علی قنبری برزیان؛ جواد نظری مقدم؛ مجید بهستانی
دوره 3، شماره 10 ، آبان 1393، صفحه 9-30
چکیده
چکیده توسعه یافتگی و راه های برونرفت از مشکلات موجود، دغدغه فکری و یکی از چالش های مهم ایران به ویژه بعد از انقلاب اسلامی است. از دوره قاجار به بعد یکی از متداولترین پرسشهای ایرانیان این بودهاست که چرا ملتی عقبمانده نسبت به قدرت‌های بزرگ هستند؟ این در حالی است که پیشینه فرهنگی - تمدنی ایران انتظارات دیگری را ...
بیشتر
چکیده توسعه یافتگی و راه های برونرفت از مشکلات موجود، دغدغه فکری و یکی از چالش های مهم ایران به ویژه بعد از انقلاب اسلامی است. از دوره قاجار به بعد یکی از متداولترین پرسشهای ایرانیان این بودهاست که چرا ملتی عقبمانده نسبت به قدرت‌های بزرگ هستند؟ این در حالی است که پیشینه فرهنگی - تمدنی ایران انتظارات دیگری را میپروراند. یکی از دیدگاههای رایج ریشه، مشکلات امروز را به تاریخ و فرهنگ گذشته جامعه ایرانی باز میگرداند و با تأکید بر تلازم میان ساختار استبدادی و ارزشهای اخلاقی جامعه، معتقد است حاکمیت های استبدادی در ایران، موجبات حاکمیت ارزشهای خودمدار و عدم شکل گیری ویژگیهای مقوم توسعه از قیبل ارزشهای دیگرمدارانه، مشارکت و روحیه جمعی را سبب شده است. این پژوهش می کوشد تا با نگاهی تاریخی ضمن توصیف خلق و خوی ایرانیان با استفاده از تحلیل محتوای فتوت نامه ها و کسب نامه های اصناف، فرض مذکور را مورد مداقه و بررسی قرار دهد. نتیجه این پژوهش از عدم تلازم میان استبداد سیاسی و وضعیت ارزشهای اجتماعی خودمدار در ایران حکایت میکند. نتایج حاصله میتواند به عنوان دستمایه ای برای مطالعات حوزه فرهنگ و توسعه مورد بهره برداری قرارگیرد
حبیب اله فاضلی
دوره 3، شماره 10 ، آبان 1393، صفحه 31-52
چکیده
شکل گیری جنبش اسماعیلیه ریشه در تحولات سیاسی- مذهبی دو قرن اولیه تاریخ اسلام و اختلاف بر سر مسئله جانشینی یا رهبری سیاسی جامعه اسلامی دارد. از قرن دوم هجری و پیدایش فرق مختلف امامیه، این فرق منبع مهمی در تحولات سیاسی - فرهنگی جهان اسلام به شمار میرفتند. اسماعیلیان توانستند دولت بزرگ فاطمیان را به وجود آورند که در قالب امپراتوری ...
بیشتر
شکل گیری جنبش اسماعیلیه ریشه در تحولات سیاسی- مذهبی دو قرن اولیه تاریخ اسلام و اختلاف بر سر مسئله جانشینی یا رهبری سیاسی جامعه اسلامی دارد. از قرن دوم هجری و پیدایش فرق مختلف امامیه، این فرق منبع مهمی در تحولات سیاسی - فرهنگی جهان اسلام به شمار میرفتند. اسماعیلیان توانستند دولت بزرگ فاطمیان را به وجود آورند که در قالب امپراتوری شیعی و برای اولین بار مرکزیت بغداد را به چالش کشیدند. اسماعیلیان شرقی که مرکز عمده آنها ایران بود به تدریج با نام«نزاریه» اعلام استقلال کردند و دولت الموت را بنیان گذاردند. نزاریان ایران داعیه حکومتی شیعی و شکست خلافت سنی را داشتند و در این میان تحولات فرهنگی زیادی را رقم زدند که از جمله آن تلاش این فرقه برای تقویت "زبان فارسی" و "الگوهای ایرانی" در تقابل با "زبان عربی" و "الگوهای خلافت" است. در این مقاله در پی آن هستیم تا ارتباط جنبش نزاریان ایران را با هویت ایرانی مورد بررسی قرار دهیم و در این مسیر نیز به تلاش جنبش‌های معاصر اسماعیلیان جهت بهرهگیری از محیط و ظرفیتهای سنت ایرانی خواهیم پرداخت و اینکه نزاریان نیز در تقابل با دشمنان خود چاره‌ای جز بهره گیری از زبان فارسی و الگوهای ایرانی نداشته اند.آمیختگی با تصوف نیز راهبرد سیاسی دیگری است که نخبگان اسماعیلی بعد از سقوط الموت به کاربستند که به تحلیل آن نیز خواهیم پرداخت.
