نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی بخش علوم سیاسی دانشگاه شیراز

2 کارشناسی ارشد مطالعات منطقه ای واحد بین الملل دانشگاه شیراز

چکیده

مهاجرت پدیده مهم قرن گذشته و امروز در خاورمیانه است. این پدیده متاثر از عوامل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بوده و تاثیرات مهمی بر کشورها برجا می‌گذارد. سؤال این مقاله، چرایی مهاجرت ایرانیان به کویت، جایگاه آنها و تاثیر سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آنها بر روابط دو کشور است؟ فرضیه اصلی آن است که علت مهاجرت ایرانیان را از دهه1340 می‌توان بر اساس نظریه جذب و دفع و مدل هزینه- فایده توضیح داد. عواملی در سطح ملی (انقلاب اسلامی، پیوندهای شیعی و ..)، منطقه‌ای (نفت، جنگ خلیج فارس، جنگ تحمیلی، روابط ایران و عربستان و ...) و بین‌المللی (اشغال کویت و جنگ دوم خلیج فارس، حضور ایالات متحده و روابط ایران با آن کشور و...) توضیح دهنده روند حاکم بر کاهش یا افزایش مهاجرت ایرانیان به کویت است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد آنها از جایگاه اجتماعی و اقتصادی مهمی برخوردارند اما دولت‌های دو کشور نتوانسته‌اند از این پتانسیل در توسعه روابط اقتصادی و سیاسی دو کشور بهره ببرند. علت آن در سیاست‌های دولت کویت نسبت به مهاجران به ویژه مهاجران ایرانی، شیعه بودن بیشتر مهاجران و نگاه اقتصادی آنها برای کسب درآمد‌ است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی مبتنی بر ارائه آمار و اطلاعات است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Iranian Immigrants in Kuwait & their Impact on the Relations of two Countries

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Abbassi 1
  • Shabnam Akbari 2

1 political Science Department, Shiraz University

2 MA Degree in Regional Studies from Shiraz University

چکیده [English]

