نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

چکیده

برجام نقطه عطفی در دیپلماسی هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌آید چراکه نهادها و سازمان‌های عمده سیاستگذاری و اجرایی در شکل­گیری آن نقش­آفرینی کردند. یکی از این نهادهای تصمیم­ساز و تاثیرگذار، مجلس شورای اسلامی بویژه مجالس دوره‌های نهم و دهم بود. بر این پایه، پژوهش پیش‌رو در پی پاسخ به این پرسش اصلی است که مجالس نهم و دهم چه نقش و جایگاهی در روند دیپلماسی هسته‌ای ایران بویژه در موافقت‌نامه برجام ایفا کرده­اند؟ یافته­های پژوهش بر پایه مدل­های نظری تصمیم‌گیری در عرصه سیاست خارجی نشان می‌دهد که تصمیم‌گیری‌ها و مواضع  مجلس در دیپلماسی هسته‌ای در راستای برونداد تصمیمات سایر نهادها و سازمان‌هایی مانند شورای عالی امنیت ملی، شورای نگهبان، نهاد قوه قضاییه و نهاد قوه مجریه بوده است به نحوی که می­توان گفت بر پایه تلفیق دو الگوی «سازمانی» و «عقلانیت محدود»؛ مجلس، قانون الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته‌ای و حقوقی ملت ایران، طرح اقدام متناسب و متقابل  دولت در اجرای برجام، تشکیل گروه ویژه برجام و ارائه گزارش‌های شش­ماهه گروه امنیت ملی و سیاست خارجی و تصویب لوایح چهارگانه موسوم به FATF را به مرحله اجرا درآورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Ninth and Tenth Parliament of Iran and Nuclear Diplomacy; With Emphasizing on JCPOA

نویسندگان [English]

  • alireza Samiee Esfahani 1
  • homan khodabakhshi 2

1 Associate Professor, Political science, , Yasuj University, Yasuj, Iran

2 Master Student, Political science, , Yasuj University, Yasuj, Iran

چکیده [English]

