نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه یزد

چکیده

مناقشه هسته‌ای ایران و کشورهای 1+5، یکی از چالش برانگیزترین موضوعات سیاست داخلی و خارجی ایران در طی یک دهه گذشته بوده است. هدف این مقاله، بررسی مناقشه هسته‌ای ایران و کشورهای 1+5 در بازه زمانی 1394-1384 بر اساس نظریه بازی‌ها و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی است. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که طرفین این مناقشه از سال 1384 تا سال 1390، از بازی‌های جنگ فرسایشی و لبه پرتگاه در ذیل بازی‌های تقابل‌گرایانه استفاده می‌کردند. این بازی‌ها مبتنی بر عدم همکاری و تقابل بود. از سال 1390 تا سال 1394 به دلیل عدم تحقق اهداف طرفین و سخت‌ترشدن شرایط ادامه این بازی‌ها برای بازیگران، طرفین به بازی‌های چانه‌زنی و معمای زندانی در ذیل بازی‌های همکاری‌جویانه تغییر شیوه داد. همچنین بسته به نوع بازی در هر مرحله، فواصل دورهای مذاکره تعیین می‌شد به طوری که با گذار به بازی‌های همکاری جویانه، فواصل مذاکرات نیز کاهش چشمگیری یافت

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Study of Nuclear Dispute of Iran and Countries 5+1 Based on the Game Theory

نویسندگان [English]

  • saeed attar
  • elham rasooli sani abadi
  • masoumeh jargeh

yazd university

چکیده [English]

Nuclear Dispute of Iran and Countries 5+1 has been one of the most challenging issues in Iran's domestic and foreign policy over the past decade. Using descriptive-analytical method, the purpose of this article is to study of nuclear dispute of Iran and countries 5+1 in the period of 2005- 20015 based on the game theory. The findings of the paper show that two sides of the dispute used the war of extinction game and the edge of the abyss game as conflict games from 2005 to 2011. These games were based on non-cooperation. Due to the failure to achieve goals and becoming more difficult the continuation of these games for players, two sides of the dispute went to the bargain game and prisoner's dilemma game. Also depending on the type of each game at each stage, the time of negotiation rounds was determined so the time of negotiation rounds decreased dramatically.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Iranian Nuclear Dispute
  • Countries 5+1
  • Game Theory
  • Collaborative Games
  • Conflict Games"
الف- فارسی
- احمدیان، قدرت و احمدی، سعیده سادات، (1393)، «مناقشه هسته‌ای ایران: لیبرالیسم نهادگرا در مقابل نئورئالیسم»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال نهم، شماره 3.
- باقری چوکامی، سیامک و محمدی الموتی، محسن، (1393)، «ریشه‌های مناقشه آمریکا در مواجهه با فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای با تأکید بر تئوری موازنه تهدید»، پژوهش‌های سیاست اسلامی، سال دوم، شماره 6.
- باقری دولت‌آبادی، علی و مردانلو، اسماعیل، (1394)، «عوامل موثر در دست‌یابی به توافق هسته‌ای در دولت یازدهم»، پژوهش‌نامه ایرانی سیاست بین‌الملل، سال سوم، شماره 2.
- بصیری، محمدعلی و محمدی، عطا، (1393)، «تحلیل مسئله اتمی ایران و غرب در چارچوب نظریه بازی‌ها»، فصلنامه دانش سیاسی، سال دهم، شماره 1.
- بهستانی، مجید، (1394)، «آینده پرونده هسته‌ای ایران: تحلیل رمزگان عملیاتی ایران و گروه 1+5»، فصل‌نامه سیاست، شماره 2.
- جلیلی، سعید، ( 27 اردیبهشت 1392)، «مقاومت در برابر غرب در دستور کار من است» در:
http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/1916267.
- حجازی، سید حسین و زارعی، مجتبی، (1387)، سیری در آرا و اندیشه‌های دکتر محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- حسینی دهاقانی، مهدی و بصیرت، میثم، (1395)، «رهیافت نظریه بازی در تحلیل بازی‌های قدرت شهری: تحلیلی بر فرایندهای ساخت‌و‌ساز در کلانشهر تهران»، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، شماره 1.
- خبرگزاری مهر، (8 مهر 1395)، «چهار شرط رهبر انقلاب برای مذاکره هسته‌ای با آمریکایی‌ها» در:    http://www.mehrnews.com/news/3782776.
- دادگر، یدالله، (1387)، «ابعاد و عملکرد نظریه بازی‌ها در رشته‌های مختلف»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 47.
- دارابی، علی و احدی، افسانه، (1396)، «رسانه، سیاست خارجی و اجماع‌سازی در برنامه هسته‌ای ایران: مطالعه تطبیقی»، فصلنامه روابط خارجی، سال نهم، شماره 1.
- درویش‌زاده، مهدی‌رضا و همکاران، (1392)، «مدل‌سازی تأثیر «نرم» در روابط بین‌الملل بر اساس نظریه بازی‌ها»، فصلنامه دانش سیاسی، سال نهم، شماره 2.
- سخراوی، مرتضی و محقق‌نیا، حامد، (1394)، «بررسی تجزیه و تحلیل مسئله هسته‌ای ایران در چارچوب نظریه بازی‌ها در دوره دولت آقای روحانی» (1392- تاکنون)، تهران: اولین همایش ملی پژوهش‌های نوین در حوزه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی ایران.
- سوری، علی، (1386)، نظریه بازی‌ها و کاربرد‌های اقتصادی، تهران: انتشارات دانشکده امور اقتصادی.
- صالحی، علی‌اکبر، (19 آذر 1394)، «مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا در دوره احمدی‌نژاد» در:    http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/1954599.
- غریب‌آبادی، کاظم، (1387)،  نهضت ملی هسته‌ای، تهران: وزارت امورخارجه.
- «گاه‌شمار تحولات هسته‌ای سال‌های 2005، 2006، 2008، 2012، 2013»، در:
http://www.irannuclear.net.
- محمودی‌نیا، داوود و همکاران، (1395)، «نظریه بازی‌ها و نقش آن در تعیین سیاست‌های بهینه در تقابل استراتژیک بین سیاست‌گذار پولی و مالی»، فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، شماره 18.
- موسویان، سید حسین، (1386)، پروتکل الحاقی و راهبرد جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
- نجارزاده، رضا و محمودی، حیدر، (1395)، «رقابت ایران، روسیه و قطر برای دست‌یابی به بازار گاز هندوستان»، ‌فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، سال شانزدهم، شماره 1.
- نیاکویی، سید امیر و زمانی، محسن، (1395)، «تبیین دیپلماسی هسته‌ای دولت یازدهم با بهره‌گیری از مدل تصمیم‌گیری روزنا»، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، سال نهم، شماره 33.
-واعظی، محمود، (1384)، «مبانی نظری میانجی‌گری در مناقشات بین‌المللی»، دانشنامه حقوق و سیاست، سال اول، شماره 2.
-ونستل، ی. س، (1373)، نظریه بازی‌ها و کاربرد آن در تصمیم‌گیری استراتژیک، ترجمه جلیل روشندل و علیرضا طیب، تهران: قومس.
 