The immigration is an important subject in the world and the Middle East. This subject has been affected economic, social and political factors. The main question of this research is why Iranians immigrants move to Kuwait and how could affect the political, social and economic relations between two countries? Hypothesis of this research is that we can explain the causes of immigration on the basis of two theories: the theory of attraction and repulsion and model of cost-benefit. The variables in the national, regional and international levels explain the trends of immigrations of Iranians to Kuwait including: Petrol, Islamic Revolution, the Persian Gulf War, Relationships between Iran and Saudi Arabia and etc. Research findings show Iranian immigrants are important minority in this country. But governments of two countries couldn’t have a share from this potential in extension of their relations. The causes of them are on vision of Kuwait government to immigrants as stranger, be Shia most of them and not pay attention of Iran government to them and their economical vision for business. The research with analytic and descriptive method try to study why and effect of immigration and Iranian immigrants on relations between Iran and Kuwait.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian Immigrants
  • Persian Gulf
  • Kuwait
  • Iran
  • Relations
الف- فارسی
-   آمار ایرانیان شاغل در کویت به تفکیک جنس و فعالیت اقتصادی، ( 31/7/2014)، وابسته کار جمهوری اسلامی ایران کویت، ( دسترسی آبان 1395).
-   اجلاس‌ کمیسیون مشترک و کمیته‌های مشترک بازرگانی برگزار شده بین ایران و کویت، دفتر بازرگانی کشورهای عربی و آفریقایی، سازمان توسعه و تجارت ایران (بهمن )۱۳۸۹ (دسترسی 1394)، http://www.fa.tpo.ir.
-    ادواردز، نیورلی‌ میلتون، (1390)، سیاست و حکومت در خاورمیانه، ترجمه رسول افضلی، چاپ دوم، تهران: بشیر علم و ادب.
-   ازکیا، مصطفی؛ پارتازیان، کامبیز، (1390)، «بررسی نسبت تمایل ایرانیان در مهاجرت به دبی و تمایل آنان برای اقامت در این امیرنشین (طی سال‌های 1379-1389)»، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال چهارم، شماره 1.
-    اکبری خنجی، نظام، (1382)، مهاجرت و سازگاری- پژوهشی در مورد ایرانیان مقیم امارات عربی متحده، شیراز: انتشارات نوید.
-    النجار، غانم، (1379)، «چالش‌های فراروی دموکراسی کویت»، ترجمه حسین انتظاری، فصلنامه سیاست خارجی، سال چهاردهم، شماره 4.
-    امامی، یحیی؛ علاء الدینی، پویاف (1384)، «جهانی شدن، مهاجرت و فقر در ایران»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره 18.
-    اولریکسون، کریستین(1396)، اقتصاد سیاسی بین الملل خلیج فارس، ترجمه فریبرز ارغوانی و دیگران، تهران: نشر مخاطب.
-    ایمان، محمد تقی (1369)، «مهاجرت در کشورهای جهان سوم، نظریات تحقیقات و ارائه چارچوب نظری»، مجله ادب و زبان فارسی، شماره 1.
-    بشیریه، حسین (1390)جامعه شناسی سیاسی (نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی)، چاپ نوزدهم، تهران: نشر نی.
-   بهمرد، سمیه؛ حاجی یوسفی، امیر محمد، (1385)، «چرایی مهاجرت نخبگان از ایران پس از پایان جنگ تحمیلی»، پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره 4.
-    بی‌پروا، ابراهیم، (1368)، «مهاجرت و ایرانیان مهاجر»، مجله ایران شناسی، سال اول، شماره 2.
-    جواهری، محمدخلیل، (1961)، کویت امروز، ترجمه ابوالقاسم امامی، تهران: نشر آژانس شوق.
-   چلونگر، محمد علی؛ بندانی، معصومه، (1392)، «نقش احزاب و گروه‌های شیعی در تحولات سیاسی کویت»، مجله پژوهش‌های سیاسی، دوره 3، شماره 8.
-    حاج‌حسینی، حسین، (1385)، «سیری در نظریه‌های مهاجرت»، مجله راهبرد، سال پانزدهم، شماره 41.
-   حسنی، مسعود، (1392)، شناسایی پتانسیل‌های تجاری مابین جمهوری اسلامی ایران و کویت به منظور بهبود تراز تجاری؛ اداره کل بازرگانی کشورهای عربی و آفریقایی، سازمان توسعه و تجارت ایران (دسترسی 1395)  http://www.fa.tpo.ir.
-    خاکرند، حسن، (1384)، « فراگیری دومین زبان جهان اسلام در کویت»، مجله سخن عشق، سال هشتم، شماره 27.
-     دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، (1375)، کویت، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
-    دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، (1390)، کویت، تهران، وزارت امور خارجه.
-    دوورژه، موریس، (1358)، جامعه‌شناسی سیاسی؛ مترجم ابوالفضل قاضی، تهران: انتشارات جاویدان.
-    رایزن فرهنگی ایران در کویت، (1392)، دسترسی در 1394، http://www.kuwait.icro.ir.
-    روابط اقتصادی با ایران، (1392)، دسترسی در 1394، http://www.alummah.ir.
-    روابط تجاری دو جانبه جمهوری اسلامی ایران با کویت، اردیبهشت ،۱۳۹۲ دسترسیدر 1392، http://www.fa.tpo.ir.
-    سجاد پور، سید محمد کاظم، (1387)، «مهاجرت و سیاست خارجی ایران»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و دوم، شماره1.
-    سیفی، حسن، (1386)،آشناییباکشورکویت، چاپ اول، تهران: انتشارات مرکز آموزشی و پژوهشی شهید سپهبد صیاد شیرازی.
-   شیخ نوری، محمد امیر، (1379)، «نفت و تغییرات اجتماعی در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، دوره 43، شماره 174.
-    طرح سلفی‌ها برای کویت- پایگاه خبری شیعه آنلاین، 21 اردیبهشت 1392، دسترسی 1393، http://www.shia-online.ir/article.asp?id=28715.
-   عیسی‌زاده، سعید؛ مهرانفر، جهانبخش، (1392)، «بررسی تاثیر مهاجرت بین‌المللی بر سطح اشتغال و دستمزد: مورد مطالعه اقتصاد ایران»، مجله تحقیقات اقتصادی، دوره 48، شماره 2.
-   کریستال، جیل، (1377)، نفت و سیاست در خلیج فارس؛ حکومت‌گران و بازرگانان در کویت و قطر، ترجمه ناهید اسلامی و شاچور جورکش، تهران: موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
-    لهسائی زاده، عبدالعلی، (1368)، نظریات مهاجرت، شیراز: انتشارات نوید.
-    متقی زاده، زینب، (1384)، جغرافیای سیاسی شیعیان منطقه خلیج فارس، قم: موسسه شیعه‌شناسی.
-   مجتهدزاده، پیروز، (1373)، «نگاهی به جغرافیای تاریخی خلیج فارس ایرانیان در خلیج فارس»، ماهنامه اطلاعات سیاسی و اقتصادی، سال نهم، شماره 79-80.
-    وثوقی، محمد باقر، (1380)، تاریخ مهاجرت اقوام در خلیج فارس (ملوک هرموز)، شیراز: انتشارات دانشنامه فارس.
-    وثوقی، محمد باقر، (1383)، تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی خلیج فارس: تهران: انتشارات سمت.
-    وحیدی، پریدخت، (1364)، مهاجرت بین‌المللی و پیامدهای آن، تهران: انتشارات وزارت برنامه و بودجه، مرکز مدارک اقتصادی- اجتماعی.
-    همدانی، عبدالرضا، (1382)، «رویای مهاجرت برای ثروت: مهاجرت و نیروی کار مهاجر در خلیج فارس»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال دهم؛ شماره 33.
-    ممنوعیت ورود اتباع ایرانی به کویت، (1393)، ) آبان  1393 (http://www.asriran.com/fa/news/166299/ .
 
