نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی جهاد دانشگاهی

2 استاد دانشگاه

چکیده

مساله هویت، عمری به درازای حیات و خلقت آدمی دارد. در واقع انسان تنها موجودی است که بدون درک از چیستی و کیستی خود نمی‌تواند حیات و تداوم داشته باشد. با این حال همواره در سایه روش‌های مختلف تبیین این مفهوم است که می‌توان سخنی از هویت ملی به میان آورد. هویت‌ها، به مثابه شالوده‌ها و سازه‌های اجتماعی در فرایند شالوده‌ریزی یا سازه‌گرایی اجتماعی باز تفسیر و همواره در سایه بازتفسیرها از روش‌های مختلف برای تبیین این مفهوم استفاده می‌شود؛ نویسندگان با انتخاب روش تحلیل گفتمان برای خوانش هویت ملی، در پی ارائه یک مدل و الگو از گفتمان هویت ملی یکی از جریان‌های عمده فکری می‌باشند؛  ارائه الگو و مدل به تحلیل، درک و چیستی مسأله کمک بیشتری می‌کند. جریان چپ یا آنچه پژوهشگر آن را سوسیالیسم مارکسیسم می‌نامد به عنوان یکی از جریان‌های موثر در تاریخ معاصر ایران است. این مقاله، ضمن درک تطور کلیت گفتمان هویت ملی در سیر تاریخی، به یک الگویِ گفتمانِ هویت ملی در جریان پیش گفته دست یافته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Discourse on National Identity of the Socialist Movement before and after the Islamic Revolution

چکیده [English]

