نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه گیلان

چکیده

بررسی تطبیقی جایگاه و سیاست‌های انرژی کشورهای روسیه و قطر به‌عنوان مهمترین عرضه‌کنندگان نفت و گاز بسیار حائز اهمیت است. این پرسش که دو کشور چگونه با سیاست‌های انرژی سعی در ارتقای منافع ملی داشته و با چه راهبردهایی از دیپلماسی انرژی در عرصه سیاست خارجی خود استفاده می‌کنند، محور اصلی پژوهش حاضر را شکل می‌دهد. یافته‌های پژوهش این است که روسیه به‌دلیل استفاده از انرژی به‌عنوان یک ابزار سیاسی، نتوانسته به خوبی از این ابزار برای توسعه اقتصادی استفاده کند، در حالیکه قطر از رهگذر دیپلماسی انرژی فعال و بین‌المللی و اجتناب از اهرم‌سازی سیاسی از آن، توانسته علاوه بر دستاوردهای سیاسی، درآمدهای ناشی از صادرات گاز را، سکوی پرتاب توسعه اقتصادی و اجتماعی خود قرار دهد و به موفقیت‌های قابل توجهی دست یابد. تأثیرگذاری دیپلماسی انرژی در سیاست خارجی قطر و روسیه متأثر از راهبرد صادراتی و نوع روابط با ایالات متحده امریکا نیز است

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The role of Energy Diplomacy to Foreign Policy; A Comparative Study of Russia & Qatar

چکیده [English]

