نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه علوم انتظامی امین

چکیده

سؤال اصلی این پژوهش آن است که ریشه‌های شکل‌گیری شناخت و رفتار تروریست‌ها و بالاخص مهمترین گروه تروریستی موجود یعنی داعش چیست و چه مدلی در این راستا می توان ارائه داد؟ چارچوب شناخت اجتماعی، بر مبنای تعامل فرد با محیط به طرح موضوعاتی چون «خاستگاه شناختی»، «سبک‌های شناختی»، «الگوهای شناختی» و «ظرفیت شناختی» به بررسی «زبان»، «خاستگاه زیستی – روانی»، «سازه‌های ذهنی» و «فرهنگ اجتماعی» پرداخته و ریشه‌های شکل‌گیری شناخت تروریست‌های داعش را توضیح می‌دهد. به منظور ترسیم مدل ذهنی تروریست‌های داعش از روش تحلیل محتوای کیفی و  نرم افزار Xmind  استفاده شده است. مضامین استخراج شده و موجودبرای ترسیم مدل ذهنی شامل عقاید (ترجیح نقل بر عقل، فقه التکفیر، سلفی‌گری و حافظه گذشته‌گرا، نص‌گرایی جمودی)، استعاره‌ها (بدعت، شریعت، جهاد، خلافت و خلیفه)، فضای زندگی (نابنهجاری بازتولید شده در خانواده، احساس محرومیت نسبی)،  خاستگاه زیستی- روانی (دونیمگی و تفکر سیاه – سفید و همه یا هیچ، مرگ‌پرستی، خشونت بدخیم، سلطه غریزه، هذیان عظمت و خودستاییِ مرضی، شخصیت ضد اجتماعی)، گروه (حس تعلق و خویشاوندی ساختگی، خطر به مثابه ارزش، فشار اطاعت و موفقیت) و بحران هویت (مناقشه و تداخل فرهنگی، هژمونی غرب و حقارت عرب، احیای شکوه اسلامی) است. برمبنای تحلیل و تبیین این مضامین، مدلی نیز ترسیم شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the Cognitive Origins of terrorism and mental mental model of ISIS

چکیده [English]

This research is based on "cognitive science" and in the framework of "social cognition" to study the formation and causal explanations of terrorists and terrorist groups, especially the most important that is ISIS. from this perspective Social cognition based on interaction of individual with the environment subjects such as "the origin of knowledge", "cognitive style", "recognition patterns" and "cognitive capacity" to investigate the "language", "biological – Psycho origin", "Structure subjective" and "social culture", and the origins of the formation of knowledge of terrorists explains. In order to draw a mental model of the terrorists and the qualitative content analysis X-mind software is used . Extracted concepts and the mental model includes ideas (rather quoted on reason, law Al-tkfir, Salafism and past-oriented memory, Textualists mortis), metaphors (innovation, Shariah, jihad, caliphate and caliphs), living space (reproduced abnormality of family, a sense of relative deprivation), the origin of mental Bio (Splitting and thinking black - white, all or nothing, death-worship, malignant violence, domination instinct, delusions of grandeur and self-abuse, antisocial personality), group (sense of belonging and dummy relative risk as the pressure obedience and success), identity crisis (conflict and cultural interference, hegemony of the West and Arab humiliation, restore Islamic glory).

کلیدواژه‌ها [English]

