نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی

3 دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

چکیده

جهاناسلامدردهه‌هایاخیربیشازهرزماندیگریبارشداندیشههایتکفیریمواجهاست. وهابیتدرعربستان،سپاهصحابهدرپاکستان،القاعدهوداعشدربخش‌هایزیادیازخاورمیانهظهورکردهاست. یافتههایاینپژوهشنشانمیدهندکهگروههایتکفیریپدیدهنوظهورینبودهودرواقعامتدادفکریوزمینهایخوارجهستند. جهاناسلامازنخستیندهههایپیدایشبهسهجریانکلیاهلسنت،شیعهوخوارجتقسیمشدواینتقسیمبندیکلانهنوزصادقاست. گروههایتکفیریهمبهلحاظاصولفکریوهمبهلحاظزمینه‌هاوبسترهایپیدایشبهخوارجشباهتدارند. تکفیرگستردۀدیگران،بیتوجهیبهمقتضیاتزمانومقاومتدربرابرتکثروتغییر،نصگراییافراطیوعدمتوجهبهعقلگرایی،خشونتونگاهانحصاریبهتوحید؛برخیازمواردتشابهدراصولفکریورفتاریاست. افولسنتقبیلهای،واکنشبهتعددوتکثرقرائتهاازاسلامومقاومتدربرابرمدنیتنوظهوراسلامیمهمترینبسترهایپیدایشخوارجهستند. بهنظرمی‌رسدظهورداعشنیز،واکنشیسختبههجومدنیایمدرنوافولزندگیسنتیمی‌باشد؛دراینپژوهشازنگاهتاریخی - تحلیلیوروشمقایسهایاستفادهشدهوازچارچوبهویتمقاومتوبنیادگراییامانوئلکاستلزبهرهنظریبردهشدهاست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Causes of Emergence and Development of Takfiri Groups in the Islamic World; from Confrontation of Tribal and Civilized life to Confrontation of Tradition and Modernity

نویسنده [English]

  • Hamid Nassaj 1

چکیده [English]