Producers and consumers of energy have sought to balance benefits and costs in production, trade and security of energy to afford their national interests. In this regard the study of Qatari and Russian energy polices as the two most important suppliers of oil and gas is important. The main question of the present article is as follows: how these actors use energy polices for upgrading national interests and which strategies they set to contribute energy diplomacy to foreign policy? The findings illustrate that despite both Qatar and Russia pursue a better position at regional and international levels and improve soft power in foreign policy, their achievements are not alike. While Russia has failed to generate soft power due to having a political and military approach to energy, Qatar has gained a torrent benefits such as socio-economic development and making a positive international image through economic diversification and avoiding political leveraging. moreover the export strategy and the kind of relations with the United states affects the energy diplomacy of Qatar and Russia.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Energy diplomacy؛ Foreign policy؛ Russia؛ Qatar
  • economy
الف) فارسی
-      ابوالحسن شیرازی، حبیب اله، (1395)، «مطالعه تطبیقی سیاست خارجی روسیه در دوران پوتین و مدودف»، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، سال نهم، شماره 33.
-         بحرینی، مهدی، (1389)، «بررسی جایگاه ایران در تجارت گاز طبیعی»، نشریه اکتشاف و تولید، شماره 77.
-      پوراحمدی، حسین و سید رسول حسینی کرانی، (1388)، «ژئوپلیتیک کشورهای نفتی خلیج‌ فارس و چالش‌های جهانی‌شدن اقتصاد»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال پنجم، شماره 1.
-         پورزادی، محمد، (1385)، «الجزیره در تقابل با سلطه خبری غرب»، روزنامه شرق، شماره 773.
-         خسروی، علیرضا و مهدی میرمحمدی، (1393)، مقدمه‌ای بر تحلیل سیاست خارجی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
-         توکلی هرسینی، محمدرضا، (1392)، نقش و جایگاه انرژی در معادلات سیاست خارجی روسیه، پایان نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی بهزاد خامه‌ای و مشاوره فرزاد رستمی، دانشگاه رازی کرمانشاه.
-         رنج‌کش، محمدجواد، اصغری ثانی، حسین و محقر، احمد، (1392)، «برندسازی در دیپلماسی نیچه‌ای قطر»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال پنجم، شماره 19.
-      سلیمان­پور، هادی، دامن پاک جامی، مرتضی، (1388)، «نقش چندجانبه گرایی و ترتیب‌های تجاری منطقه‌ای در پیشبرد دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات اوراسیای مرکزی، سال دوم، شماره 3.
-         سهرابی، محمد، (1393)، «سیاست خارجی روسیه در خاورمیانه»، پژوهشنامهروابطبین‌الملل، دوره 7، شماره 25.
-      شهابی، سهراب، بخشی، جواد و سیما رفسنجانی نژاد، (1392)، «دیپلماسی انرژی جمهوری اسلامی ایران و مجمع کشورهای صادرکننده گاز»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 81.
-         صادقی، نگار، (1390)، «نبض سیاست خارجی هماهنگ با دیپلماسی انرژی»، نشریه مشعل، دوره جدید، شماره 582.
-         صادقی، سید شمس‌الدین، (1394)، «امنیت انرژی چین و ژئواکونومیک انرژی ایران»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، شماره 22.
-         صادقی، سید شمس‌الدین، (1391)، «راهبرد سیاست انرژی روسیه در اوراسیا: فرصت ها و موانع»، فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، شماره 1.
-      طالبی آرانی، روح‌الله، (1392)، تغییر یا تداوم در سیاست خارجی قطر، گزارش کارشناسی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل 13231.
-      عظیمیان، سهیلا، مدرس، محمدولی و محمدعلی پور، فریده، (1393) «تأثیر راهبرد انرژی روسیه بر نحوه تأمین نیازهای انرژی کشورهای اروپایی»، مطالعات اقتصاد سیاسی بین‌الملل، سال اول، شماره 2.
-      غفاری، علیرضا و عاطفه تکلیف، (1394)، «کاربرد الگوی عقلایی در تصمیم گیری های راهبردی برای تولید صیانتی از میدان مشترک پارس جنوبی- گنبد شمالی: مدل مفهومی با تأکید بر الزامات حقوقی»، پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، سال چهارم، شماره 16.
-      غلامی، بهادر، کامران، حسن، خالدی، حسین و نیک سرشت، مهدی، (1390)، «پتانسیل­های گاز طبیعی برای همگرایی در منطقه خلیج فارس»، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، جلد 19، شماره 22.
-         کولایی، الهه، اله مرادی، آزاده، (1390)، سیاست انرژی روسیه در آسیای مرکزی، فصلنامه راهبرد، سال بیستم، شماره 61.
-      محمدی، حمیدرضا و احمد غم پرور، (1393)، «نقش اقتصاد سیاسی بین‌الملل در تغییر ساختارهای حاکمیتی خاورمیانه»، فصلنامه جغرافیا، دوره جدید، سال دوازدهم، شماره 43.
-      موسوی، سیده مریم، (1393)، «جایگاه گاز طبیعی در اقتصاد، اشتغال کشورهای روسیه، قطر و ایران»، گزارش کارشناسی مرکز پژوهش های مجلس، شماره مسلسل 14011.
-      میرزائی، جلال، مهدی، عباس زاده فتح آبادی و صدری علی بابالو، صیاد، (1393)، «ابعاد و دستاوردهای دیپلماسی اقتصادی ترکیه در سال های 2003 م تا 2013 م»، تحقیقات سیاسی و بین المللی، دوره 6، شماره 20.
-         نوری، علیرضا ، (1389)، «چیستی اندیشه قدرت بزرگ در سیاست خارجی روسیه»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 71.
-         نیاکوئی، امیر و داود کریمی پور، (1394)، «دیپلماسی انرژی اسراییل: مبانی و اهداف منطقه‌ای»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، شماره 22 .
-         یاری، احسان، (1394)، «ژئوپلیتیک انرژی و بازسازی قدرت روسیه»، فصلنامه جغرافیا، دوره جدید، سال سیزدهم، شماره 44.
 
 
ب) انگلیسی
 
-          Adeli, S. M. Hossein, (2010), “The Contribution of Energy Diplomacy to International Security”, With Special Emphasis on Iran,Iranian Review of Foreign Affairs, Vol. 1 No. 2.
 
-          Bahgat, Gawdat, (2016), “Energy as a Main Driver of Qatari Foreign Policy”, Comillas Journal of International Relations, Nº 05.
 
-          Bagdonas, Azuolas (2012), “Russia's Interests in the Syrian Conflict: Power, Prestige, Prestige, and Profit”, European Journal of Economic and Political Studies, Vol. 5, No. 2.
 
-          Coates Ulrichsen, Kristian (2014), “Qatar and the Arab Spring: Policy Drivers and Regional Implications”, Carnegie Endowment for International Peace.
 
-          Dargin, Justin, (2007), “Qatar Natural Gas: The Foreign-Policy Driver”, Middle East Policy, Vol. XIV, No 3.
 
