سیاست داخلی ایران
هاشم قادری؛ ابوالفضل دلاوری؛ احمد گل محمدی
چکیده
حضور مردم در انقلاب 1357 مُهر خود را بر سرشت حکومت برآمده از آن باقی گذاشت. مقامات سیاسی جمهوری اسلامی در طی چهار دهه، همواره بر حضور توده‌ها تأکید کرده و کوشیده‌اند نشان دهند که رویکردها و سیاست‌های اتخاذی آنها تماماً در جهت خدمت به مردم بوده است. بنابراین دولت‌های بعد از انقلاب را از برخی لحاظ میتوان دولتی پوپولیستی و مقامات ...
بیشتر
حضور مردم در انقلاب 1357 مُهر خود را بر سرشت حکومت برآمده از آن باقی گذاشت. مقامات سیاسی جمهوری اسلامی در طی چهار دهه، همواره بر حضور توده‌ها تأکید کرده و کوشیده‌اند نشان دهند که رویکردها و سیاست‌های اتخاذی آنها تماماً در جهت خدمت به مردم بوده است. بنابراین دولت‌های بعد از انقلاب را از برخی لحاظ میتوان دولتی پوپولیستی و مقامات آن را پوپولیست نامید. گرایشهای پوپولیستی این مقامات ربط چندانی به گرایشهای اقتصادی و سیاسی آنها نداشته؛ بهطوری که خصیصههای مورد اشاره در میان تمامی جریانها خود را نشان داده است. این مقاله با روش تحلیل محتوای کیفی و انتخاب شش سخنرانی هموزن (از نظر مناسبت) از هر یک از رؤسای جمهور از سال 1368 تا 1395، ابتدا مولفهها و شاخصهای پوپولیسم در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را شناسایی و کدگذاری کرده و سپس میزان شاخصهای پوپولیستی را در هریک از آنها نشان داده و تحلیل محتوا مینماید. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که در مقام همسنجی، بیشترین مؤلفههای مرتبط با پوپولیسم به ترتیب در گفتار احمدینژاد، روحانی، هاشمی و خاتمی و بیشترین کدها به ترتیب در احمدینژاد، روحانی، خاتمی و هاشمی نمود یافته است.
جامعه شناسی سیاسی
ابوالقاسم شهریاری؛ سیدحسین اطهری؛ محسن خلیلی؛ مهدی نجف زاده
چکیده
چرایی شکل‌گیری کودتای 1299 پرسش اصلی این پژوهش است که برای پاسخ بدان با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی متعارف و انتخاب نظریه کارکردگرایی ساختاری بعنوان چارچوب نظری، سفرنامه‌ها و خاطرات نگارش شده در انتهای قرن 13 شمسی مورد بررسی قرار گرفته و این فرضیه مطرح شد که فقدان کارکرد ابعاد چهارگانه نظام اجتماعی ایران و تأثیر محیط خارجی، تمایل ...
بیشتر
چرایی شکل‌گیری کودتای 1299 پرسش اصلی این پژوهش است که برای پاسخ بدان با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی متعارف و انتخاب نظریه کارکردگرایی ساختاری بعنوان چارچوب نظری، سفرنامه‌ها و خاطرات نگارش شده در انتهای قرن 13 شمسی مورد بررسی قرار گرفته و این فرضیه مطرح شد که فقدان کارکرد ابعاد چهارگانه نظام اجتماعی ایران و تأثیر محیط خارجی، تمایل به ایجاد ساختار اجتماعی جدید در ایران را ایجاد نمود. نتیجه بررسی حاکی از آن است که عدم انطباق کارکردی و اختلالات متعدد در تمامی ابعاد نظام اجتماعی ایران، میراث قاجاریان از آشوب دائمی قرن 12 بوده که تلاشهای صورت گرفته جهت رفع آنان بدون نتیجه بود. به همین دلیل تغییر شیوه حکمرانی به سلطنت مشروطه بعنوان راهحل این ناکارآمدی مطرح و به انجام رسید. لیکن استمرار و تعمیق ناکارآمدی سلطنت مشروطه این موضوع را نمایان ساخت که جهت رفع اختلالات کارکردی موجود، لازم است دستگاه دیوانی متمرکز و مقتدری تشکیل گردد که با گسترش به تمام سرزمین، به رفع معضلات اقدام نماید. از این رهگذر، ایده استبداد منور شکل گرفته و کودتای 1299 آغازی بر استقرار شیوه حکمرانی نوین در ایران بود.
