نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)

چکیده

 
جهان اسلام در دهه­های اخیر، دستخوش حوادثی از درون (وقوع جنبش­ها و غیره) و از بیرون (یکجانبه‌گرایی امریکایی و غیره) بوده و نیز، جهانی شدن، متفاوت از گذشته و از غرب مسیحی به سوی اسلام سیاسی جریان یافته و تأثیراتی، بر جای نهاده! چنین تأثیراتی تاکنون و از دریچه روش تحلیل گفتمان، بررسی نشده است! پرسش این است که "گفتمان اسلام سیاسی در مواجهه و مفاهمه با جهانی شدن در شمال افریقا به مثابه یکی از حوزه‌های معرفتی تأثیرگذار در جهان تسنن، چگونه صورت­بندی شده است؟ گمانه آن است که صورت­بندی جدیدی در گفتمان اسلام سیاسی این حوزه شکل گرفته به گونه­ای که در آن، نشانه­ها و دال­هایی ظاهر شده که در ضدیت و غیریت با اسلام سیاسی، مفصل بندی می­شود (پسااسلام سیاسی). غرض، دستیابی به علل اصلی این تغییر، در دو شخصیت قرضاوی و غنوشی و دو حزب اخوان المسلمین و النهضه است. دستیابی به این هدف که با مطالعه مجموعه وسیعی از داده­های زبانی و غیر زبانی از جمله گزارش­ها، حوادث تاریخی و مصاحبه­های نمایندگان اسلام سیاسی دو کشور به روش تحلیل گفتمان دنبال شده،صورت­بندی پسااسلام سیاسی در منازعه و مراوده جهانی شدن و اسلام سیاسی، در نظر و عمل را نشان می‌دهد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Formation of political post Islam discourse in Egypt and Tunisia

چکیده [English]

In the recent decades, the Islamic World has encountered internal incidents (the emergence of movements and so on) and external events (American unilateralism and the like) and also, globalization has approached the political Islam in a different way from the past and from the West and has left some effects! Such effects have not been investigated so far and through using the method of discourse analysis! This encounter raises the following question: "How the discourse of political Islam is formed in encountering globalization in North Africa as one of the influential epistemological zones of the Sunni World?" The assumption is that a new formation in the discourse of the political Islam has emerged in this zone in such a way that some signs have appeared in it which are categorized in opposition to political Islam (political post-Islam). The aim is reaching the main causes of such a change in two characters (Al-Qardawi and Al-Ghannushi) and two parties (Muslim Brotherhood and Al-Nihzah). Reaching this goal, which was done by studying a vast collection of verbal and nonverbal data including reports, historical events and interviews of representatives of the political Islam in the two countries through using discourse analysis, showed the formation of political post-Islam in the conflict and interaction of globalization and the political Islam in theory and practice.

کلیدواژه‌ها [English]

  • globalization"
  • " political Islam"
  • " Egypt"
  • " Tunisia"
  • "post political Islam"
- بلک،آنتونی، (1385)، تاریخ اندیشه سیاسی اسلام؛ از عصر پیامبر تا امروز، ترجمه محمدحسین وقار، تهران: انتشارات اطلاعات.
- بورجا، فرانسوا، (1392)، اسلام سیاسی با نگاهی به تاریخ و اندیشه حرکت النهضه تونس، ترجمه سیدهادی خسروشاهی، قم: بوستان کتاب.
- بهروزلک، غلامرضا، (1387)، جهانی شدن و اسلام سیاسی در ایران، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- جانز، آنتونی اچ و لاهود، نلی، (1390)، اسلام در سیاست بین‌الملل، ترجمه رضا سیمبر، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
- حسینی زاده، محمد علی، (1386)، اسلام سیاسی در ایران، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
- حسینی زاده، محمدعلی، (1383)، «نظریه گفتمان و تحلیل سیاسی»، فصلنامه علوم سیاسی، زمستان، دوره هفتم، شماره 28.
- سجادی، سیدعبدالقیوم، (1388)، گفتمان جهانی شدن و اسلام سیاسی در افغانستان پساطالبان، قم: دانشگاه مفید.
- سید قطب، (1415)، معالم فی الطریق، قاهره: دارالشروق.
- سید، رضوان، (1385)، اسلام سیاسی معاصر در کشاکش هویت و تجدد، ترجمه مجید مرادی،تهران: باز.
- شولت، یان آرت، (1382)، نگاهی موشکافانه بر پدیده جهانی شدن، ترجمه مسعود کرباسیان، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- ضابطی، معین، (1390)، جهانی شدن و اسلام سیاسی، تهران: انتشارات روانشناسی و هنر.
- علیخانی، علی اکبر، (1382)، «اسلام و حکومت در اندیشه راشد الغنوشی»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، بهار، شماره 33.
- غنوشی، راشد، (2001)، «یقرا مطالب التغییر لدی الحرکه الاسلامیه رفض الاستبداد»، مقاله 432،  www.alsahwah- yemen.net ،6/7/2001.
- غنوشی، راشد، (1381)، آزادی‌های عمومی در حکومت اسلامی، ترجمه حسین صابری، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- غنوشی، راشد، (1433)، الدیمقراطیه و حقوق الانسان فی الاسلام، بیروت: دارالعربیه للعلوم ناشرون.
- غنوشی، راشد، (1993)، الحریات العامه فی الدوله الاسلامیه، بیروت: مرکز دراسات الوحده العربیه.
- غنوشی، راشد، (2000)، الحرکه الاسلامیه و مساله التغییر، بیروت: المرکز المغاربی للبحوث و الترجمه.
- غنوشی، راشد، (2004)، «مبادی الحکم و السلطه فی الاسلام»، سایت الجزیره، www.alsahwah- yemen.net.
- قرضاوی، یوسف، (1379)، الاجتهاد فی الشریعه الاسلامیه، ترجمه احمد نعمتی، تهران: احسان.
- قرضاوی، یوسف، (1378)، دورنمای جامعه اسلامی، ترجمه عبدالعزیز سلیمی، تهران: احسان.
- قرضاوی، یوسف، (1381)، قدس آرمان هر مسلمان، ترجمه محمد ابراهیم ساعدی، تایباد: سنت.
- قرضاوی، یوسف، (1422)، الاسلام و العلمانیه وجها لوجه، قاهره: مکتبه وهبه.
- قرضاوی، یوسف، (1988)، اولویات الحرکه الاسلامیه فی المرحله القادمه، قاهره: مکتبه وهبه.
- قرضاوی، یوسف، (1996)، الاقلیات الدینیه و الحل الاسلامی، قاهره: مکتبه وهبه.
- قرضاوی، یوسف، (1997)، الخصائص العامه للاسلام، قطر: جامعه.
- قرضاوی، یوسف، (1999)، من فقه الدوله فی الاسلام، قاهره: مکتبه وهبه.
- مصدق یوسفی، محمد، (1387)، «گفتگو با شیخ راشد الغنوشی»، پژوهش‌های منطقه‌ای، زمستان، پیش شماره اول.
- مهاجرنیا، محسن، (1389)، اندیشه سیاسی متفکران اسلامی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- مهاجرنیا، محسن، (1395)، جریان‌شناسی تفکر سیاسی در جهان اسلام، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- هوارت، دیوید، (1388)، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیر محمد یوسفی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- یورگسن، ماریان و فیلیبس، لوییز، (1389)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.