نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
2 استادیار روابط بین الملل، گروه مطالعات جغرافیای ایران، بنیاد ایران شناسی، تهران، ایران
چکیده
منطقه خلیج فارس به دلایل ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی از دیرباز مورد توجه قدرت‌های بزرگ بوده است. اکنون به دنبال برخی تحولات جدید و فاصله گرفتن عربستان از آمریکا و همزمان نزدیک شدن این کشور به چین به‌عنوان یکی دیگر از قدرت‌های بزرگ که به دنبال نظم‌سازی در منطقه است، پرسش این است که نقش‌آفرینی چین در منطقه خلیج فارس چه تاثیری بر امنیت منطقه‌ای ایران خواهد داشت؟ پاسخ به این پرسش، مستلزم تعریف و تقسیم‌بندی ابعاد امنیت منطقه‌ای ایران است. لذا این فرضیه مطرح می‌شود که نقش‌آفرینی چین که طی سال‌های اخیر و به‌ویژه از اواخر سال 2022 وارد فاز جدیدی شده است، ممکن است اثرات مخاطره‌آمیزی بر امنیت منطقه‌ای ایران در حوزه‌های نظامی داشته باشد، اما همزمان می‌تواند باعث افزایش امنیت منطقه‌ای ایران از منظر سیاسی و اقتصادی شود. بر این اساس در صورتی که حضور چین صرفا اقتصادی و سیاسی باشد، امنیت منطقه‌ای ایران افزایش می‌یابد، اما اگر این حضور نظامی باشد می‌تواند تهدیدی برای امنیت منطقه‌ای ایران باشد. رویکرد این پژوهش تحلیلی-تبیینی، روش آن کیفی و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای می‌باشد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
China’s Role in the Persian Gulf Region and Its Impact on Iran’s Regional Security
نویسندگان [English]
- Seyed Rouhollah Hadj Zargarbashi 1
- Reza Zabihi 2
1 Assistant Professor, International Relations, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor , International Relations, Department of Iranian Geography Studies, Iranology Foundation, Tehran, Iran
چکیده [English]
Introduction
Since the early 1990s, when China became a major importer of energy, the country’s focus on the Persian Gulf region has intensified. This is because the Persian Gulf holds approximately two-thirds of the world’s proven oil reserves and one-third of its proven natural gas reserves. China is currently the world’s largest importer of oil, and by 2023, its dependence on imported oil had risen to 72%. More than 50% of China’s oil imports, and just over a third of its total oil consumption, come from the Persian Gulf countries. As a result, Beijing has used various means to strengthen its foothold in the economy and energy fields of the Persian Gulf countries. Although bilateral relations between Iran and China have been growing, China has expanded ties with nations such as Saudi Arabia and the United Arab Emirates—along with actions like supporting the UAE’s position on the three disputed Iranian islands. This dynamic raises the question: What are the consequences of China’s presence and role in the Persian Gulf region for Iran’s regional security?
Literature Review
Saleh and Yazdanshenas (2023) argued that the primary motivation behind the comprehensive strategic partnership between China and Iran is their shared opposition to American hegemony, particularly from Tehran’s perspective. They suggest that this dynamic is reshaping the security structure of the Middle East. In an analysis of Saudi perspectives on the growing Iran–China relations, Houghton (2022) stated that balancing relations with regional rivals and maintaining ties beyond security conflicts among regional actors is a consistent pattern in China’s approach to the Persian Gulf and the broader Middle East. According to Azimifar et al. (2021), China’s foreign policy in the Persian Gulf region is shaped by its political and economic ambitions to counter American hegemony. This alignment has led China to support Iran’s national security interests in response to regional developments and to acknowledge Iran’s security concerns.
Materials and Methods
The present study adopted an analytical–explanatory approach and a qualitative method. The data was collected through library research. The security theory proposed by the Copenhagen School was employed as the theoretical framework. Unlike mainstream approaches, the Copenhagen’s theory offers a broader perspective on security, considering dimensions beyond the military. It is also better suited to explaining the topic of this research due to its focus on regional-level analysis.
Results and Discussion
The study categorized and analyzed the reasons for China’s involvement in the Persian Gulf region across four dimensions: energy security, regional order, global transit control, and legitimization of restrictive policies against Chinese Muslims. It then examined the impact of China’s role on Iran’s regional security in three areas: military, economic, and political. The research findings indicated that if China’s presence in the Persian Gulf region is primarily related to political or economic factors, it could enhance Iran’s regional security in these dimensions. However, if China’s presence is military in nature, it could pose a threat to Iran’s regional security.