-          Ibrahim, Ibrahim, Harrigan, Frank, (2012), “Qatar’s Economy: Past, Present and Future”, QScience Connect, 2012, :No.9.
 
-          Grigoryeva, Oksana, (2011), “Energy Diplomacy: Historical Background and Theoretical Approach. The Case of the Baltic Sea States”, in Energy and Security in the Baltic Sea Region, Thomas Jonter and Ilja Viktorov (editors), Sweden: Stockholm University
 
-          Krane, Jim and Wright, Steven, (2014), “Qatar ‘Rises Above’ Its Region: Geopolitics And The Rejection of the GCC Gas Market”, Kuwait Programme on Development, Governance and Globalization in the Gulf States, No. 35.
 
-          Khatib, Lina, (2013), “Qatar’s Foreign Policy: The Limits of Pragmatism”, The Royal Institute of International Affairs, 89: 2.
 
-          Kasyanov, Nikolay, (2015), “Understanding the Revitalization of Russian-Iranian Relations”, Carnegie Endowment for International Peace.No 16/2
 
-          Kaussler, Bernd, (2015), “Tracing Qatar’s Foreign Policy and its Impact on Regional Security”, Arab Center for Research and Policy Studies. Research Paper, No.10
 
-          Likhachev, Vladimir, (2012), “The Role of Energy in Russian’s Relations With Turkey And Iran”, Center for Strategic and International Studies.
-          Liuhto, Kari, (2010), “Energy in Russia’s foreign policy”, Turun Kauppakorkeakoulu, Turku, No. 10.
 
-          McSparren Jason J., Evren Tok, Mohamed & Ramadan Sanz, Fatima Mahmoud, (2015), Contours of Qatar–Sub-Saharan Africa Relations: Shedding Light on Trends and Prospects, Collected Papers, Volume 3, Middle East Centre.
 
-          Pulliam, Sara, (2013), “Qatar’s Foreign Policy: Building an International Image”. Cairo: aucegypt
 
-          Thorhallsson, Baldur, (2012), “Small States in the UN Security Council: Means of Influence ”, The Hague Journal of Diplomacy, Volume 7, Issue 2.
 
-          Saivetz, Carol R, (2007), “Russia: an Energy Superpower?”, MIT Center for International Studies, 07, No.22
 
-          Scheldrup, Macklin, (2014), “Lilliputian Choice: Explaining Small State Foreign Policy Variation”, International Affairs Departmental Honors Thesis, University of Colorado-Boulder, No, 191,
 
-          Rivlin, Paul, (2013) “Qatar: The Economics and the Politics”, Moshe Dayan Center for Strategic Studies, Vol. 3, No. 4.
 
-          Six, Sammy, (2015), “Russia’s Oil Export Strategy: Two Markets, Two Faces”, Clingendael international Energy International, No. 2015.1.
 
-          Shadrina, Elena, (2014), “Russia’s Gas Policy in Asia: The Driving Forces and the Nature of Institutional Changes”, International Journal of Business and Management Vol. II.
 
-          Sovacool, Benjamin (2009), “Energy Policy and Cooperation in Southeast Asia: The History, Challenges, and Implications of the Trans - ASEAN Gas Pipeline (TAGP) Network”, Energy Policy, Vol.37.
 
-          Uludağ, Mehmet Bülent, Karagül, Soner, Baba, Gürol, (2013), “Turkey's Role in Energy Diplomacy from Competition to Cooperation: Theoretical and Factual Projections”, International Journal of Energy Economics and Policy, Special Issue, Vol. 3.
 
-          Varol, Tugce, (2013), “The Russian Foreign Energy Policy”, Macedonia: European Scientific Institute.
 
-          Verda, Matteo, (2012), Europe's dependency on Russian gas, or Russia's dependency on European money? Trade relations and security issues, http://www.pecob.eu/do-europe-and-russia-depend-on-each-other-for-gas-and-money-respectively.
 
-   Wright, Steven, (2009), “Qatar’s Foreign Policy: Autonomy and Security”, Summary Report, Center for International and Regional Studies Georgetown University School of Foreign Service in Qatar, No. 1.
 
-    Zeleneva, Irina, (2013), “Russia’s Energy Geostrategy in the Baltic Sea Region, In:” https://journals.kantiana.ru/eng/baltic_region/1398/3989/
 
وب سایت­