نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی دانشگاه شاهد

2 گروه علوم سیاسی دانشگاه شاهد

چکیده

مسئله اصلی پژوهش تبیین علل ظهور و بروز کنش‌های سیاسی قومی در وضعیت‌های مختلف حکمرانی در ایران با تاکید بر دیالکتیک دمکراسی و توسعه است که در ضمن آن، وضعیت مطلوب و مساعد تعامل دولت و قومیت‌ها مشخص شده و عملکرد آنان در مقاطع مختلف زمانی سنجیده می‌شود. روش پژوهش، کیفی از نوع مقایسه‌ای-تاریخی است که از چهارچوب نظری جنبش‌های اجتماعی چالز تیلی برای تبیین دو شاخص کلان دمکراسی و توسعه و تعیین مولفه‌ها استفاده شده است. به عنوان یافته‌های پژوهش باید نتیجه گرفت؛ دوران پیش از انقلاب اسلامی به علّت سیاست‌های همگون‌ساز و سرکوب‌گر، ذیل وضعیت غیردمکراتیک با ظرفیت پایین توسعه و سالهای ابتدایی انقلاب به علّت رویکرد مدارا و تعهدمدار ذیل وضعیت دمکراتیک با ظرفیت پایین قرار می‌گیرد. در این وضعیت‌ها همواره به علّت ضعف حکومت و یا فقدان سیاست، کنش‌های سیاسی قومی خشونت‌آمیزی اتفاق افتاده است. در دوران پایانی جنگ، دولت سازندگی، دولت‌های نهم و دهم و دولت اعتدال به علّت توسعه زیرساخت‌ها و ارتقای وضعیت اقتصادی و اجتماعی، ظرفیت حکومت بالا رفته ولی به علّت ضرورت امنیت و مقابله با تجزیه‌طلبی، سطح دمکراسی کاهش یافته است. در نهایت دوران اصلاحات به عنوان وضعیت بهینه ذیل وضعیت دمکراتیک با ظرفیت بالای توسعه قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Dialectics of Democracy and Development and its Relation to Political Action of Ethnicities in Iran

نویسندگان [English]

  • Mahdi Abdollahi Ziyaedini 1
  • ALi Morshedi Zad 2

1 Ph.D. student of political studies at the Islamic Revolution In Shahed University

2 political science in Shahed university

چکیده [English]

