نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد/دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانشچوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

نظام­های سیاسی جدید در پی بسیج و جلب مشارکت سیاسی حداکثری شهروندان خود هستند؛تحکیم رابطۀ نظام سیاسی و مردم تداوم نظام سیاسی را تسهیل نموده، موجد مشروعیت سیاسی حکومت شده و به توسعۀ سیاسی نهادینه منجر می­شود. مفروض است که در نظام سیاسی اسلامی؛ آموزه مهم اجتماعی، فرهنگی و سیاسی «أمربه معروف و نهی از منکر» نقش عمده‌ای در توسعه سیاسی ایفا می­نماید و قرآن کریم، متون روایی و اصل هشتم قانون اساسی ج.ا.ا مستند این آموزه­اند. سه ساحت؛ مردم- مردم (متوازی)، مردم- حاکمان (متخالف صعودی) و حاکمان -  مردم (متخالف نزولی) در این آموزه وجه تمایز مردم سالاری دینی از لیبرال دموکراسی­ها است. فرضیه این نوشتار آن است که ساحت مردم حاکمان در آموزه امر به معروف و نهی از منکر مغفول مانده است. این پژوهش با اتکا به روش تفسیری و بهره‌مندی از نظریه مردمسالاری دینی نتیجه می­گیرد که احیای ساحت سوم مستلزم ورود به فرهنگ سیاسی جامعه اسلامی در میان مردم (الناس) و نخبگان فکری (اولی الالباب) و نخبگان سیاسی (اولی الامر) است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Enjoining Good and Forbidding Evil and Political Development in Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Mohammad bagher Khoramshad 1
  • Eshagh Sayyad Roudkar 2

چکیده [English]