Conclusion
Considering the findings, Iran’s regional policy approach should focus on the limited military presence of China in areas close to its borders, similar to the approach adopted to deal with the U.S. presence in the region. These efforts will only be effective if Iran actively works to resolve security conflicts with Persian Gulf countries and is able to encourage, convince, or persuade regional nations to establish an independent security system, regardless of the presence of great powers. While China’s increasing presence in the region could bring economic benefits to Iran, it is essential to create balanced and multidimensional opportunities for cooperation. Interaction with other extra-regional powers, such as Russia, European countries, and India, should also remain a key consideration for Iran’s foreign policy decision-makers.
کلیدواژه‌ها [English]
- Iran
- China
- Persian Gulf Region
- Regional Security
- Energy Security
- Oil
- ابراهیمی، نبی الله، (1386)، «تاملی بر مبانی و فرهنگ مکتب کپنهاک»، فصلنامه سیاست خارجی، سال 21، شماره 2، 439-458.
- بوزان، باری، (1379)، «آشنایی با مکتب کپنهاک در مطالعات امنیتی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سوم، شماره 3، 9-15.
- بوزان، باری، (1389)، مردم، دولت‌ها و هراس، ترجمه مجموعه مترجمین، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- بیات، جلیل، (1400)، «امکان نقش‌آفرینی چین در ایجاد ساختار امنیتی در خلیج فارس»، در: علی اسمعیلی اردکانی، کتاب آسیا 10 چین در آسیا و نظام بین‌الملل، از سیاست همسایگی تا حکمرانی در فناوری، تهران: موسسه ابرار معاصر.
- خوانساری، علی، (1399)، «مؤلفه‌های سیاست خارجی هوشمندانه چین در خلیج فارس»، پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام، قابل دسترس در: https://csr.ir/0000JE بازبینی: 27 اسفند 1402.
- ذبیحی، رضا، (1400)، جامعه‌شناسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در چارچوب برنامه و دیپلماسی هسته‌ای، تهران: اداره چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
- رستمی، فرزاد؛ ایومن، محمدصالح و کرمیان هابیلی، کرم رضا، (1395)، «نظام امنیت منطقه‌ای در خلیج فارس و تاثیر آن بر امنیت ملی عراق پساصدام»، فصلنامه راهبرد، سال 25، شماره 78، 191-220.
- صالحی، سیدجواد و فرح بخش، عباس، (1395)، «پایگاه سازی نظامی در غرب آسیا (خاورمیانه) و بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست دفاعی، دوره 96، شماره 24، 33-66.
- عظیمی فر، حسام الدین، اقارب پرست، محمدرضا و مدنی، سیدمصطفی، (1400)، «تاثیر سیاست خارجی چین بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در منطقه خلیج فارس»، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، دوره 15، شماره 57، 247-262.
- کرمی، جهانگیر و کریم خانی، مریم، (1401)، «روند قدرتمندی جهانی چین و سیاست موازنه‌ای روسیه»،فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 15، شماره 1، 257-279.
- متقی، افشین، (1392)، «بازشناسی ابعاد روی آوری چین به خلیج فارس و سناریوهای امنیتی فراروی ایران»،فصلنامه آفاق امنیت، دوره 6، شماره 21.
- منوری، سیدعلی و رستمی، بنفشه، (1396)، «بازسازی ائتلاف‌های آمریکا در حوزه عربی خلیج فارس»،فصلنامه سیاست جهانی، دوره 20، شماره 6، 189-214.
- نصری، قدیر، (1384)، «تاملی روش‌شناختی بر مکتب بافتار منطقه‌ای امنیت»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 8، شماره 3، 585-607.
- نظری، مهین؛ شفیعی، نوذر و واعظ، نفیسه، (1402)، «تبیین میزان تأثیرپذیری ج.ا.ایران از نقش نوین چین در منطقه خلیج فارس» فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، دوره 12، شماره 47، 73-106.
- وبسایت انتخاب، (1400)، «چین در اندیشه آشتی دادن ایران و عربستان»، وبسایت خبری انتخاب، قابل دسترس در: ir/002bcC بازبینی: 27 اسفند 1402
- یونسیان، مجید، (1384)، «روابط تجاری شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه اروپا، دو سوی یک معامله؟»، در: میرقاسم مومنی، کتاب خاورمیانه 4 (ویژه خلیج فارس)، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
References
- Alcaro, R, (2021), “Europe’s Defence of the Iran Nuclear Deal: Less than a Success, more than a Failure”, The International Spectator, Vol. 56, No. 1, 55-72.
- Azad, S, (2023), “Bargain and Barter: China's Oil Trade with Iran”, Middle East Policy, Vol. 30, No. 1, 23-35.
- Bagheri Dolatabadi, A, (2023), “Coercion or Choice: Opportunities and Challenges of a 25-Year Agreement for Iran and China”, in: Young-Chan Kim. (Ed.), China’s Engagement with the Islamic Nations, Cham: Switzerland. Springer, (pp. 59-78).