غدیر بهمنی طراز؛ ابوالفضل دلاوری
دوره 3، شماره 10 ، آبان 1393، صفحه 53-78
چکیده
چکیده مفهوم مردمسالاری گرچه بیشتر برنوعی نظام سیاسی دلالت دارد که در آن مناصب و تصمیمات سیاسی به رأی و نظر عامه مردم متکی است، اما بیانگر نوعی از فرهنگ هم هست. از این نقطه‌نظر،نظام سیاسی مردمسالار با گونه های خاصی از ارزشها و گرایشهای سیاسی و اجتماعی تناظر و همنشینی دارد. بسیاری از صاحبنظران و پژوهشگران، به ویژه در ...
بیشتر
چکیده مفهوم مردمسالاری گرچه بیشتر برنوعی نظام سیاسی دلالت دارد که در آن مناصب و تصمیمات سیاسی به رأی و نظر عامه مردم متکی است، اما بیانگر نوعی از فرهنگ هم هست. از این نقطه‌نظر،نظام سیاسی مردمسالار با گونه های خاصی از ارزشها و گرایشهای سیاسی و اجتماعی تناظر و همنشینی دارد. بسیاری از صاحبنظران و پژوهشگران، به ویژه در چند دهه اخیر بر ارتباط مردمسالاری سیاسی با اندازه طبقه متوسط جدید شهری از یک سو و میزان ارزشها و گرایشهای مردمسالارانه در میان اعضای این طبقه تأکید کرده اند. اصولاً این انگاره رواج دارد که گرایش به فرهنگ مردمسالارانه در میان طبقه متوسط جدید شهری در سطح بالایی قرار دارد. سوال این است که آیا چنین وضعیتی در جامعه امروز ایران نیز قابل مشاهده است؟ در این مقاله میزان گرایش به فرهنگ مردمسالارانه در میان استادان دانشگاه و معلمان دوره متوسطه شهر همدان مورد پیمایش قرار گرفته است. دلایل انتخاب این جمعیت آماری این است که اولاً بنا بر مباحث و نظریه های مردمسالاری، این دو قشر، معرف بیشینه (ماکزیمم) گرایش به فرهنگ مردم سالارانه هستند؛ ثانیاً شهر همدان به عنوان یکی از شهرهای نسبتاً پر جمعیت و چند فرهنگی کشور، تا حدودی معرف میانگین وزن طبقه متوسط جدید شهری و گرایشهای آن در ایران امروز است. به این ترتیب، این پیمایش میتواند بیشینه گرایش به فرهنگ مردمسالارانه را در میان طبقه متوسط جدید شهری ایران امروز نشان دهد. در این پیمایش، با انتخاب نمونه ای معرف و با استفاده از شاخصه ای سنجش‌گر و پرسشنامه استاندارد و بومیشده، میزان گرایش این دو گروه به ارزشهای مردمسالارانه سنجیده شده است. نتایج پیمایش نشان میدهد گرایش به ابعاد هنجاری مردمسالاری در میان این دو قشر در مجموع کمی بیش از حد متوسط (حدود 60 درصد) و گرایش به ابعاد رفتاری مردمسالاری بسیار کمتر از حد متوسط (حدود 22 درصد) است. به این ترتیب فقط حدود 39 درصد از این دو گروه به مجموع ارزش های مردمسالارانه (اعم از هنجاری و رفتاری) گرایش دارند. بنابراین، مقاله به این نتیجه رسیده که با توجه به موقعیت و جایگاه اجتماعی و سیاسی این دو قشر، گرایش به فرهنگ مردمسالارانه در میان طبقه متوسط جدید شهری ایران، به احتمال زیاد، کمتر از حد انتظار است
ابومحمد عسکرخانی؛ فاطمه قربانی؛ مهرداد حلال خور
دوره 3، شماره 10 ، آبان 1393، صفحه 79-112
چکیده
چکیده فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی نوین از جمله رسانه های اجتماعی، سایت های شبکه های اجتماعی و محتوای تولید شده توسط کاربر، در حال تغییر چشم انداز گفتمان سیاسی در بحران ها و محیط های پس از درگیری هستند. کاربرد این ابزارها میتواند روش هایی که ایده ها گسترش مییابند و در درون جوامع منتشر میشوند را دگرگون ...
