نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار و عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه شیراز

چکیده

هدف نوشتار حاضر بررسی روند تاریخی مردم‌سالاری بعد از انقلاب اسلامی با بهره‌گیری از الگوی پولیارشی رابرت دال و سنجش شاخص‌های سه‌گانه مشارکت سیاسی، رقابت سیاسی و نظارت سیاسی ازیک‌سوی و ترکیب آن‌ها باهم با استفاده از تکنیک ترکیبی جبر بولی به‌منظور آزمودن سیر تاریخی نامبرده است؛ با تقسیم‌بندی تاریخ بعد از انقلاب اسلامی به چهار مقطع زمانی دوره اول (1357 تا 1360)، دوره دوم (1360 تا 1376)، دوره سوم (1376 تا 1384) و دوره چهارم (1384 تا 1392)، یافته‌های نوشتار حاضر نشان می‌دهد که میزان مردم‌سالاری به جزء در دوره اول که دارای بیشینه بوده در دیگر دوره‌ها سیر تاریخی مردم‌سالاری داری حرکت سینوسی (فرازوفرود) بوده است اما با حرکتی سینوسی به سمت بالا. علی‌رغم وجود آثار فراوانی که عمدتاً به‌صورت کیفی یا به بررسی جنبه‌هایی از این موضوع پرداخته‌اند، نوشتار حاضر در تلاش بوده تا به صورت روشمند و با رویکردی کمی و ترکیبی جنبه‌های مختلف این مهم را مورد بررسی قرار داده و بدین نتیجه دست‌یافته که روند تاریخی مردم‌سالاری در ایران بعد از انقلاب اسلامی در حال بهبود و پیشرفت است و با تأسی از نگاه جامعه‌شناسی تاریخی احتمالاً در آینده نیز چنین خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Measurement of Democracy Indicators in Islamic Republic of Iran (1979-2013)

نویسنده [English]

  • heidar shahriari

assistant professor of political science at shiraz university

چکیده [English]

The purpose of this article is to survey the historic process of democracy in Iran after Islamic revolution by benefiting from Robert Dahl’s polyarchy model and qualifying his threefold indexes as political participation, political competition and political supervision and their mixture through Boolean algebra technic as to show the historic fluctuation process of democracy in Iran after revolution. By periodization the history after Islamic revolution into four periods, i.e. first period (1979-82), second period (1982-98), third period (1988-2006), fourth period (2006-2013), the collected data show that the amount of democracy indicators has fluctuated over time except the period of 1979-1982, but, the fluctuation has leaned to up, not down. In spite of affluent sources which have surveyed this topic mostly qualitatively or have surveyed some parts of this topic, this article has attempted to survey the different parts of this topic methodically and quantitatively through mixed method; this article has also received an outcome that the historic process of democracy in Iran after revolution has progressed so far, and presumably it would progress in future if its looked through a historical sociology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "democracy development"
  • "political participation"
  • "political competition"
  • "political supervision"
  • "democracy fluctuation'
الف- فارسی
- اسلامی، علی، (1356)،گرایش‌های فرهنگی و نگرش‌های اجتماعی در ایران، گزارشی از یک نظرخواهی ملی در سال 1353، تهران: پژوهشکده علوم ارتباطی و توسعه ایران.
- افتخاری،‌ اصغر، (1380)، درآمدی بر خطوط قرمز در رقابت سیاسی،‌ تهران:‌ مرکز بررسی­های استراتژیک.
- بشیریه، حسین، (1380)، درس‌هایی از دموکراسی برایهمه، تهران: انتشارات معاصر.
- بشیریه، حسین، (1386)، جامعه‌شناسی سیاسی، نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی، چاپ چهارم، تهران: نشر نی.
- بلیکی، نورمن، (1384)،طراحی پژوهش‌های اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.

- توحید فام، محمد، (1381)، دولت و دموکراسی در عصر جهانی‌شدن، تهران: روزنه.

- جلایی­پور، حمیدرضا، (1387)، «تبیین از دریچه نتایج انقلاب: چرا جامعه ایران همچنان آبستن مردم­سالاری است؟» دوماهنامه آیین، شماره­های 19 و 20.
- خان­محمدی، یوسف، (1392)، فرهنگ سیاسی و رفتار انتخاباتی، چاپ اول، تهران: انتشارات خرسندی.
- خواجه­سروی، غلامرضا، (1382)، رقابت سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- دارابی، علی، (1391)، جریان­شناسی سیاسی در ایران، چاپ یازدهم، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- دال، رابرت، (1389)،درباره دموکراسی،ترجمه حسن فشارکی، چاپ اول، تهران: پردیس دانش، شرکت نشر و پژوهش شیرازه کتاب.
- ربیعی، علی، (1380)، جامعه‌شناسی تحولات ارزشی، تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه.
- رفیع پور، فرامرز، (1377)،توسعه و تضاد (کوششی در جهت تحلیل علل پیدایش انقلاب اسلامی و مسائل اجتماعی ایران)، چاپ سوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- ساعی، علی، (1390)، «منطق تحلیل تطبیقی تاریخی با رویکرد تحلیلی بولی»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 54.
- کدی، نیکی، (1383)، نتایج انقلاب ایران، ترجمه مهدی حقیقت‌خواه، تهران: انتشارات ققنوس.
- لیپست، سیمور مارتین و همکاران، (1383)، دایره­المعارف دموکراسی، ترجمه کامران فانی و همکاران، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
- مجیدی، محمدرضا و حدیث اقبال، (1393)، «الگوی نظام­سازی ایران پس ‌از انقلاب اسلامی: ارزیابی مردم­سالاری دینی ایران»، فصلنامه انجمن انقلاب اسلامی، سال سوم،‌ شماره 8.
- مرکز آمار ایران، (1390)، دفتر جمعیت، نیروهای کار و سرشماری.
- مرکز آمار ایران (سال‌های 1375 تا 1391سالنامه آماری مرکز آمار ایران، تهران: مرکز آمار ایران.
- مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، (1379)، بررسی آماری نتایج انتخابات مجلس ششم در تهران، بازبینی‌شده در 12 تیر 1394 (http://rc.majlis.ir/fa/report/show/734683).
- موثقی، سید احمد، (1385)، «اقتصاد سیاسی ایران در دوره جمهوری اسلامی ایران»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، بهارشماره 71.
- هزارجریبی، جعفر و احمدعلی کیشی پورریک، (1391)، «بررسی تحول گفتمان­های دموکراسی­خواهی پس‌ از انقلاب اسلامی در ایران»، فصلنامه توسعه اجتماعی، دوره هفتم، شماره 2.
 
ب- انگلیسی
 

- Dahl, Robert, (1965), Who Governs? Democracy and Power in American City, New Haven.

 
منابع اینترنتی
-         سایت اینترنتی وزارت کشور (www.moi.ir).

-        پایگاه تخصصی و غیردولتی انتخابات ایران (http://www.entiran.ir).

-          http://emam.com/posts/view/2243