موانع مشارکت سیاسی زنان در ایران»، رفاه اجتماعی، شماره 3، صص 93-130.
‏‫- محمدی ‌اصل، ‌عباس، (۱۳۸۳ب‌)، «موانع مشارکت سیاسی زنان در ایران پس از انقلاب»، ناقد، شماره 1، صص 85-148.
‏‫- مسعودنیا، ‌حسین؛ نظری، ‌مینا و محمدی‌فر، ‌نجات، (۱۳۹۲)، «مطالعه تطبیقی حضور زن در قوه مقننه: تحولات قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران»، زن در توسعه و سیاست، شماره 11، صص 575-594.
‏‫- موجد، موحد؛ عنایت، حلیمه و پورنعمت، آرش، (۱۳۸۷)، «بررسی رابطه میان سرمایه اجتماعی و مشارکت سیاسی زنان»، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، 161-190.
‏‫- میرترابی، ‌هدیه‌سادات؛ محمدشاهی، ‌حجت‌الله و چینی‌چیان، ‌نیلوفر، (۱۴۰۰)، «واکاوی مناسبات موانع مشارکت سیاسی زنان و قوانین موضوعه در نظام جمهوری اسلامی ایران»، زن و مطالعات خانواده، شماره 14، صص 135-157.
‏‫- میرشکاران، ‌یحیی و همکاران، (۱۴۰۰)، «ارائه الگوی داده بنیاد مشارکت سیاسی زنان در ایران»، پژوهشهای انتظامی - اجتماعی زنان و خانواده، شماره 9، صص 340-369.
‏‫- میلبرث، لستر و گوئل، لیل، (۱۳۸۶)، مشارکت سیاسی، ترجمه سیدرحیم ابوالحسنی، تهران: نشر میزان.
‏‫- نظری، ‌مینا و همکاران، (۱۳۹۳)، «بررسی رابطة جامعه‌پذیری و مشارکت سیاسی زنان»، پژوهشنامه زنان، شماره 5، صص 161-185.
‏‫- نوا‌بخش، ‌مهرداد و فتحی، ‌سروش، (۱۳۹۰)، «درآمدی بر مفهوم‌شناسی و زمینه‌های مشارکت سیاسی زنان با تأکید بر جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات سیاسی، شماره 3، صص 17-44.
‏‫- نیازپور، علی، (۱۳۸۹)، نقش مشارکت مردمی در بهسازی کالبدی بافت‌های قدیم شهری کرمانشاه، دانشگاه علوم اجتماعی و اقتصادی.
‏‫- نیازی، محسن و همکاران، (۱۳۹۸)، مشارکت سیاسی (از نظریه تا عمل) نظریه‌ها و استراتژی‌ها، تـهران: نقد فرهنگ.
‏‫- هاشمی، ‌سیداحمد، (۱۳۹۴)، «بررسی عوامل اجتماعی موثر بر مشارکت سیاسی زنان (مطالعه موردی: زنان 18 تا 39 سال شهرستان لامرد)»، زن و جامعه، شماره 6، صص 87-102.
‏‫- هواسی، علی اشرف؛ درخشه، جلال؛ و خستو، رحیم، (۱۴۰۱)، «موانع مشارکت سیاسی زنان در جمهوری اسلامی ایران»، جستارهای سیاسی معاصر، شماره 2، صص 33-58.
‏‫- یزدی، آرام، (۱۳۸۹)، بررسی موانع مشارکت سیاسی زنان در ایران معاصر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین.
 References
- Aberg, Martin & Sandberg, Mikael, (2017), Social Capital and Democratisation: Roots of Trust in Post-Communist Poland and Ukraine, US: Routledge.
- Almond, Gabriel Abraham & Verba, Sidney, (2015), The Civic Culture: Political Attitudes and Democracy in Five Nations, US: Princeton University Press.
- Boutilier, Robert, (2017), Stakeholder Politics: Social Capital, Sustainable Development, and the Corporation, US: Routledge.
- E Hunter, John; L Schmidt, Frank & B Jackson, Gregg, (1986), “Meta-Analysis: Cumulating Research Findings Across Studies Sage Publications: Beverly Hills”, Educational Researcher, Vol. 15, No. 8, 20-21. DOI:10.2307/258247.
- Effing, Robin; Van Hillegersberg, Jos; & Huibers, Theo, (2011), “Social Media and Political Participation: are Facebook, Twitter and YouTube Democratizing our Political Systems?”, (PP. 25-35), Presented at the Electronic Participation - Third IFIP WG 8.5 International Conference, Netherlands: Springer.
- Geurkink, Bram; Akkerman, Agnes & Sluiter, Roderick, (2022), “Political Participation and Workplace Voice: The Spillover of Suppression by Supervisors”, Political Studies, Vol. 70, No. 2, 327-347.
- Huntington, Samuel, (2014), “Political Participation: Modernization and Political Decay”, World Politics, Vol. 17. No. 3. PP. 386-430.
- Huntington, Samuel P; Dominguez, Jorge I; Greenstein, Fred I; & Polsby, Nelson, (1975), “Political Development, In: Greenstein”, In Handbook of Political Science, Boston: Addison-Wesley.
- La Due Lake, Ronald & Huckfeldt, Robert, (1998), “Social Capital, Social Networks, and Political Participation”, Political Psychology, Vol. 19, No. 3, 567-584.
- Lerner, Daniel, (1958), The Passing of Traditional Society: Modernizing the Middle East, New York: Free Press of Glencoe.
- Lutz, Ernst; & Caldecott, Julian Oliver, (1996), Decentralization and Biodiversity Conservation, Chicago: World Bank Publications,  https:// www. amazon. com/ Decentralization-Biodiversity-Conservation-World-Symposium/dp/0821336886.
- Marsh, Davied & Stoker, Jeri, (2005), Method and Theory in Political Science, Tranlated by A. Hajiyosefi, US: Macmillan Publisher.
- McClosky, Herbert, (1972), “Political Participation”, International Encyclopedia of the Social Science, No. 12. PP. 252-265.
- Milbrath, Lester W, (1981), “Political participation”, In The Handbook of Political Behavior, (4th ed., pp. 197-240), US: Springer.
- Posada-Carbó, Eduardo, (2022), The Long and Unfinished Road to Universal Suffrage and the Development of Electoral Institutions: A Latin American Perspective, 1810-1985 (Uk: Edward Elgar Publishing, 2022).
- Roagaswara, Adrian & Adila, Anisa Nadiya, (2022), “The New Zealand Foreign Policy (2015-2019): Feminist Approach on Global Peacekeeping”, Andalas Journal of International Studies (AJIS), Vol. 10, No. 2, 137-150.
- Teorell, Jan, (2006), “Political Participation and Three Theories of Democracy: A Research Inventory and Agenda”, European Journal of Political Research, Vol. 45, No. 5, 787-810.
- Welzel, Christian & et al., (2018), Democratization, USA: Oxford University Press.
- Wily, Liz, (1997), Villagers as Forest Managers and Governments Learning to Let Go: the Case of Duru-Haitemba and Mgori Forests in Tanzania, UK: International Institute for Environment and Development.