  • social Cognition
  • ISIS
  • Culture
  • Metaphor
  • Cognitive model
الف- فارسی
- ابن حزم، (1385)، «سلفی گری»، ترجمه مهدی الهیاری، ماهنامه شکور، شماره 41 .
- افتخاری، اصغر، (1378)، خشونت و جامعه، تهران: نشر سفیر.
- افتخاری، اصغر، (1391)، امنیت، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
- امام جمعه زاده، سید جواد، رهبر قاضی، محمودرضا و دیگران، (1390)، «بررسی رابطه میان محرومیت نسبی و مشارکت سیاسی در میان دانشجویان دانشگاه اصفهان»، فصلنامه دانش سیاسی، سال هشتم، شماره 1.
- بشلر، ژان، (1370)، ایدئولوژی چیست؟ ترجمه علی اسدی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- بلامی، الکس، (1386)، جوامع امن و همسایگان، ترجمه محمود یزدان فام، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- بیرو، آلن، (1380)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران: کیهان.
- جان نثار و دیگران، (1394)، »بررسی کارآمدی تئوری محدودیت نسبی تدگر در تحلیل پدیده تروریسم در خاورمیانه«، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، تابستان، شماره 23.
- جمالی، جواد، (1390)، «مدل تئوریک تحلیل افراط گرایی»، آفاق امنیت، شماره 12.
- خمسه، اکرم، (1383)، «بررسی طرح واره‌های نقش جنسیتی و کلیشه های فرهنگی در دانشجویان دختر»، فصلنامه مطالعات زنان، سال 2، شماره 2.
- دائمی، فاطمه و جان بزرگی مسعود، (1390)، »تأثیر سبک والدینی و روان بنه­های ناسازگار اولیه مادران بر حرمت خود کودکان»، مجله علوم، دوره 5، شماره 2.
- رایش، والتر ، (1381)، ریشه­های تروریسم، ترجمه سید حسین محمدی نجم، تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دانشکده فرماندهی و ستاد دوره عالی جنگ.
- سام دلیری، کاظم، (1382)، »سنجش محرومیت نسبی در نظریه تر رابرت گر»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال ششم، شماره چهارم.
- سالم، محمد، (1380)، »سلفی و سلفی گری»، ترجمه محمد صلواتیان، ماهنامه معراج، شماره 8 .
- سمیعی اصفهانی، علیرضا، حمدالله اکوانی، محسن شفیعی سیف ابادی، (1394)، «تحلیل گفتمانی جهانی شدن و ظهور اسلام سیاسی سلفی - جهادی در خاورمیانه عربی»، مجله پژوهش های سیاست اسلامی، بهار و تابستان، شماره 7.
- سیدنژاد، سیدباقر، (1390)، «رویکرد شناسی فلسفی و معرفتی جریان سلفی گری»، فصلنامه فلسفه دین، شماره 11.
- صادقی، احمد، (1387)، «اندیشه های سیاسی القاعده»، ماهنامه ظهور، شماره 57 .
- شکرکن، حسین و دیگران ،(1390)، مکتب های روانشناسی و نقد آن، انتشارات سمت .
- عباس زاده، محمد ،(1391)، «تأملی بر اعتبار و پایایی در تحقیقات کیفی«، جامعه شناسی کاربردی، شماره 1.
- عباس‌زاده فتح‌آبادی، مهدی و روح‌الله سبزی، (1394)، «ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﻱ ﻫﻮﻳﺖﺟﻮﻳﻲ ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﻩ ﻭ ﺩﺍﻋﺶ»، مجله سیاسی- اقتصادی، زمستان، شماره 302،.
- عبدالملکی، سعید، (1394)، تحلیل روانشناختی پدیده داعش، با تأکید بر روان شناسی سیاسی، تهران: نشر علم.
- فروم، اریک، (1393)، گریز از آزادی، ترجمه عزت الله فولادوند، تهران: انتشارات آزادی.
- فکوهی، ناصر، (1378)، خشونت سیاسی؛ نظریات، مباحث، اشکال و راهکارها، تهران: پیام امروز.
- قدیمی، مهدی و قاسمی، حامد، (1391)، «بررسی تأثیر محرومیت نسبی و احساس بیگانگی اجتماعی بر احساس امنیت اجتماعی (مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه‌های شهر زنجان»، فصلنامه دانش انتظامی زنجان، سال اول، شماره 4.
- قناعتی‌پناه، احمد، (1395)، «ما در برابر آنها: تحلیلی بر روانشناسی سیاسی گروه تروریستی داعش»، قابل دسترسی در http://anthropology.ir.
- ﻛﺎﺳﺘﻠﺰ، ﻣﺎﻧﻮﺋﻞ، (1380)، ﻋﺼﺮ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ / ﻗﺪﺭﺕ ـ ﻫﻮﻳﺖ، ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺣﺴﻦ ﭼﺎﻭﺷﻴﺎﻥ، ﺗﻬﺮﺍﻥ: ﻃﺮﺡ ﻧﻮ.
- کریمی، یوسف، (1393)، روانشناسی اجتماعی، تهران: انتشارات ارسباران.
- محمودیان، محمد، ( 1391)، «تأثیر اندیشه­های نوسلفیسم بر روند فکری ایدئولوژیک القاعده»، پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره 27 .
- وولف، دیوید. ام، (1386)، روانشناسی دین، ترجمه محمد دهقانی، تهران: انتشارات رشد.
- یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس، (1391)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، تهران، نشر نی.