بیشتر
چکیده فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی نوین از جمله رسانه های اجتماعی، سایت های شبکه های اجتماعی و محتوای تولید شده توسط کاربر، در حال تغییر چشم انداز گفتمان سیاسی در بحران ها و محیط های پس از درگیری هستند. کاربرد این ابزارها میتواند روش هایی که ایده ها گسترش مییابند و در درون جوامع منتشر میشوند را دگرگون کند. فناوریهای نوین میتوانند ارتباط موثر و پایدار بین افراد، اجتماعات، جنبشها و افراد ذینفع درگیر در مدیریت بحرانها را تسهیل کنند. فرضیه پژوهش پیش‌رو این است که نقشآفرینی رسانه های نوین نظیر اینترنت، شبکه های اجتماعی (فیسبوک، توئیتر)، تلفن همراه (پیامدهی متنی)، وبلاگها، پستالکترونیکی و چتروم ها، عامل شکل گیری شیوه جدید مشارکت سیاسی در بین شهروندان (عمدتاً جوانان) این کشور بوده است. از منظر جامعه‌شناسی سیاسی، جوانانی که از مشکلاتی چون بیکاری، فساد و استبداد رنج میبردند و از فناوریهای نوین ارتباطی استفاده میکردند، نقش مهمی در رهبری و مدیریت این انقلاب ایفا کردهاند و عملاً آغازگر موج اعتراضی مصر بودهاند. در این پژوهش قصد داریم با توجه به مبحث فناوری اطلاعات و ارتباطات و نقش آن در کشور مورد بررسی یعنی مصر، به مقطع زمانی انقلاب ۲۵ ژانویه سال ۲۰۱۱ بپردازیم که در آن به واسطه نقش ابزارها و شبکههای ارتباطی نوین، میدانهای عمل جدیدی برای کنشگری سیاسی فراهمشد. پس از آن با در نظرگرفتن ظرفیت محدود این پژوهش، به شرایط و اوضاع در حال تغییر این کشور میپردازیم و این موضوع را بررسی میکنیم که چگونه فرصت سیاسی ایجاد شده در این کشور در اثر حوادث و تحولات، دچار چالش شده است.
علیرضا کوهکن؛ سعید تجری
دوره 3، شماره 10 ، آبان 1393، صفحه 113-128
چکیده
چکیده با شروع بحران سیاسی در سوریه، بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بر اساس منافع خود جهت‌گیری‌های مختلفی را در رابطه با این کشور، که از اهمیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک خاصی در منطقه خاورمیانه برخوردار است، اتخاذ نموده‌اند. در این میان تلاش پیگیر برخی دولت‌ها برای اعمال فشار و ساقط کردن حکومت اسد، از جلوه‌های بارز تحولات ...
بیشتر
چکیده با شروع بحران سیاسی در سوریه، بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بر اساس منافع خود جهت‌گیری‌های مختلفی را در رابطه با این کشور، که از اهمیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک خاصی در منطقه خاورمیانه برخوردار است، اتخاذ نموده‌اند. در این میان تلاش پیگیر برخی دولت‌ها برای اعمال فشار و ساقط کردن حکومت اسد، از جلوه‌های بارز تحولات سوریه محسوب می‌شود که بر پیچیدگی اوضاع این کشور افزوده است. در میان بازیگران منطقه‌ای، عربستان سعودی با توجه به استراتژی سیاست خارجی‌اش، که بخشی از آن را مهار و جلوگیری از نفوذ ایران در منطقه تشکیل میدهد، نقش بارزی در تحولات این کشور ایفا نموده است و اقدامات گسترده‌ای، از حمایت مالی و معنوی از شورشیان القاعده گرفته تا مشارکت فعال در محور غربی – عربی در جهت متقاعدکردن دیگر کشورها برای حمایت از مخالفان حکومت سوریه، و در نهایت تلاش بی‌وقفه برای حمله به این کشور انجام داده است. این مقاله ضمن بررسی سیاست خارجی عربستان، به منافع و تلاش‌های گسترده این کشور در تحولات داخلی سوریه می‌پردازد. نتیجه این بررسی نشان میدهد عربستان سعودی با هدف ارتقای جایگاه منطقه‌ای خود وارد بحران سوریه شده است و در همین راستا سیاست‌هایی اتخاذ کردهاست که در آینده موجب صدمه به منافع بلندمدت این کشور خواهد شد.