ب- عربی
-    فرهود، قحطان احمد، (2011)، العلاقات الکویتیة-الایرانیة 1961-1990 دراسة التاریخیة، جامعة دیالی، کویت: منتدی الجغرافیة.
-   ناصر، شحاته محمد، (2011)، سیاسات النظم الحاکمه فی البحرین و الکویت و السعودیه فی تعامل معالم طالب الشیعیه، بیروت: مرکز دراسات الواحده العربیه.
-    آل معرفی- فرحان الفرحان، 19/2/2002 (دسترسی 1395): http://www.kuwait-history.net/vb/showthread.php?t=384.
-    آل الفوزان فی الکویت ونجد، (2002)(دسترسی 1395)  :http://www.kuwait-history.net/vb/showthread.php?t=452.
 
پ- انگلیسی
-       Khalaf, Abdulhadi, (2010), “The politics of MigrationL”, in Abdulhadi Khalaf, Omar Alshehabi and Adam Hanieh (eds.), Transit States: Labour, Migrations & Citizenships in the Gulf, Londen: Pluto Press.
-       King, Russell & Skeldon, (2010), “Mind the Gap! Integrating Approaches to Internal and International Migration”, Journal of Ethnic and Migration Studies, Vol 36, No.10.
 -       Gardner, Andrew M, (2011), “Gulf Migration and the Family”, Journal of Arabian Studies: Arabia, the Gulf, and the Red Sea, http://www.tandfonline.com/ doi/full/10.1080/21534764.2011.576043#preview (21 Jun 2011), Immigration in Kuwait, (2016), www.Worldbank.org(accessed 15 Jun 2016).
 -       Migration and Migrants: A Global Review, (2018), (www.IOM.int/ wmr.chapter-2 & Chapter-3, 6 August 2018.
-       United Nation Population Division Department of Economic and Social Affairs, (2013), “Trends in international Migrant Stock: Migrants by Age and Sex” Sep 2013, http:// esa. un. org/ unmigration/ TIMSA2013/migrantstocks2013.htm? mtotals, Accessed 2013, and  http:// www. iom. int/ cms/ en/sites/iom/home/about-migration/world-migration.html6/6/2014 and http:// www. qsa. gov. qa/ eng/ population_census/ 2013/PopulationStructure_jan.htm.