ب- انگلیسی
- Akhter, S, (1999), The Psychodynamic Dimension of Terrorism, Psychiatric Annals.          
- Borum, Randy, (2007), Psychology of Terrorism, University of South Florida: http: //world defense review. Com /docs/ psychology of Terrorism.
- Dodge, K. & Schwartz, D, (1997), Social Information Processing Mechanismsin Aggressive Behavior. in D. Stoff, & J. Breiling, (Eds.), Handbook of Antisocial Behavior, New York: John Wiley & Sons, Inc. 
- Crenshaw, M, (1986), The Psychology of the Self, L.Z. Freedman & Alexander (EDS), Perspective on Terrorism, Wilmington, Delawer: Scholarly Resource.
- Creswell, J, (2003), Research Design, Qualitative, Quantitative and Mixed Methods Approaches. 2th Edition. California: Sage Publications.
- Davies, B and Harre, R, (1990), Positioning the Discursive Production of Selves, Journal for the theory Social Behavior.
- Erikson, E, (1959), Identity and the life Cycle, 171. Psychological Issues Monograph 1, New York: International University Press.
- Ferracuti, F., and F. Bruno, (1981), Psychiatric Aspects of Terrorism in Italy, In the mad, the bad and the different: Essays in Honor of Simon Dinitz, Edited by I. L. Barak-Glantz and C. R. Huff. Lexington, MA: Lexington Books.
- Hollway, W, (1989), Subjectivity and Method in Psychology: Gender, Meaning and Science, London, Sage.
- Hollway, W, (1995), Feminist Discourse and women`s Heterosexual Desire, in S. Wilkinson and Kitzinger, Feminism and Discourse: Psychological Perspective, London: sage.
- Hsieh, Hsiu- Fang, Shanon, Sara E, (2005), “Three Approaches to Content Analysis”, Qualitativr Health Research, Vol. 15.
- John Dollard, Leonard Dobb, Neal Miller, O.H. Mower, and Robert Sears, (1939), Frustration and Aggression, New Haven, CN: Institute of Human Relation.
- Justin Frank, (2004), Bush on the Couch: Inside the Mind of the President , New York: HarperCollins.
- Lass well, Harold, (1930), Psychopathology and Politics, Chicago, IL: University of Chicago Press.
- Lezak, M. D, (1995), Neuropsychological Assessment, 3rd ed. New York: Oxford University Press.
- Millgramm, Stanlly (1974), Obedience to Authority: An Experimental View, New York: Harper a Row.
- Olsson, P. A. (1988), “The Terrorist and the Terrorized: Some Psychoanalytic Consideration”, Journal of Psychohistory, No.16.
- Post, J, (1986), “Narcissism and the Charismatic Leader- Follower Relationship”, Political Psychology  No.7.
- Potter, J and Wetherell, M, (1987), Discourse and social Psychology, London: Sage.             
- Richardson, Clare, (2001), Poverty, Political Freedom, and the Roots of Terrorism, Harvard University and NBER, in www.hks.harvard.edu.
- Rosenberg, D., L. Waddell, and S. Smalley, (2002), “A Troubled Teenager’s Tragic Flight Plan”, Newsweek, January 21.
- Satterfield, J. M, (1998), Cognitive-Affective States Predict Military and Political Aggression and Risk Taking: Sage Publication.
- Sieck, W. R., L. J. Rasmussen, et al, (2010), Cultural Network Analysis: A cognitive Approach to Cultural Modeling, Network Science fororMilitary Coalition Operations: Information Extraction and Interaction: Sage Publication.
- Sidanius, J, (1985), Cognitive Functioning and Sociopolitical Ideology Revisited, Political Psychology.
- Sidanius, J., and F. Pratto, (1999), Social Dominance: An Intergroup Theory of Social Hierarchy and Oppression, Cambridge, UK: Cambridge University Press.
- Skinner, F, B, (2005), The Writer and His Definition of Verbal Behavior, Walden two (Indianapolis, in: Hackett Publishing.
- Taylor, M., and E. Quayle, (1994), Terrorist Lives. London: Brassey’s.
- Young, J. E., Brown, G, (2007), Young Schema Quesstionnaire, Special Edition. New York: Schema Therapy Institute.