The main issue of the present research is to explain the causes of the emergence of ethnic political actions in different status of governance in Iran with an emphasis on the dialectic of democracy and development, while the required mood of interaction between the state and ethnicities has been identified. The research method is a qualitative comparative-historical that is used in the theoretical framework of Charles Tilly's social movements to explain two democracy and developmental components.
As a result of the research, the era before the Islamic Revolution was non-democratic state with low development capacity because of Assimilation and the early years of the revolution is democratic capacity with a low capacity because of tolerant approach. In the final stages of the war, Sazandegi, the ninth and tenth governments and the Etedal, the capacity of the government has risen, because of the necessity of the development of infrastructure, and the improvement of the economic and social situation but the level of democracy has diminished because of security and countering Separatism. Finally, the era of Eslahat is seen as an optimal state of a democratic state with a high development potential.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Democracy
  • Development
  • Political Action
  • Ethnicity
  • Iran
الف- فارسی
-    آبراهامیان، یراوند، (1384)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
-    احمدی، حمید، (1378)، قومیتوقوم‌گراییدرایران: از افسانهتا واقعیت، تهران: نشر نی.
-    امام خمینی، روح­الله، (1378)، صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
-    اهوازی، عبدالرزاق، (1393)، امام خمینی به روایت آیت الله هاشمی رفسنجانی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
-    آذری ­شهرضایی، رضا، (1378)، «مروری بر ظهور و سقوط پدیده خلق عرب 58 – 1357»، نشریه گفتگو، 25، پاییز، شماره 25.
-    اسلامی، سیف الله، (1393)، «اندازه­گیری شاخص رفاه اجتماعی طی چهار دهه گذشته در مناطق شهری کشور»، مجله اقتصادی، مرداد و شهریور، شماره‌های 5 و 6.
-    امیراحمدی، هوشنگ، (1377)، «قومیت و امنیت (تأثیر سیاست‌های قومی رژیم پهلوی در پیدایش جنبش‌های قومی دسته جمعی در ایران)»، ترجمه حسن شفیعی، فصلنامه مطالعات راهبردی، تابستان، پیش شماره دوم.
-    امین­فرد، محمد، (1388)، «گزارش‌ مشروح‌ حوادث‌ نقده‌ در خرداد ۵۸۳۱ و تحلیل‌ فقهی‌ و سیا‌سی‌ آن»‌، تبریز: نشر اعظم.
-    ایمانی، علی­اکبر و رجبی، علی­اصغر، (1392)، «بررسی تحولات سیاسی خاندان‌های حکومت‌گر بر سیستان با تکیه بر خاندان کیانی»، فصلنامه تاریخ نو، پاییز و زمستان، شماره 6.
-    الیاسی، محمدحسین، (1383)، «نقش مردم‌یاری فرهنگی در مدیریت بحران؛ با تأکید بر بحران کردستان ایران در دهه 1360»، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، شماره 25.
-    بنیاد هابیلیان، (1395)، روزشمار وقایع تروریستی ایران سال‌های 1357 و 1358، تهران: بنیاد هابیلیان (خانواده شهدای ترور کشور).   
-    بیانی، خان‌بابا، (1375)، غائله آذربایجان، تهران: انتشارات زریاب.
-    بایرامی، سمانه، (1388)، «آثار و پیامدهای اجتماعی اشغال ایران در شهریور 1320»، فصلنامه مطالعات تاریخی، زمستان، شماره 27.
-    بنی‌هاشمی، میرقاسم، (1381)، «چشم‌انداز آتی ناسیونالیسم قومی در آذربایجان ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، تابستان، شماره 16.
-    بهمنی ­قاجار، محمدعلی، (1390)، «ماجرای شیخ خزعل»، فصلنامه مطالعات تاریخی، زمستان، شماره 90.
-    بیژنی، علی؛ عزتی، عزت اله، (1387)، «کالبد شکافی جنبش‌ها و گروه‌های قومی در استان خوزستان»، فصلنامه جغرافیای سرزمین، زمستان، شماره 5.
-    پروین، نادر، (1386)، «زمینه‌های شکل‌گیری شورش مهاباد»، فصلنامه مطالعات تاریخی، پاییز، شماره 18.
-    ترابی، یوسف، (1388)، «سیاست‌های جمهوری اسلامی در مدیریت تنوعات اجتماعی»، دانش سیاسی، بهار و تابستان، شماره 9.
-    ترابی، یوسف؛ مجیدی، یوسفعلی، (1393)، «بررسی چگونگی مدیریت شکاف‌های قومی در کردستان جمهوری اسلامی ایرانی»، فصلنامه پژوهشهای راهبردی سیاست، زمستان، شماره 3.
-    تیلی، چارلز، (1394)، رژیم­ها و چنته­ها، ترجمه علی مرشدی­زاد، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
-    جعفری ­ولدانی، اصغر، (1384)، «طرح­های تجزیه خوزستان»، فصلنامه اطلاعات سیاسی-اقتصادی»، اردیبهشت، شماره‌های 211 و 212.
-    جلایی­پور، حمیدرضا، (1385)، «فراز و فرود جنبش کردی»، فصلنامه مطالعات ملّی، تابستان، شماره 26.