جامعه شناسی سیاسی
رضا رستگارپور؛ حسن شفیعی؛ محمدرضا دهشیری
چکیده
چگونگی تأثیر هیجانات بر رفتار سیاسی بواسطه نقش تعیین‌کننده آن در انتخاب سیاسی و تأثیرگذار در میزان مشارکت و همچنین نتایج انتخابات، موضوعی است که جایگاه مطالعاتی آن در حوزه روانشناسی سیاسی قرار می‌گیرد. در حالی که همواره در بسیاری از کشورها شاهد برگزاری انتخابات هستیم، یافته‌های روانشناسی سیاسی نشان می‌دهد که در بسیاری ...
بیشتر
چگونگی تأثیر هیجانات بر رفتار سیاسی بواسطه نقش تعیین‌کننده آن در انتخاب سیاسی و تأثیرگذار در میزان مشارکت و همچنین نتایج انتخابات، موضوعی است که جایگاه مطالعاتی آن در حوزه روانشناسی سیاسی قرار می‌گیرد. در حالی که همواره در بسیاری از کشورها شاهد برگزاری انتخابات هستیم، یافته‌های روانشناسی سیاسی نشان می‌دهد که در بسیاری از موارد نتیجه انتخابات تابعی از هیجان بوده و این هیجانات نقش مؤثری در میزان مشارکت مردم دارد. این پژوهش با مروری اجمالی بر انتخابات ریاست جمهوری ایران، ضمن گردآوری مستندات تاریخی و استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، به دنبال پاسخ به این پرسش است که اساساً گرایش مردم در انتخابات، بیشتر تحت تأثیر انتخاب عقلانی است یا تابعی از هیجانات می‌باشد. بعبارتی کدام متغیر نقش مؤثرتری بر فرآیند انتخابات داشته و اینکه چه طیفی از جامعه، چرا و در چه شرایطی تحت تأثیر فضای هیجانی قرار می‌گیرند؟ اگر انتخاب عقلانی را (صرف‌نظر از اثرات مثبت و منفی هیجان بر انتخاب) بعنوان هدفی منطقی در نظر بگیریم، مروری بر انتخابات ادوار ریاست جمهوری ایران مؤید این فرضیه است که وقوع حوادث مؤثر در کنار حضور چهره‌ها و رقبای خاص در مقاطع مختلف، می‌تواند منجر به ایجاد هیجان و فضای پرشور سیاسی و رقابتی و در نتیجه میزان مشارکت مردم گردد.
جامعه شناسی سیاسی
روح اله اسلامی؛ ملیحه تابعی
چکیده
دانشجویان بعلت جدا شدن از خانواده و در معرض اندیشه‌های جدید قرار گرفتن، همیشه نوعی آرمانگرایی در فکر و کنش سیاسی را دنبال می‌کنند. بر همین اساس جنبش‌های دانشجویی در ایران شکل گرفته است و نشریات دانشجویی نیز تبلور افکار سیاسی مختلف در درون دانشگاه است. در دهه نود با توجه به گسترش اینترنت و شبکه‌های اجتماعی و تحول نسلی که اتفاق افتاده ...
بیشتر
دانشجویان بعلت جدا شدن از خانواده و در معرض اندیشه‌های جدید قرار گرفتن، همیشه نوعی آرمانگرایی در فکر و کنش سیاسی را دنبال می‌کنند. بر همین اساس جنبش‌های دانشجویی در ایران شکل گرفته است و نشریات دانشجویی نیز تبلور افکار سیاسی مختلف در درون دانشگاه است. در دهه نود با توجه به گسترش اینترنت و شبکه‌های اجتماعی و تحول نسلی که اتفاق افتاده است رویکرد به امر سیاسی تغییر پیدا کرده است. در این مقاله تلاش میشود با بررسی نشریات دانشجویی نیمه دوم دهه نود در دانشگاه فردوسی مشهد، تحول بازنمایی و تحول امر سیاسی در دانشجویان بررسی شود. برای این منظور محتوای 590 شماره نشریه بین سالهای 1396-1399 مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد در نیمه دوم دهه نود، دانشجویان تصور مکانیکی و سازمانی و رسمی به قدرت را به حاشیه بردهاند و رویکرد به امر سیاسی به مثابه زندگی روزمره شکل گرفته است. اکنون دانشجویان مناسبات و شبکه‌های قدرت را در اشکال جدیدی چون هنر، موسیقی، سینما، محیط زیست، جنسیت، مسائل زنان، موضوعات فرهنگی و هویتی جستجو می‌کنند. این تحول را میتوان گذار از قدرت سخت مکانیکی و سازمانی به قدرت سیال و روزمره تعبیر کرد که در مقاله تحلیل شده است.