- Blair, B. G., Yali, C., & Hagt, E, (2006), “The Oil Weapon: Myth of China's Vulnerability”, China Security, Summer 2006, 32 – 63.
- Boni, F, (2022), “Strategic Partnerships and China’s Diplomacy in Europe: Insights from Italy”, The British Journal of Politics and International Relations, Vol. 25, No. 4.
- Bradsher, k, (Oct. 11, 2023), “China’s Economic Stake in the Middle East: Its Thirst for Oil”, The New York Times, available at: https:// www. nytimes. com/ 2023/10/11/ business/china-oil-saudi-arabia-iran.html, [Accessed March 15, 2024]
- Britannica, (2024), “Persian Gulf”, Encyclopedia Britannica, Inc. available at: https://www.britannica.com/place/Persian-Gulf [Accessed March 15, 2024].
- Eslami, M., & Kemie, J. A, (2023), “China–Iran’s 25-Year Deal: The Implication for the Belt and Road Initiative and Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA)” In: Duarte, P. A. B., Leandro, F. J. B., & Galán, E. M. (Eds.), The Palgrave Handbook of Globalization with Chinese Characteristics: The Case of the Belt and Road Initiative, Singapore: Springer Nature, (pp. 575-589).
- Fantappie, M & Nasr, V, (March 22, 2023), “A New Order in the Middle East?”, Foreign Affairs, available at: https://www.foreignaffairs.com/china/iran-saudi-arabia-middle-east-relations [Accessed March 16, 2024].
- Funaiole, M. P.; Hart, B. and McElwee, L,) 2023(, “China’s Push to Secure Its Energy Interests in the Middle East”, Center for Strategic and International Studies, available at: https://features.csis.org/hiddenreach/china-middle-east-military-facility/ [Accessed March 16, 2024].
- Houghton, B. (2022). “China’s Balancing Strategy Between Saudi Arabia and Iran: The View from Riyadh”, Asian Affairs, Vol. 53, No. 1, 124-144, Doi: 10.1080/03068374.2022.2029065.
- Juul, P. and Malik, H, (2022), “A Primer on the 2022 National Security Strategy”, American Progress, available at: https://www.americanprogress.org/article/a-primer-on-the-2022-national-security-strategy [Accessed March 16, 2024].
- Opone, P. O., & Kelikwuma, K. O, (2022), “Iran and the West: A Discourse on Sanction Pressure over Nuclear Programme”, International Review of Humanities Studies, Vol. 7, No. 1.
- Oxford Analytica, (February 28, 2023), “Saudi Arabia’s Kyiv Support May Help with US Ties”, Expert Briefings, https://doi.org/10.1108/OXAN-ES276363.
- Saleh, A. & Yazdanshenas, Z, (2023), “China-Iran Strategic Partnership and the Future of US Hegemony in the Persian Gulf Region”, British Journal of Middle Eastern Studies, DOI: 10.1080/13530194.2023.2215188.
- SPA, (2022), “Statement of the Riyadh Summit for Cooperation and Development between the GCC and the People's Republic of China”, The Saudi Press Agency, available at: https://www.spa.gov.sa/en/20a265ac44u [Accessed March 16, 2024]
- Starr, S. F. (Ed.), (2007), The New Silk Roads: Transport and Trade in Greater Central Asia, Washington, D.C: Johns Hopkins University Press.
- The White House, (March 14, 2023), “Statement from White House Press Secretary Karine Jean-Pierre on Saudi Arabia’s Historic Purchase of Boeing Aircraft”, available at: https:// www. whitehouse. gov/ briefing-room/ statements-releases/ 2023/03/14/statement-from-white-house-press-secretary-karine-jean-pierre-on-saudi-arabias-historic-purchase-of-boeing-aircraft/ [Accessed March 16, 2024].
- Wu, B, (2021), “China and New Middle East”, Journal of Balkan and Near Eastern Studies, Vol. 23, No. 3, 443-457.
- Yellinek, R. (2022). “Soft Power and SPPD in China Iran Relationship”, Journal of Balkan and Near Eastern Studies, Vol. 24, No. 5, 733-754.
- Yıldırımçakar, E, (2023), “The Dynamics of Iran-China “New” Strategic Cooperation”, Alternatif Politika, Vol. 15, No. 2, 344-367.
- Zaidi, S. M. S., & Saud, A, (2020). “Future of US-China Relations: Conflict, Competition or Cooperation?”, Asian Social Science, Vol. 16, No. 7, 1-14.
- Zare, K, (2023), “The Sino-Iranian Relationship: Preserving the Status Quo in the Region?”, In: Yahia H. Zoubir (Ed.), Routledge Companion to China and the Middle East and North Africa, New York: Routledge. (pp. 292-304).
- Zoubir, Y. H. (Ed.), (2023), Routledge Companion to China and the Middle East and North Africa, Routledge.
)