JCPOA is a milestone in the nuclear diplomacy of the Islamic Republic of Iran, which has played a major role in policymaking and implementing institutions and organizations in shaping it. One of these decision-making bodies of the Islamic Consultative Assembly, especially the ninth and tenth assemblies. So, the main question to be asked is that what role the 9th and 10th parliaments have played in the process of Iran's nuclear diplomacy, especially in the JCPOA agreement? The research findings based on theoretical models of decision making in the field of foreign policy show that the positions and decisions of the parliament in nuclear diplomacy are based on the outsourcing of decisions of other institutions and organizations such as the Supreme National Security Council, Guardian Council, The Judiciary has been the executive branch. Based on the "limited rationality" of the parliament, the law enforced the government's obligation to maintain the nuclear and legal achievements of the Iranian people, the government's plan of appropriate and mutually beneficial action, the establishment of a special commission for the presentation of the six-month reports of the National Security and Foreign Policy Commission and approval Four bills called the AFTF.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Parliament
  • nuclear diplomacy
  • decision theory
  • limited rationality
  • joint action plan
الف- انگلیسی
-    جمعی از نویسندگان، (1395)، برجام، سیاست‌ها، دستاوردها و الزامات، چاپ اول،تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-    آلیسون، گراهام، (1364)، شیوه‌هاى تصمیم‌گیرى در سیاست خارجى، ترجمه منوچهر شجاعى، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى.
-    انتصاری، نادر و افراسیابی، کاوه، ( 1395)، ماراتن مذاکرات هسته‌ای، ترجمه سعید جعفری و روح الله فقیهی، تهران: نشر قومس.
-    دوئرتى، جیمز و فالتزگراف، رابرت، (1374)، نظریه‌هاى متعارض در روابط بین‌الملل، ترجمه علیرضا طیب و وحید بزرگى، جلد دوم، انتشارات قومس.
-    ابوالحسن شیرازی، حبیب اله، (1394)، «کالبدشناسی مذاکره هسته‌ای ایران و آمریکا تا حصول برجام و تصویب قطعنامه 2231»، پژوهشنامه روابط بینالملل، دوره  8، شماره  30
-    الوانی، سید مهدی، (1377)، «ضرورت تدوین منشوراخلاقیات سازمانی ارائه یک الگوی تطبیقی در مدیریت دولتی»، ماهنامه تدبیر، شماره 19.
-    پورسعید، فرزاد، (1387)، «ساختار و روند تصمیم‌گیری در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: تحلیل متون آموزشی و پژوهشی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 11، شماره 2 .
-    پوراحمدی، حسین و بازوبندی، علی اکبر، (1397)، «تحلیل توافق هسته‌ای برجام بر اساس استعاره بازی دو سطحی»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره هفتم، شماره 3.
-    حاتمی، مهدی و عباسی خو، کامران، (۱۳۹۴)، «نقد و تحلیل نحوه بررسی برجام در مجلس شورای اسلامی»، نخستین کنگره بین‌المللی حقوق ایران، تهران، مرکز همایش‌های توسعه ایران، https://www.civilica.com/Paper-LAWI01-LAWI01_223.html .
-    دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال، (1393)، «گفتمان هسته‌ای دولت یازدهم»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 7، شماره 1.
-    دهقانی فیروزآبادی، سید جلال، (1397)، «چگونه سیاست خارجی جمهوری اسلامی کارآمد می‌شود؟» قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=34192.
-    قیصر بیگی، آیت، (1394)، «مذاکرات هسته‌ای از ابتدا تا برجام»، روزنامه آفتاب، شماره 5501، صفحه سیاسی: http://aftabeyazd.ir/?newsid=19615.
-  سیف زاده حسین، (1387)، «قوه مقننه و سیاست خارجی: نقش قوه مقننه در سیاست خارجی، تنوع رویکردها»، فصلنامه سیاست، دوره 38، شماره 2.
-    جمشیدی، محمد، (1392)، «تحریم؛ ابزار آمریکا برای تغییر محاسبه هسته‌ای ایران»، فصلنامه مطاهعات راهبردی، سال16، شماره 4.
-    رحمانی، رضا، (1397)، «صفرتا صد FATF دوست یا دشمن؟»، مجله مرکز گام، سال اول، شماره اول.
-    قربانزاده، محمد، (1396)، «جایگاه برجام در حقوق ایران و حقوق بین‌الملل»، فصلنامه علمی تخصصی اندیشمندان حقوق، سال 5، شماره 14.
-    میرزاوند، فضل الله، (1382)، «پیشنهادهای گروه کار، اقدام مالی برای مبارزه با پولشویی»، مجله مجلس و پژوهش، سال 10، شماره 37.
-    ملکی، عباس، (1382)، «فرایند تصمیم‌گیری در سیاست خارجی ایران»، مطالعات راهبردی، شماره 27.
-    نیاکوئی، سید امیر و قنادی، علی، (1396)، «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران پس از برجام: تداوم موازنه‌سازی و هویت‌یابی انقلابی»، فصلنامه پژوهشهای انقلاب اسلامی، سال 6، شماره 21.
 
خبرگزاری‌ها
- تابناک 27/5/1394 کد خبر 525312
- مهر26/4/1395 کد خبر3715166
- انتخاب28/10/1395 کد خبر۳۱۷۶۴۹
- خبرآنلاین10/8/1396 کد خبر723058
- ایسنا27/1/1396 کد خبر96012711330
 
ب- انگلیسی
-            Lew, Jacob J, (2015), “Testimony of Treasury Secretary Jacob J, Lew before the Senate Foreign, https:// www. treasury. gov/ press- center/ press-releases/ Pages/ jl0129.aspx.
 -            Relations Committee on the Iran Nuclear Agreement”, U.S. Departemant of the Treasury.
 -            Kenneth Katzman and Paul K. Kerr, (2018), “Iran Nuclear Agreement”,   Congressional Research.
 -            Mousavian, Seyed Hossein (2018), “Iran Nuclear Negotiation Building for International Peace and Security”, available at: https://www.scfr.ir/fa/?p=11684.
 -            Service, https://www.google.com/search? Rohani Farahmand Mohammad, (2016), “Explaining the Iran nuclear deal: A Case of Mutual Agreement after a Decade of Gridlock”: http://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:1064741/full text01.pdf.
 -             Singh Michael, (20.January 2016), “The Middle East after the JCPOA”, The Washington Institute for Near East Policy https:// www. washingtoninstitute. org/ policy-analysis/view/the-middle-east-after-the-jcpoa.
 -            Tosi, Henry. L (1958) “March and Simon’s work, Organizations”, https:// us. sagepub. com/sites/default/files/upm-binaries/27411_7.pdf.