اقتصاد سیاسی
فاطمه شایان؛ محمد علی بصیری
چکیده
از مهمترین تحولات سیاست خارجی ج.ا.ایران در دهه گذشته بر خلاف دهه‌های قبل، توجه به مناطق پیرامونی از جمله خلیج فارس و نگاه به شرق و توجه به کشورهای اسیایی مانند هند و پاکستان در قالب کاهش اختلافات با همسایگان و همکاری گسترده با شرق است. پرسش اصلی این است که چگونه صادرات گاز ج.ا.ایران به عمان می‌تواند عاملی در گسترش همگرایی در روابط دو ...
بیشتر
از مهمترین تحولات سیاست خارجی ج.ا.ایران در دهه گذشته بر خلاف دهه‌های قبل، توجه به مناطق پیرامونی از جمله خلیج فارس و نگاه به شرق و توجه به کشورهای اسیایی مانند هند و پاکستان در قالب کاهش اختلافات با همسایگان و همکاری گسترده با شرق است. پرسش اصلی این است که چگونه صادرات گاز ج.ا.ایران به عمان می‌تواند عاملی در گسترش همگرایی در روابط دو کشور باشد؟ فرضیه پژوهش این است که گسترش ارتباطات مختلف از جمله کالایی استراتژیک مانند صادرات گاز ایران به عمان می‌تواند بسترساز ارتقای همگرایی دو کشور در حوزههای دیگر روابط دو کشور گردد. این پژوهش از روش تحقیق بررسی دلایل کارکردی از پیتر مک لافلین و چارچوب مفهومی همگرایی و نظریه ارتباطات کارل دویچ بهره میبرد. یافتهها نشان می‌دهد که افزایش ارتباطات از جمله در کالاهای استراتژیک مانند صادرات گاز بین دو کشور می‌تواند بسترساز افزایش مبادلات کالا و خدمات گردد. صادرات گاز به عمان سبب تامین نیازهای انرژی این کشور، امنیت انرژی و حتی زمینهساز گسترش خط لوله گاز از عمان به هند و چین، مهمترین عامل موثر در بکارگیری سیاست خارجی همگرا و فعال ج.ا.ایران در کشورهای حوزه خلیج فارس می‌باشد.
علوم سیاسی
بهرام اخوان کاظمی؛ حسین محسنی
چکیده
از گذشته‌های دور تا به امروزه، زندگی انسان‌ها همواره مورد تهاجم بیماری‌ها و پاندمی‌ها قرار گرفته و زندگی بشری را آشفته کرده است. پاندمی‌ها علیرغم تمامی چالش‌ها و اثرات سلبی که برای عرصه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و خصوصا سیاسی نظیر اقتدارگرایی دولت‌ها، بی ثباتی و غیره در جوامع به بار آورده‌اند، دارای یکسری نقاط مثبت ...
بیشتر
از گذشته‌های دور تا به امروزه، زندگی انسان‌ها همواره مورد تهاجم بیماری‌ها و پاندمی‌ها قرار گرفته و زندگی بشری را آشفته کرده است. پاندمی‌ها علیرغم تمامی چالش‌ها و اثرات سلبی که برای عرصه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و خصوصا سیاسی نظیر اقتدارگرایی دولت‌ها، بی ثباتی و غیره در جوامع به بار آورده‌اند، دارای یکسری نقاط مثبت و ایجابی هستند که عموما در سایه این اثرات سلبی از دیدگان پنهان باقی میمانند و به آنها توجه کافی نشده است؛ فرصتهایی نظیر انسجام اجتماعی و سیاسی، برقراری صلح و همکاری میان دولت ملتها، گسترش فعالیت در فضای مجازی و فشار بر حکومتها، توقف برخی از جنگها، رشد و گسترش جنبش‌های سیاسی و آزادیخواهانه از جمله مهمترین این موارد هستند. بر همین اساس نگارندگان تلاش داشتهاند تا به هر دو روی سکه پاندمی‌ها توجه داشته و از نگاه یکجانبه و تقلیلگرایانه فاصله گیرند. روش پژوهش تبیینی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات نیز به صورت کتابخانهای و اینترنتی است.