هادی آجیلی؛ محمدرضا بهادرخانی
دوره 3، شماره 10 ، آبان 1393، صفحه 26-26
چکیده
چکیده منطقة آسیای مرکزی و قفقاز از دیرباز به خاطر موقعیت ژئوپلیتیکی خود مورد توجه قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بوده است. در دوران اتحاد جماهیر شوروی، به خاطر تسلط روس‌ها بر این منطقه امکان حضور دیگر قدرت‌ها کاسته شد، ولی پس از فروپاشی شوروی و استقلال کشورهای این منطقه، امکان حضور قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ...
بیشتر
چکیده منطقة آسیای مرکزی و قفقاز از دیرباز به خاطر موقعیت ژئوپلیتیکی خود مورد توجه قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بوده است. در دوران اتحاد جماهیر شوروی، به خاطر تسلط روس‌ها بر این منطقه امکان حضور دیگر قدرت‌ها کاسته شد، ولی پس از فروپاشی شوروی و استقلال کشورهای این منطقه، امکان حضور قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در این منطقه فراهم گردید. یکی از مواردی که زمینه حضور دیگر قدرت‌ها در این منطقه را فراهم کرده است، ذخائر نفت و گاز این منطقه میباشد. همواره کشورها برای سرمایه‌گذاری در حوزه نفت وگاز به سود اقتصادیِ ناشی از سرمایه گذاری و همچنین ملاحظات امنیتی و فنی مراحل استخراج و به ویژه انتقال آن توجه می‌نمایند. بهدلیل محصور بودن کشورهای این منطقه در خشکی و عدم دسترسی آنها به آب‌های آزاد و همچنین به دلیل بحرانها و درگیری‌هایی که بین برخی از کشورهای این منطقه وجود دارد باید دید که آیا قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای که پس از فروپاشی شوروی وارد این منطقه برای سرمایه گذاری در حوزه ذخائر نفت و گاز گردیده‌اند، ملاحظات اقتصادی، امنیتی و فنی را برای سرمایه گذاری در نظر گرفته‌اند؟ فرضیه این نوشتار بدین صورت است که برای کشورهایی که به سرمایه گذاری در این منطقه پرداخته‌اند ملاحظات سیاسی نسبت به ملاحظات امنیتی، اقتصادی و فنی از الویت بیشتری برخوردار بوده است.
الهام رسولی ثانی آبادی
دوره 3، شماره 10 ، آبان 1393، صفحه 1-22
چکیده
هدف اصلی این مقاله پرداختن به روند منطقه گرایی در آمریکایلاتین به عنوان یکی از مناطق مهم و راهبردی جهان، از دیدگاه های مختلف نظری روابط بین‌الملل میباشد. از همین رو این پژوهش از میان جریانات نظری روابط بین‌الملل دو دیدگاه نظری واقعگرایی و لیبرالیزم را از جریان اصلی و دیدگاه سازهانگاری را از جریان غیراصلی رشته به ...
بیشتر
هدف اصلی این مقاله پرداختن به روند منطقه گرایی در آمریکایلاتین به عنوان یکی از مناطق مهم و راهبردی جهان، از دیدگاه های مختلف نظری روابط بین‌الملل میباشد. از همین رو این پژوهش از میان جریانات نظری روابط بین‌الملل دو دیدگاه نظری واقعگرایی و لیبرالیزم را از جریان اصلی و دیدگاه سازهانگاری را از جریان غیراصلی رشته به عنوان مبنای تئوریک بحث قرار داده و سعی مینماید از منظر این دیدگاهها روند منطقه‌گرایی آمریکای لاتین را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. برای رسیدن به این هدف در مبحث نخست این مقاله روند منطقه گرایی در حوزه آمریکای لاتین را با توجه به شاخصهای مختلف مورد بررسی قرار خواهیم داد و سپس در سه مبحث بعد، این روند منطقه گرایی را با توجه به کثرتگرایی تئوریک مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و به این نتیجه خواهیم رسیدکه از منظرهای نظری گوناگون، روند منطقه گرایی آمریکای لاتین به لحاظ توجه به روند منطقه گرایی، هدف منطقه‌گرایی، نوع کنشگران و کنش آنها و همچنین نوع روش تحلیل به طرق مختلفی معنا و تفسیر می‌شود. این پژوهش از روش تحلیلی- مقایسهای و به لحاظ گردآوری اطلاعات از منابع استنادی و مجازی استفاده خواهد کرد.