ب- انگلیسی
- Deutsch, Karl W, (1988), The Analysis of International Relations, New Jersey: Prentice Hall.
 - Dixit, Avinash & Nalebuff, Barry, (2008), “Game Theory, The Concise Encyclopedia of Economics”, http://www.econlib.org/library/Enc1/GameTheory.html.
 - Entessar, Nader, (2009), “Iran’s Nuclear Decision Making Calculus,” Middle East Policy, Vol. XVI, No. 2.
 -Keator, Timothy, (2011), “Conflict VS. Dispute?,” http:// www. mediate. com/ pdf/ Conflictvs Dispute Keator 2.pdf.
- Landler, Mark, (2016), “For Hillary Clinton and John Kerry, Divergent Paths to Iran Nuclear Talks,” https://www.nytimes.com/2016/05/03/us/politics/for-hillary-clinton-and-john-kerry-divergent-paths-to-iran-nuclear-talks.html.
 - MacMilan, John, (1996), Games, Strategies and Managers: How Managers Can use Game Theory to Make Better Business Decisions, Oxford: Oxford University Press.
 - Madani, Kaveh, (2010), “Game Theory and Water Resources,” Journal of Hydrology.
 - Milgrom, Paul R. & Robert J. Weber, (1985), “Distributional Strategies for Games with Incomplete Information,” Mathematics of Operations Research, Vol. 10, No. 4.
- Morgenstern, Oskar & Von Newman, John, (1994), Theory of Games and Economic Behavior, Princeton: Princeton University Press.
 - Mousavi, Mohammad Ali & Yasser Norouzi, (2010), “Iran-Us Nuclear Stand‌off: A Game Theory Approach,” Iranian Review of Foreign Affairs, Vol. 1, No. 1.
 - Myatt, David P, (1999), “Instant Exit from the War of Attrition,” https://www.nuffield.ox.ac.uk/economics/papers/1999/w22/Instant.pdf.
 - Nalebuff, Barry, (1986), “Brinkmanship and Nuclear Deterrence: the Neutrality of Escalation”, Conflict Management and Peace Science, Vol. 9, No. 2.
 - Nash, John F, (1950), “The Bargaining Problem”, Econometrical, Vol. 18, No. 2.
 - “Nuclear Weapons and Proliferation: A Cheat Sheet”, https://web. stanford. edu/ ~imalone/ NuclearWeaponCheatSheet.pdf.
 - Osborne, Martin & Rubinstein, (2006), A Course in Game Theory, Cambridge: MIT Press.
- Pindyck, Robert S, (2009), “Lectures Notes on Game Theory,” http://web.mit.edu/rpindyck/www/Courses/GT_05a.pdf.
 - Poundstone, William, (1992 ), “Prisoner’s Dilemma: John Von Neumann, Game Theory and the Puzzle of the Bomb,” https://www.researchgate.net/ publication/ 234829416_Prisoner's_Dilemma_John_Von_Neumann_Game_Theory_and_the_Puzzle_of_the_Bomb.
- “Resolution”, (1803, 1835, 1929, 1984), http://www.un.org.
 - Snidal, Duncan, (1985), “The Game Theory of International Politics”, World Politics, Vol. 38, No. 1.
 - Weiss, Leonard, (2009), “Israel’s Future and Iran’s Nuclear Program”, Middle East Policy, Vol. VXI, No. 3.