روابط بین الملل
سیدرضا موسوی نیا؛ سید محمد امین آبادی
چکیده
تعارض و بحران وجود دارد و بر اساس این که نظام بین‍الملل از چه ساختاری برخوردار باشد؛ ماهیت بحران‍ها، پیامدهای آنها، نحوه مدیریت و نیز الگوی رفتاری بازیگران منطقه‍ای و بین‍المللی متفاوت خواهد بود. پرسش اصلی این است که نقش سلبی و ایجابی ساختار دوقطبی چگونه در تشدید بحران سوریه موثر بوده است؟ فرضیه اصلی این است که فقدان ...
بیشتر
تعارض و بحران وجود دارد و بر اساس این که نظام بین‍الملل از چه ساختاری برخوردار باشد؛ ماهیت بحران‍ها، پیامدهای آنها، نحوه مدیریت و نیز الگوی رفتاری بازیگران منطقه‍ای و بین‍المللی متفاوت خواهد بود. پرسش اصلی این است که نقش سلبی و ایجابی ساختار دوقطبی چگونه در تشدید بحران سوریه موثر بوده است؟ فرضیه اصلی این است که فقدان محدودیتهای سیستمیک نظام دوقطبی دوران جنگ سرد که تعارضات هویتی، ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک را در منطقه خاورمیانه محدود کرده بود و حلول این ساختار دو قطبی در سطح منطقه‍ای از طریق بازی با حاصل جمع جبری صفر بین دو قطب منطقه‍ای شامل ایران و عربستان همراه با متحدین منطقه‍ای و بازوان نیابتی خود در سوی دیگر از دو منظر سلبی و ایجابی موجب تشدید بحران سوریه شد. در این مقاله چگونگی تعینات ساختاری به صورت سلبی و ایجابی در دو سطح سیستمیک و منطقه‍ای که بحران سوریه را به شدت متأثر نمود، تبیین میشود.
جامعه شناسی سیاسی
ابوالفضل آراسته؛ یاسر کهرازه؛ مهدی صلاح؛ زینب هاشمی باغی
چکیده
پدیده مهاجرت در کشورهای در حال توسعه و همچنین در کشورهای توسعه یافته وجود دارد اما ماهیت این پدیده در کشورهای یاد شده متفاوت است. مهاجرت گسترده اتباع افغانستانی به ایران و بالاخص استان سیستان و بلوچستان طی چندین سال متوالی را میتوان پدیدهای خاص توصیف نمود که مشکلات متعددی را به همراه داشته است. این پژوهش با هدف طراحی الگوی مطلوب ...
بیشتر
پدیده مهاجرت در کشورهای در حال توسعه و همچنین در کشورهای توسعه یافته وجود دارد اما ماهیت این پدیده در کشورهای یاد شده متفاوت است. مهاجرت گسترده اتباع افغانستانی به ایران و بالاخص استان سیستان و بلوچستان طی چندین سال متوالی را میتوان پدیدهای خاص توصیف نمود که مشکلات متعددی را به همراه داشته است. این پژوهش با هدف طراحی الگوی مطلوب مدیریت اتباع افغانستانی در این استان انجام که جامعه آماری آن شامل خبرگان نظری و تجربی است. نمونه‌گیری با استفاده از روش نظری انجام و در نهایت با 8 نفر اشباع نظری حاصل شد. جهت تحلیل مصاحبه‌ها از روش نظریه‌پردازی داده‌بنیاد و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار MaxQDA استفاده شده است. بر اساس الگوی پارادایمی پژوهش، اجرای کامل قانون ممنوعیت حضور اتباع بیگانه، تشابهات فرهنگی، مذهبی و استقرار مدیریت متمرکز عوامل زیربنایی موثر بر مدیریت اتباع افغانستانی هستند. این شیوه از مدیریت بر اصلاح راهبردی قوانین و قانون‌گذاری اثر می‌گذارد. البته محکوم نمودن سیاست ممنوعیت حضور اتباع بیگانه در این رابطه نقش مداخله‌گر و اجرای ممنوعیت مشروط در استان نیز شرایط زمینه‌ای را فراهم می‌آورد. از طریق اصلاح راهبردی قوانین میتوان به پیامدهای رفتاری مانند کاهش جرایم و توسعه امنیت پایدار، بهبود شرایط اقتصادی و افزایش رضایت اقشار مردمی دست یافت.