-    جوادی یگانه، محمدرضا؛ کچوییان، حسین، (1383)، «دوره اول هویت‌یابی ایرانی (پیدایی مسئله هویت و نفی خود)»، نامه پژوهش فرهنگی، تابستان، شماره 10.
-    حسین­بر، محمدعثمان و ایرندگانی، یونس، (1394)، «جنبش چپ در بلوچستان ایران در اوایل انقلاب اسلامی»، فصلنامه علوم اجتماعی، پاییز، شماره 70.
-    حق­پناه، جعفر، (1378)، «پیامدهای امنیتی بازداشت رهبر کردهای ترکیه در مناطق کردنشین ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، پاییز و زمستان، شماره‌های 5 و 6.
-    حق­پناه، جعفر، (1382)، «روند تدوین سیاست قومی در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه (گزارش راهبردی) مطالعات راهبردی، شماره 19.
-    حافظ­نیا، محمدرضا، (1381)، جغرافیای سیاسی ایران، تهران: انتشارات سمت.
-    دادگر، حسن، (1385)، اقتصاد ایران قبل و بعد از انقلاب اسلامی، تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان.
-    دهقان­نژاد، مرتضی و عبداللهی، غفار، (1390)، «علل شکست قیام ضد استعماری شیخ محمد خیابانی»، فصلنامه مطالعات تاریخی، پاییز، شماره 34.
-    زند مقدم، محمود، (1383)، بلوچستان ایران؛ هویت، تاریخ و دگرگونی، در کتاب حمید احمدی: ایران؛ هویت، ملیت، قومیت، تهران: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
-    رجایی، عبدالمهدی، (1385)، «از هیات نظاری تا انجمن‌های ایالتی نگاهی به چگونگی شکل‌گیری و فعالیت‌های انجمن‌های ایالتی و ولایتی در مشروطه»، مجله زمانه، شماره 47.
-    رسو، رابرت؛ هوشنگ­ مهدوی، عبدالرضا، (1381)، «بحران آذربایجان در 1324»، فصلنامه اطلاعات سیاسی-اقتصادی، مهر و آبان، شماره‌های 182 و181.
-    رسولی، حسین؛ دهقانی، رضا؛ کریمی، علیرضا، (1395)، «سیاست­های زبانی پهلوی اول در کردستان و پیامدهای آن (با تاکید بر مدارس)»، فصلنامه مطالعات تاریخی، زمستان، شماره 30.
-    روحی، نبی­الله، (1386)، «شکل‌گیری بحران کردستان و سازمان پیشمرگان مسلمان کرد»، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، بهار، شماره 34.
-    زلکی، رضا، (1384)، «سیاسی و اجتماعی: تحریک برای ناآرامی در خوزستان»، نشریه گزارش خرداد، خرداد، شماره 164.
-    زند مقدم، محمود، (1386)، حکایت بلوچ، تهران: انتشارات انجمن آثار مفاخر فرهنگی.
-    سرافرازی، عباس، (1386)، «بلوچستان در جنگ جهانی اول»، پژوهش­نامه تاریخ، زمستان، شماره 4.
-    صالحی ­امیری، سیدرضا، (1385)، «مدیریت تنوع قومی مبتنی بر نظریه‌های سرمایه اجتماعی»، فصلنامه راهبرد، تابستان، شماره40.
-    طالبان، محمدرضا، (1393)، روش شناسی مطالعات انقلاب با تاکید بر انقلاب اسلامی ایران، تهران: پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی.
-    کاتوزیان، محمدعلی، (1394)، تضاد دولت و ملت؛ نظریه تاریخ و سیاست در ایران، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر نی.
-    کشکولی، کریم، (1378)، «گرایش به خشونت در بلوچستان»، فصلنامه مطالعات راهبردی، پاییز و زمستان، شماره‌های 5 و 6.
-    گودرزی‌، حسین، (1380)، «توسعه سیاسی و مشارکت‌پذیری جامعه کرد در ایران»، فصلنامه مطالعات ملی‌، پاییز، شماره‌ 9.
-    علینقی، امیرحسین، (1378)، «داده­هایی از عدم تعادل در جامعه ایران؛ استان‌های مرزی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره‌های 5 و 6.
-    غلامی ­شکارسرائی، محمدرضا، (1391)، عوامل سیاسی موثر بر همبستگی ملی در بین قومیت‌های ایران، پایان­نامه دکتری، دانشگاه علامه طباطبائی.
-    فرهادی، محمد؛ کاظمی، علی، (1392)، «توسعه اقتصادی‌ـ اجتماعی، قومیت و مشارکت سیاسی»، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، زمستان، شماره 4.
-    مجمع تشخیص مصلحت، (1372)، سیاست­های کلّی برنامه پنج­ساله دوم توسعه، تهران: اخذ شده از http://maslahat.ir.
-    مرشدی­زاد، علی، (1379)، «نخبگان آذری ایران، هویت ملی و منطقه­ای»، فصلنامه مطالعات ملی، تابستان، شماره 4.
-    مشفقی­فر، ابراهیم، (1386)، «بررسی اهداف سیاسی نظامی کوچ و اسکان اجباری برخی طوایف ایلات ایران از اوایل قرن یازدهم تا اواخر قرن سیزدهم هجری قمری»، مجله گنجینه اسناد، پاییز، شماره 67.
-    مقصودی، مجتبی، (1385)، «مشارکت انتخاباتی اقوام در ایران بررسی موردی؛ انتخابات ریاست جمهوری»، فصلنامه مطالعات ملّی، زمستان، شماره 28.
-    مقصودی، مجتبی و دربندی، انوشه، (1391)، «بررسی سیاست‌های قومی جمهوری اسلامی ایران در قبال کردها در دولت اصلاحات 1998 ـ 2006»، پژوهشنامه علوم سیاسی، پاییز، شماره 7.
-    ملازهی، پیرمحمد، (1380)، «تحولات سیاسی- ایدئولوژیک در بلوچستان»، فصلنامه مطالعات ملّی، تابستان، شماره 8.
-    نصری، قدیر، (1378)، «جمعیت و امنیت: امکانات و موانع پیدایش دولت کردی در منطقه خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره‌های 5 و 6.
-    مقصودی، مجتبی، (1382)، تحولاتقومیدرایران؛عللوزمینه‌ها، تهران: مؤسسه مطالعات ملی.
 