Historical facts show that national identity is a constant process and should be noted here that when a nation is formed, it does not continue by itself and the notion that it does not require any effort is wrong. On the contrary, the nation are exposed to ups and downs. Thus, discourse-based products of a country's currents can affect nation-building processes. Identity as social foundations emerge in the process of social foundationalism with reliance on collective memory and all epistemological sources, taking into account that social objective structure redefines and re-interprets with the passage of time. They are constantly used for reinterpretation in light of different methods used to explain the concept.
The leftist flow or what the researcher names it socialism Marxism, is selected as one of the influential flows in contemporary Iranian history for the following research. This paper, while comprehending the evolution of national identity in the course of history, has come to a pattern of identity discourse in the mentioned flow.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Discourse
  • National Identity
  • The Flow of Socialism
  • Iran
الف- فارسی
-         آزادی، اسماعیل، (1390)، احزاب سیاسی در ایران (تبارشناسی جریان‌های سیاسی و آسیب شناسی احزاب در ایران)، چاپ نخست، ناشرH&S ، قابل دسترسی در :  .https://books.google.com
-         ابنشتاین، ویلیام، فاگلمان، ادوین، (1366)، مکاتب سیاسی معاصر، ترجمه حسینعلی نوذری، تهران: نشرگسترده.
-         احمدی، بابک، (1388) ، مدرنیته و اندیشه انتقادی، تهران: نشر مرکز.
-         امینی‌نجفی، علی، (1390)، «رهبران حزب توده، از سلیمان میرزا تا کیانوری»، بهمن، مراجعه در تاریخ 26/04/95، قابل دسترسی در سایت: http://www.bbc.com/persian
-         امیرخسروی، بابک، (1375)، نظر از درون به نقش حزب توده ایران (نقدی بر خاطرات نورالدین کیانوری)، چاپ اول، تهران: اطلاعات.
-         امیرخسروی، بابک، (1387)، «امام در پاریس با نمایندگان حزب توده ملاقات نکرد»، شهروند، شماره 49.
-         باوند، کیوس، (1377)، تاریخ تطبیقی باستان ایران تا خاتمه شاهنشاهی داریوش سوم، تهران: گوتنبرگ.
-         بروجردی، مهرزاد، (1393)، «دکتر حسین بشیریه و علم سیاست در ایران امروز»، مهرنامه، شماره 38.
-         بشیریه، حسین، (1360)، «مبانی جامعه‌شناسی مذهبی ماکس وبر»، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، سیاست، شماره۲3.
-         بشیریه، حسین، (1372)، «گفت و گو با استاد حسین بشیریه، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره 4، قابل دسترسی در پایگاه اطلاع رسانی حوزه http://www.hawzah.net/fa/article/view/8184، تاریخ مراجعه 6/6/1395.
-         بشیریه، حسین، (1374)، دولت عقل؛ ده گفتار در فلسفه و جامعه‌شناسی سیاسی، تهران: مؤسسه نشر علوم نوین.
-         بشیریه، حسین، (1377)، «حزب، آزادی، حکومت دموکراتیک دینی (مصاحبه حمید جلایی‌پور با بشیریه، سحابی و سروش) ، روزنامه جامعه، 31 فروردین.
-         بشیریه، حسین، (1378)، جامعه مدنی و توسعه سیاسی در ایران: گفتارهایی در جامعه شناسی سیاسی، تهران: موسسة نشر علوم نوین.
-         بشیریه، حسین، (1379ب)، نظریه‌های فرهنگ در قرن بیستم، تهران: موسسه فرهنگی آینده پویان.
-         بشیریه، حسین، (1380الف)، تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم، جلد اول، مارکسیسم، چاپ سوم، تهران: نشر نی.
-         بشیریه، حسین، (1381)، «تحول خودآگاهی‌ها و هویت‌های سیاسی در ایران»، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 11.
-         بشیریه، حسین، (1382)، «ایدئولوژی سیاسی و هویت اجتماعی در ایران»، ناقد، سال اول، شماره 2 .
-         بشیریه، حسین، (1382ب)، آموزش دانش سیاسی، تهران: نشر نگاه معاصر.