Today, the Islamic world is faced with the emergence and growth of takfiri ideas; Wahhabism in Saudi Arabia, the SSP in Pakistan, Al-Qaeda in many parts of the Islamic world and the Islamic State of Iraq and Syria recently split from al-Qaeda in Syria and Iraq have emerged. The findings of this research show that the Takfiri Groups that their most important achievement has been discrediting the concept of humanity are not new phenomenon. In fact, they are the contextual and theoretical continuation of the Kharijites. In the first decade of the emergence of Islam, three streams of Sunni, Shi'a and Kharijites were divided and this division still causes confrontation. Takfiri groups are similar to Kharijites in the both theoretical principles and context and backgrounds of emergence. Mass excommunication of others, ignoring the circumstances of time, resistance to diversity and change, following the tradition and lack of attention to rationalism, violence and an exclusive look to Monotheism are some of the their similarities. In this article the perspective of historical analysis and comparative methods used as methodological approach and the theory of Manuel Castells about identity of resistance and fundamentalism used as theoretical framework.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • ISIS
  • the Khawarij
  • excommunication
  • tribal tradition
  • Islam
الف-  فارسی
-  آربری، آ.ج، (1377)، تاریخاسلام،  ترجمه احمد آرام، تهران: انتشارات امیرکبیر.
-  آشکار، ژیلبر، (1384)، جدالدوتوحش؛11سپتامبروایجادبینظمینوینجهانی، ترجمه حسن مرتضوی، تهران: اختران.
-  ابوزهره، محمد، (1384)، تاریخمذاهباسلامی، ترجمه علیرضا ایمانی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
-  احمد، اکبر و هاستینگز دونان، (1384)، اسلاموجهانیشدنوپستمدرنیته، ترجمه مرتضی بحرانی تهران: کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
-  المصطفی، حمزه و عبدالعزیز الحیص، (2014)، سیکولوجیاداعش، منتدی العلاقات العربیه و الدولیه.
-  برزگر، ابراهیم، (1393)، «مجرای فهم تکفیری‌ها: مشابهت‌‌های تکفیری‌ها با خوارج»،فصلنامهپژوهشهایراهبردیسیاست، سال دوم، زمستان، شماره 7.
-  بهمنی، جواد، (1358)،  خوارجپیوریتنهایاسلام، تهران: انتشارات عطایی.
- پاکتچی، احمد، (1385)، «نظام قبیله‌ای و خاستگاه خوارج نخستین»، پژوهشنامۀعلومانسانی، شماره 52.
-  پور امینی، محمد باقر، (1392)، تافتهجدابافتهنقدجریانهایسلفیوهابی، تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان.
-  حتی، خلیل فیلیپ، (1366)،  تاریخعرب، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: انتشارات آگاه.
- سالار، محمد، (1383)، «غرب و بیداری اسلامی»،  فصلنامهاندیشهانقلاباسلامی، شماره 10.
-  سالم، عبدالعزیز، (1380)، تاریخعربقبلازاسلام، ترجمه باقر صدری نیا، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
-  شهرستانی، ابوالفتح محمد بن عبدالکریم، (1362)،  المللوالنحل، سید محمد رضا جلالی نائینی، جلد اول، تهران: انتشارات اقبال.
-  صابری، حسین، (1383)، تاریخفرقاسلامی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهی.
-  عباس زاده فتح ابادی، مهدی، (1389)، القاعده پس از یازده سپتامبر (با تاکید بر عراق)، فصلنامهسیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 40، شماره 2.
-  عنایت، حمید، (1363)، سیریدراندیشهسیاسیعرب (ازحملهناپلئونبهمصرتاجنگجهانیاول)، چاپ اول، تهران: انتشارات امیرکبیر.
- فیرحی، داوود، (1378)،  قدرت،دانشومشروعیتدراسلام(دورهمیانه)، تهران: انتشارات نی.
- کاستلز، امانوئل، (1385)، عصراطلاعات: اقتصاد،جامعهوفرهنگ؛جلد دوم قدرت هویت، حسن چاوشیان، چاپ پنجم، تهران: طرح نو.
-  کامرانی، حسن، (1382)، تکثرادیاندربوتهنقد(نگاهیجامعبهبحثپلورالیسمدینی)، تهران: ناشر دفتر نشر معارف.
- محمودیان، محمد، (1391)، «تاثیر اندیشه‌های نو سلفیسم بر روند فکری_ ایدئولوژیک القاعده»، پژوهشنامهعلومسیاسی، سال هفتم، شماره 3.
-  مرتضی عاملی، سید جعفر، (1363)، «پیدایش خوارج»، مجلهنورعلم، شماره  3.
- مطهری، مرتضی، (1390)،  سیریدرسیمایائمهاطهار(ع)، تهران: انتشارات صدرا.
- مفتخری، حسین، (1385)، خوارجدرایران،تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران (انتشارات باز).
- موسوی، سید احمد، زنگی آبادی، فخری، علیرضا رحیمی، (1390)، «بررسی تاریخی خوارج ازارقه»، فصلنامهتاریخپژوهی (مجله انجمن علمی تارخ دانشگاه فردوسی مشهد)، شماره 46 و 47.
- موصللی، احمد، (1388)، مبناینظریبنیادگرایی،ترجمه محمدرضا آرام و علیرضا نظری، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- میرآقایی، جلال الدین، (1386)، تعددمذاهب، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
-  نصر، حسین، (1386)، اسلامسنتیدردنیایمتجدد، ترجمه محمد صالحی، تهران:  دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
- نهج‌البلاغه
- هانتر، شیرین، (1380)، آیندۀاسلاموغرب، برخوردتمدنهایاهمزیستیمسالمتآمیز، مترجم همایون مجد، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
 
ب-انگلیسی
-   Gerges, F.A, (2014), “ISIS and the Third Wave of Jahadism”, CURRENT HISTORY.
 
-   Hoballa, M, (2005), Islam and Modern Values, Massachusetts Avenue.N.W, Washington.D.C
 
-   Hamming, T, (2013), “Politicalization of the Salafi Movement: The Emergence and Influence of Political Salafism in Egypt”, International Affairs Review, Vol. 23, No. 1.