The New political Systems seek mobilization and Maximizing political participation of their citizens. This process can strengthening the relationship between the political system and the people in order to facilitate the continuation of the political system, through obtaining political legitimacy of government. It is clear that in the Islamic political system the doctrine of “Enjoining Good and Forbidding Evil " Plays a major role in political development, The Holy Quran, and  Hadith Texts, and Article VIII of the constitution of the Islamic Republic of Iran, are sources for  this doctrine.
Three spheres of People-people (Parallel)) People-rulers (Opposite Ascending) and Rulers – people (Opposite Descending) in these teachings are what distinguishes the religious democracy from liberal democracies. This paper tries to develop this hypothesis that the realm of people – rulers is forgotten in enforcing teachings or Enjoining Good and Forbidding Evil. Therefore, this paper relying on interpretive method and with taking advantage of the use of theory of religious democracy concludes that the revival of the third realm needs to log in the political culture of the Muslim community among people, intellectuals, and Political elites.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Commanding Right
  • Forbidding Wrong
  • Religious Democracy
  • Political
الف) فارسی
-   قرآن کریم.
-   آشوری، داریوش، (1366)، دانشنامۀ سیاسی، تهران: سهروردی.
-   اسلامى، سیدحسن، (1386)، جایگاه أمر به معروف و نهی از منکر در نظام مشارکت سیاسی، (مجموعه مقالات مردم‌سالاری دینی به کوشش کاظم قاضی‌زاده­ ج2)، تهران: نشر عروج.
-   افتخاری، اصغر، (1385)، مردم­سالاری دینی ارزش یا روش، (مجموعه مقالات مردم‌سالاری دینی به کوشش کاظم قاضی‌زاده ج1)، تهران: نشر عروج.
-   اقتداری، علی‌محمد، (1370)، سازمان و مدیریت، تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
-   ایزدهی، سید سجاد، (1387)، نظارت برقدرت در فقه سیاسی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
-   برزگر، ابراهیم، (1387)، أمر به معروف و نهی از منکر به‌مثابه یک رفتار سیاسی، (مجموعه مقالات أمر به معروف و نهی از منکر)، تهران: پیام آزادی.
-   بسیج، احمدرضا و دیگران، (1387)، نظارت نخبگان در شناخت أمر به معروف و نهی از منکر، شهرکرد: سدرۀالمنتهی.
-   پورحسین، احسان، (1386)، «جایگاه بیعت در انتخابات در نظام سیاسی اسلام»، فصلنامه علوم سیاسی، سال دهم، شماره 39 و40.
-   تاجیک، محمدرضا، (1385)، مردم‌سالاری دینی: به‌سوی یک گفتمان مسلّط، مجموعه مقالات مردم‌سالاری دینی1، به اهتمام محمدباقرخرمشادج1، تهران: موسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی (ره).
- حسینی، سیدمرتضی، (1387)، تحقق أمر به معروف و نهی از منکر در فرایند نظارت مردم بر دولت، (مجموعه مقالات همایش کشوری دکترین اصل هشتم قانون اساسی)، قزوین: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- حکیمی، محمدرضا، (1391)، حکومت اسلامی از نظر قرآن و احادیث،تهران: الحیاۀ.
-   خرمشاد، محمدباقر، (1382)، «ضرورت راهبردی توسعۀ سیاسی در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 21.
-   خرمشاد، محمدباقر، (1385)، مردم­سالاری دینی: دموکراسی صالحان، مجموعه مقالات مردم‌سالاری دینی ج1، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و معارف.
-   خسروپناه، عبدالحسین، (1383)، پارادوکس اسلام و دموکراسی، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی دین و دموکراسی، مشهد: دانشگاه فردوسی.
-   دلاوری، رضا، (1381)، «نظارت بر قدرت از دیدگاه قرآن»، فصلنامه علوم سیاسى، شماره 19.
-   دهخدا، علی‌اکبر، (بی­تا)،  لغت‌نامه ج39و40، تهران: دانشگاه تهران، (قطع رحلی).
-   روحانی، سید حمید، (1360)، بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی ج1، تهران: راه امام.
-   سروش، عبدالکریم، (1383)، دموکراسی سیاسی و لیبرال دموکراسی، مجموعه مقالات همایش­ بین­المللی دین و دموکراسی، دانشگاه فردوسی، مشهد.
-   سید رضی، (1379)، نهج‌البلاغه، محمد دشتی، قم: پارسایان.
-   سید رضی، ( 1378)، نهج‌البلاغه، محمدجعفرشهیدی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
-   ــــــــ ، صحیفه امام ج8، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-   طباطبایی، سید محمدحسین، (1374)، المیزان فی تفسیر القرآن ج8 و12و16، سید محمد باقرموسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.  
-   عبدالجبار، محمد، (1389)، «جایگاه شورا در اندیشه سیاسی اسلام»، حسن قدوسی، فصلنامه معرفت، شماره 36.
-   عبداللهی، محسن، (1391)، «رویکردی پست­مدرن به سه ضلع توسعه سیاسی: دولت، جامعه مدنی شهروندی»، فصلنامه سیاست، شماره 25.
-   فیرحی، داود، (1381)، «شیعه و مسئله مشروعیت بین نظریه و نص»، فصلنامۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره ؟
-   کرمی فریدونی، علی، (1388)،  اندیشه آزادی در نهج‌البلاغه، قم: نسیم انتظار.
-   کوک، مایکل، (1386)، امر به معروف و نهی از منکر در اندیشه اسلامی ج1، احمد نمایی، مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی.
-   مجتهد شبستری، محمد، (1383)، آیا مسلمانان می­توانند دموکراسی داشته باشند؟، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی دین و دموکراسی، مشهد: دانشگاه فردوسی.
-   محصص، مرضیه، (1394)، «تحلیل رویکرد علامه فضل الله به شورا با تأکید برآیه 159سوره آل عمران»، فصلنامه حسنا، سال هفتم، شماره 24.
-   محمودی، محمدباقر، (1418)، نهج‏السعاده فى­ مستدرک ­نهج‏البلاغه، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-   مدنی بجستانی، سید محمود، ( 1376)، أمربه معروف و نهی از منکر دو فریضۀ برتر در سیرۀ معصومین، قم: نشر معروف.
-   مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی ج.ا.ا(1364).
-   مصباح­ یزدی، محمدتقی، (1377)، «جایگاه فقهی­ـ­ حقوقی­مجلس­خبرگان»، فصلنامه حکومت اسلامی، سال سوم، شماره 2.
-   مطهری، مرتضی، (1365)، حماسه حسینی ج3، تهران: انتشارات صدرا.
-   معصومی، جمشید، (1387)، ارتباط أمر به معروف و نهی از منکر با آزادی، (مجموعه مقالات أمر به معروف و نهی از منکر)، تهران: پیام آزادی.
-   موسوی خمینی، سید روح‌الله، (1362)، طلب و اراده،ترجمه احمد فهری، تهران: مؤسسه تنظیم و نشرآثار.
-   منصوری، خلیل، آزادی رسالتپیامبران، http://www.bashgah.net/pages-2317.html.
-   میراحمدی، منصور، (1377)، «مفهوم آزادی در فقه سیاسی شیعه»، فصلنامه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، سال اول، شماره 1.
-   میراحمدی، منصور، جدی، حسین، (1389)، «مسئولیت همگانی،أمربه معروف، نهی از منکر و قانون اساسی ج.ا.ا»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 52.
-   میرمحمدی، سید مصطفی، (1388)، «آزادی بیان در آموزه­های دینی و حقوق بشر»، فصلنامه رواق اندیشه، شماره 44.
-   نائینی، محمدحسین، (1358)، تنبیه­الأمه و تنزیه المله، سید محمود طالقانی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
-   نبوی، محمدحسن، (1392)، ارزیابی ­و نظارت ­در سازمان،
-    نویمان، فرانتس، (1373)، آزادى، قدرت و قانون، عزت‌الله فولادوند، تهران: خوارزمی.
 
ب) عربی
-   راغب اصفهانی، حسین­بن­ محمد، (1412)، المفردات فی غریب القرآن، دمشق: دارالعلم الدارالشامیه.
-   راوندی، قطب‌الدین، (1405)، فقه القرآن، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی.
-   کلینی، محمدبن یعقوب بن اسحاق، (1407)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
-   مظفّر، محمدرضا، (بی­تا)، اصول الفقه ج1، قم: اسماعیلیان.
-   هانتیگتون، ساموئل، (1370)، سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، تهران: نشرعلم.