-         بشیریه، حسین، (1383)، عقل در سیاست (سی و پنج گفتار در فلسفه، جامعه شناسی و توسعه سیاسی)، تهران: نشر نگاه معاصر.
-         بشیریه، حسین، (1384)، جامعه‌شناسی سیاسی؛ نقش نیروهای اجتماعی در زندگی، چاپ یازدهم، تهران: نشر نی.
-         بشیریه، حسین، (1389)، «سرمایه‌داری و سلطه‌ فرهنگ توده‌ای به انگیزه‌ی انتشار کتاب نظریه‌های فرهنگ در قرن بیستم»، روزنامه ایران، شهریور، تاریخ مراجعه28/05/1395، قابل دسترسی در پایگاه اطلاع رسانی جماعت دعوت و اصلاح: http://www.islahweb.org/node/3345.
-         بشیریه، حسین، (2009)، «انقلاب و ضدانقلاب در ایران (مصاحبه از طریق ایمیل با مجله لوگوس و سایت رادیو فردا)»، قابل دسترسی در :
 www.radiofarda.com/a/o2_logos_interview/1895378.htmlتاریخ مراجعه 22/05/1395.
-         بی بی سی،(1387)، «نورالدین کیانوری، پنجشنبه 17 بهمن»، تاریخ مراجعه 23/04/1395، قابل دسترسی در سایت: http://www.bbc.com/persian/iran/2009/02/090205_ir_kianori.shtml.
-         بهروز، جهانگیر، (1391)، «کیانوری و دیگران»، روزنامه اطلاعات، 21تیر، سال نوزدهم، شماره 4219.
-         تاجیک، محمدرضا، (1383)، گفتمان، پادگفتمان و سیاست، تهران: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
-         تاجیک، محمدرضا، (1384)، روایت غیریت و هویت در میان ایرانیان، تهران: ناشر فرهنگ گفتمان.
-         تاجیک، محمدرضا، (1385)، «تحولات گفتمانی چپ مارکسیستی ایران»، پایگاه خبری آفتاب، تاریخ مراجعه 1/09/1395، قابل دسترسی در http://aftabnews.ir/vdcipra5.t1ayp2bcct.html.
-         جلایی پور، حمیدرضا ،(1392)، جامعه­شناسیایران،جامعهکژمدرن، تهران: نشر علم.
-         حاتمی، محمدرضا. علیزاده، محمد لعل، (1390)، مبانی علم سیاست (رشته علوم سیاسی)، چاپ دوم، تهران: دانشگاه پیام نور.
-         حاجیانی، ابراهیم، (1379)، «تحلیل جامعه‌شناختی هویت ملی درایران و طرح چندفرضیه»، فصلنامه مطالعات ملی، سال10، ش5.
-         خالق‌پناه، کمال، حبیبی، فواد، (1393)، «نظریه گفتمان به مثابه روش‌شناسی مطالعات فرهنگی، مقاله چاپ شده در کتاب در آمدی بر روش‌شناسی مطالعات فرهنگی»، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
-         خامه‌ای، انور، (1390)، «کیانوری به هیچ‌چیز اعتقاد نداشت (آخرین بازمانده 53نفر از حزب توده می‌گوید)»، مهرنامه، شماره 16.
-         خانی، الهه، (1390)، «آبشخورهای نظری و چرخش‌های فکری (نقد و بررسی آرا و آثار حسین بشیریه)»، مهرماه، سایت برهان، قابل دسترسی در :
http://borhan.ir/NSite/FullStory/News/?Id=1909 تاریخ مراجعه 22/05/1395.
-         خرمشاد، محمدباقر. سرپرست سادات، سیدابراهیم، (1392)، «جریان‌شناسی سیاسی به مثابه روش»، فصلنامه مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی، دوره پنجم، شماره 2 .
-         رواسانی، شاپور، (1380)، زمینه‌های اجتماعی هویت‌ملی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران (باز).
-         دهخدا، علی اکبر، (1385)، لغت‌نامه (فرهنگ متوسط دهخدا)، تهران: دانشگاه تهران.
-         سیف، احمد، (1376)، «کیانوری و ساده انگاری در تحلیل تاریخ (نقدی بر گفتگو با تاریخ)»، تاریخ معاصر ایران، شماره 3.
-         صنیع اجلال، مریم، (1384)، درآمدی بر فرهنگ و هویت ایرانی، تهران: موسسه مطالعات ملی، تمدن ایرانی.
-         عضدانلو، حمید، (1380)، گفتمان و جامعه، تهران: نشر نی.
-         عیوضی، محمدرحیم، (1386)، «کیانوری و عبرت‌های تاریخ»، نشریه زمانه، شماره 60، قابل دسترسی در پرتال علوم انسانی، تاریخ مراجعه 26/04/1395.
-         فرامرزقرامکی، احد، (1380)،  روش‌شناسی مطالعات دینی، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
-         فکوهی، ناصر، (1380)،  زن ایرانی هویتی تعریف ناشده، جامعه و فرهنگ، جلد چهارم.
-         قره بیگی، مصیب، (1392)، «بررسی و بازشناسی گفتمان‌های روشنفکران نسل چهارم ایران»، 8مهر، پایگاه اطلاع رسانی فرهنگ و علوم انسانی، فرهنگ امروز، قابل دسترسی در
