نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیه السلام

2 دانشجوی دکتری اندیشه‌های سیاسی ، دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در این نوشتار سعی شده با رویکردی تحلیلی و با اتخاذ تعریف تعدیل‌یافته مک‌کالوم از آزادی به‌عنوان چارچوب نظری به مقایسه تطبیقی آرای مرتضی مطهری و آیزایا برلین در باب آزادی پرداخته و مسیر متفاوت ساخته شدن این مفاهیم را نظاره کرد. بر این اساس در ذیل مؤلفه «کنشگر انسانی»، به مقایسه مباحث انسانشناسانه دو اندیشمند پرداخته، در ذیل مؤلفه «مانع» به موانع ایجابی- سلبی آزادی که کنشگر از آن‌ها آزاد است- نیست پرداخته و در پایان در ذیل مؤلفه «غایت»؛ به مقایسه اهداف و غایاتی که هر یک از این دو اندیشمند از آزادی دارند پرداخته شد. در نگاه برلین ازآنجاکه انسان موجودی نامتعین است و می‌بایست خود، به وجود خویش تعین بخشد؛ آزادی، ارزشی ابزاری به حساب نیامده و خود غایت است. آزادی اولویت‌دارترین ارزش محسوب می‌شود، زیرا قرار است فرد با استفاده از آن وجوه ناقص و ناکامل و نامتعین خویش را بنا به میل و اراده خود تحقق بخشد. اما در نگاه مرتضی مطهری ازآنجاکه انسان موجودی فطرتمند است که سرشتی بالقوه متعین داشته و لذا دارای غایاتی مشخص است، آزادی اعتبار می‌شود تا فرد بتواند در مسیر رشد و تکامل خود گام بردارد. یعنی آزادی ابزاری است که انسان صرفاً با استفاده از آن می‌تواند به غایات والای خود دست یابد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Motahari's and Berlin's Thoughts in Terms of their Different Conception of Liberty; Based on Agent, Constraint and Goal

نویسندگان [English]

  • jalal dorakhshah 1
  • Eshagh Soltani 2

1 isu

2 resercher

چکیده [English]

In this essay, I have tried to make a comparative comparison of Shahid Motahari's and Isaiah Berlin's views on freedom with an analytical approach and by adopting a modified McCalm's definition of freedom as a theoretical framework and looked at how these concepts were constructed differently. Accordingly, under the component of "human actor", he compares the anthropological issues of two thinkers; The aims and ends of each of these two thinkers of freedom were compared. In Berlin's view, since man is an indeterminate being and must determine himself; freedom is not an instrumental value and is itself an end. Freedom is the most important value because it is used to realize its incomplete, incomplete and indeterminate aspects at will. But in Martyr Motahari's view, since man is a natural being who has a definite nature and therefore has definite ends, freedom is validated so that one can step in the path of his / her development. That is, freedom is a means by which one can only attain his or her ultimate goals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Liberty
  • Agent
  • Constraint
  • goal
  • Human Essence
الف- فارسی
-    برلین، آیزایا، (1368)، چهار مقاله درباره آزادی، ترجمه محمدعلی موحد، تهران: خوارزمی.
-    برلین، آیزایا، (1377)، متفکران روس، ترجمه نجف دریابندری، تهران: خوارزمی.
-    برلین، آیزایا، (1385)، سرشت تلخ بشر: جستارهایی در تاریخ اندیشه‌ها، ترجمه لیلا سازگار، تهران: ققنوس.
-    برلین، آیزایا، (1390)، آزادی و خیانت به آزادی: شش دشمن آزادی بشر، ترجمه عزت‌الله فولادوند، تهران: نشر ماهی.
-    برلین، آیزایا، (1392)، قدرت اندیشه، ترجمه عزت‌الله فولادوند، تهران: نشر نی.
-    بشیریه، حسین، (1390)، لیبرالیسم و محافظه‌کاری تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیست، جلد دوم، چاپ دهم، تهران: نشر نی.
-    جهانبگلو، رامین، (1387)، در جست‌وجوی آزادی: گفت‌وگو با آیزایا برلین، ترجمه خجسته کیا، تهران: نشر نی.
-    طباطبائی، محمدحسین، (1377)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، جلد دوم، چاپ دهم، تهران: انتشارات صدرا.
-    طباطبائی، محمدحسین، (1380)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، جلد سوم، چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات صدرا.
-    گری، جان، (1389)، فلسفه سیاسی آیزایا برلین، ترجمه خشایار دیهیمی، چاپ دوم، تهران: طرح نو.
-    مطهری، مرتضی، (1369)، انسان و سرنوشت، چاپ نهم تهران: انتشارات صدرا.
-    مطهری، مرتضی، (1378)، پیرامون انقلاب اسلامی، چاپ شانزدهم، تهران: انتشارات صدرا.
-    مطهری، مرتضی، (1379)، یادداشت‌های استاد مطهری، جلد اول، چاپ دوم، تهران: انتشارات صدرا.
-    مطهری، مرتضی، (1380الف)، فلسفه تاریخ، جلد اول، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات صدرا.
-    مطهری، مرتضی، (1380ب)، نبرد حق و باطل: به‌ضمیمه تکامل اجتماعی انسان در تاریخ، چاپ نوزدهم، تهران: انتشارات صدرا.
-    مطهری، مرتضی، (1381)، پیرامون جمهوری اسلامی، چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات صدرا.
-    مطهری، مرتضی، (1383الف)، فلسفه تاریخ، جلد چهارم، تهران: انتشارات صدرا.
-    مطهری، مرتضی، (1383ب)، انسان کامل، چاپ سی‌ام، تهران: انتشارات صدرا.
-    مطهری، مرتضی، (1385)، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی: جامعه و تاریخ، جلد پنجم، چاپ هجدهم، تهران: انتشارات صدرا.
-    مطهری، مرتضی، (1386)، آزادی معنوی، چاپ سی و پنجم تهران: انتشارات صدرا.
-    مطهری، مرتضی، (1388الف)، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی: انسان و ایمان، جلد اول، چاپ سی و پنجم تهران: انتشارات صدرا.
-    مطهری، مرتضی، (1388ب)، فطرت، چاپ بیستم، تهران: انتشارات صدرا.
-    مطهری، مرتضی، (1391)، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی: انسان در قرآن، جلد چهارم، چاپ چهل یکم تهران: انتشارات صدرا.
-    یزدی، حسین، (1379)، آزادی از نگاه استاد مطهری، تهران: صدرا.
 
ب- انگلیسی
- Berlin, Isaiah, (1996), The Sense of Reality, London: Chat lo8 Winde.
 - Berlin, Isaiah, (1999), Concepts and Categories: Philosophical Essays, Henry Hardy(Ed), London: Pimlico.
 - Gray, John, (1993), Post-Liberalism: Studies in Political Thought, London and New York: Routledge.
 - Gray, Tim, (1991), Freedom: Issues in Political Theory, London: Macmillan.
 - Litvoet, Connie Arsbenger, (2006), Isaiah Berlin: A Value Pluralist and Humanist View of Human Nature and the Meaning of Life, New York: Rodopi.
 - MacCallum, Gerard C, (1967), “Negative and Positive Freedom”, The Philosophical Review, July, Issue 3, Volume 76.