اسناد
-    سازمان برنامه و بودجه کردستان، (1355)، سالنامه آماری استان کردستان، تهران: چاپخانه مرکز آمار ایران.
-    سازمان برنامه و بودجه کردستان، (1361)، سالنامه آماری استان کردستان، تهران: چاپخانه مرکز آمار ایران.
-    سازمان برنامه و بودجه کردستان، (1368)، سالنامه آماری استان کردستان، تهران: چاپخانه مرکز آمار ایران.
-    سازمان برنامه و بودجه، (1377)، مستندات برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران 1379-1383، تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه.
-    سازمان مدیریت و برنامه­ریزی، (1394)، سالنامه آماری سال ۱۳۹۴، سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان سیستان و بلوچستان.
-    ستاد انتخابات کشور، (1396)، نتایج تفصیلی آرای انتخابات ریاست‌جمهوری، پرتال اینترنتی وزارت کشور.
-    منشور حقوق شهروندی، (1395)، منشور حقوق شهروندی، ریاست جمهوری اسلامی ایران، اخذ شده از http://citizensrights.ir/.
 
ب- انگلیسی
- Edmonds, C.J, (1957), Kurds, Turks and Arabs, London: Oxford University Press.
 - FATF, (2013), “National Money Laundering and Terrorist Financing Risk Assessment”, Published in www.fatf-gafi.org.
 - Mann, Michael, (1986), The Sources of Social Power: The Rise of Classes and Nation-States, Cambridge Paperback Library.
 - Schmid, Alex P, (2011), The Definition of Terrorism, The Routledge Handbook of Terrorism Research, Routledge.
 - Tilly, Charles, (2005), Identities, Boundaries, and Social Ties, The University of Michigan, Paradigm Publishers.