 http://farhangemrooz.com تاریخ مراجعه 29/05/1395.
-         کاستلز، امانوئل، (1384)،گفتگوهائی با مانوئل کاستلز، ترجمه حسن چاوشیان و لیلا جو افشانی، تهران: نشر نی .
-         کیانوری، نورالدین، (1358)، بررسی مسائل گوناگون ایران در سال 1358، تهران: انتشارات توده.
-         کیانوری، نورالدین، (1371)، خاطرات نورالدین کیانوری، تهران: انتشارات اطلاعات.
-         کیانوری، نورالدین، (1376الف)، گفتگو با تاریخ، چاپ اول، تهران: موسسه فرهنگی- انتشارات نگره.
-         کیانوری، نورالدین، (1376ب)، «برخی یادداشت های روزانه زنده یاد نورالدین کیانوری»، تاریخ مراجعه 27/4/1395،  قابل دسترسی در
-         کیانوری، نورالدین، (1365)، «وصیت­نامه کیانوری»، قابل دسترسی در
http://www.rahetude.de، تاریخ مراجعه 30/4/95.
-         کیانوری، نورالدین، (بی‌تا)، «چهار گروه، با انگیزه‌های متفاوت مسئله خشونت و انقلاب را مطرح می‌کنند!»، قابل دسترسی درhttp://www.rahetude.de، تاریخ مراجعه 15/5/95.
-         گل محمدی، احمد، (1380)، «جهانی شدن و بحران هویت»، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 10 .
-         گیدنز، آنتونی، (1386)، جامعه‌شناسی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
-         مارش، دیوید. استوکر، جری، (1378)، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه: امیرمحمد حاجی یوسفی، چاپ دوم، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-         مک­کی، تام. دیوید مارش، (1378)، روش مقایسه‌ای، در روش و نظریه در علوم سیاسی، ویراستۀ دیوید مارش و جری استوکر، ترجمۀ امیرمحمد حاج‌یوسفی، تهران: مطالعات راهبردی.
-         محمودآبادی، عظیم،(1391)، «در تکاپوی دموکراسی (بررسی کتاب‌های دکتر بشیریه)، مهرنامه، شماره 20، فروردین، کد مطلب:3504، قابل دسترسی در 
http://www.mehrnameh.ir/article/3504، تاریخ مراجعه 23/05/1395.
-         مدیرشانه­چی، محسن، (1388)، پنجاه سال فراز و فرود حزب توده ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی ایران.
-         مسکوب، شاهرخ، (1379)،  هویت ایرانی و زبان فارسی، چاپ نخست، تهران: نشر فرزان روز.
-         مقصودی، مجتبی، (1393)، «بشیریه: بومی‌سازی، درونی‌سازی و کاربردی‌سازی (مصاحبه‌ای پیرامون حسین بشیریه)، مهرنامه، سال پنجم، شماره 38 .
-         مک دانل، دایان، (1380)، مقدمه‌ای بر نظریه‌های گفتمان، ترجمه: حسین علی نوذری، چاپ اول، تهران: فرهنگ گفتمان.
-         معین، محمد، (1386)، فرهنگ فارسی، (یک جلدی کامل)، ویراستار امیرکاووس بالازاده، چاپ چهارم، تهران:  نشر ساحل.
-         منوچهری و همکاران، (1387)، رهیافت و روش در علوم سیاسی، تهران: سمت.
-         مهیمنی، محمدعلی، (1379)، گفت و گوی تمدن‌ها، تهران: ثالث.
-         میخلز، روبرت، (1385)، جامعه‌شناسی احزاب سیاسی: مطالعه‌ای در مورد گرایش‌های الیگارشی در دموکراسی، تهران: نشر قومس.
-         نقیب زاده ، احمد، (1380)، دولت رضا شاه و نظام ایلی، تهران: سازمان و اسناد انقلاب اسلامی.
-         نیازی، محسن، شفایی مقدم، الهام، (1391)، «بررسی تأثیر رسانه‌های جمعی در گرایش به هویت ملی»، مطالعات میان رشته‌ای در رسانه و فرهنگ، پژوهشگاه و مطالعات فرهنگی، سال دوم، شماره 1.
 
ب- انگلیسی
-         Cambridge Advanced Lerner, s Dictionary (1980).
 
-         Focault, Michel, (1994), The Archaeology of Knowledge, London: Routledge.
 
-         Jorgensen, M. & Philips, L, (2002), Discourse Analysis as Theory and Method, London: Sage Publications.
 
-         Oxford advanced learner’s dictionary of current English (1984), 8 Th edition 2010.
 
-         Smelser, Neil. J, (2003), “On Comparative Analysis, Interdisciplinarity and Internationalization in Sociology”, International Sociology, Vol.18, No. 4.