نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 ندارم

2 عضو هیت علمی دانشگاه ازاد رشت

3 عضو هیت علمی دانشگاه گیلان

چکیده

سیاست منطقه­ای عربستان سعودی به عنوان کشوری تاثیرگذار در خاورمیانه و جهان عرب در طول دهه اخیر متاثر از تحولات جدید خاورمیانه به ویژه نفوذ منطقه­ای جمهوری اسلامی ایران به­ویژه در عراق شکل گرفته است. اغلب تحلیل­ها پیرامون سیاست خارجی ریاض در قبال دولت جدید عراق، بر مبنای رویکردهای واقع­گرایانه شکل گرفته و کمتر به نقش عناصر هنجاری و هویتی توجه شده است. نوشتار سعی دارد با روش تحلیلی- توصیفی و نظریه سازه­انگاری با تحلیل سیاست خارجی عربستان، به این سوال پاسخ گوید که انگاره‌های هویتی چه نقشی در سیاست خارجی عربستان در قبال عراق داشته است­؟ همچنین این فرضیه را به آزمون می­گذارد که سیاست خارجی عربستان در قبال عراق را علاوه بر رویکردهای مادی و واقع­گرایانه، می­توان بر اساس انگاره­های هویتی این کشور نیز تبیین کرد. یافته­ها نشان می‌دهند که سیاست خارجی عربستان در قبال عراق در حوزه­های منطقه­ای و بین­المللی در واقع از تلفیق انگاره­های هویتی این کشور از قبیل عربیت، اسلام وهابی، سیستم سیاسی سلطنتی و نفت­خیزبودن شکل‌یافته که نقش بسزایی در رویکرد آن در مداخله، تغییر وضع موجود و افزایش بی­ثباتی در عراق داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identity Ideas and Explaning Saudi Arabia's Foreign Policy about Iraq

نویسنده [English]

  • sajad moradi kelardeh 1

چکیده [English]

Saudi Arabia's Regional Foreign Policy as an important player in the Middle East and the Arab world is affected by Middle East new changes, especially Iran's presence in Iraq. Most analyses about Saudi Arabia's Foreign Policy toward Iraq were formulated based on realistic approaches and less attention paid to the role of normative and identity elements. Taking advantage of the analytic method and constructivism theory of Foreign Policy, the present paper tries to answer this question: what is the role of identity elements in Saudi Arabia's foreign policy toward Iraq? The hypothesis of the paper is: the Saudi Arabia's foreign policy in Iraq can be explained based on its identity elements and material and tangible benefit. Findings of the paper illustrate that Saudi Arabia's Foreign Policy in Iraq in local and regional areas, actually composed of identity elements such as Arab identity, Wahhabi Islam, Saudi political system and material elements that has helped in its interventionist approach in order to change current situation and increased instability in Iraq.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Saudi Arabia
  • Iraq
  • Identity ideas
  • analyze of foreign policy
  • constructivism
الف) فارسی
 - آقایی، داود و حسن احمدیان، (1389)، «روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی چالش­های بنیادین و امکانات پیش­رو»، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره چهارم، دوره 39.
- ابراهیمی، نبی­الله، (1389)، «چشم­انداز روابط کشورهای عرب با عراق جدید»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شماره 1.
- ازغندی، علیرضا و صابر کرمی، (1386)، «قوم­گرایی و نظام سیاسی دموکراتیک در عراق»، فصلنامه علوم سیاسی، سال چهارم، شماره 7.
- الهی، همایون، (1387)، خلیج فارس و مسایل آن، چاپ دهم، تهران: نشر قومس.
- اندیشکده راهبردی تبیین، (1392)، کتاب منازعه راهبردی ایران و عربستان، تهران: اندیشکده راهبردی تبیین.
- بارنت، مایکل، (1390)، «هویت و اتحادها در خاورمیانه»، در کتزنشتاین، پیتر جی، فرهنگ امنیت ملی؛ هنجارها و هویت در سیاست جهانی، ترجمه محمدهادی سمتی، جلد دوم، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- برزگر، کیهان، (1387)، ایران، عراق جدید و نظام سیاسی- امنیتی خلیج فارس، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک، معاونت پژوهش­های سیاست خارجی.
- برنجکار، رضا، (1391)، آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، چاپ هفدهم، قم: نشر طه.
- توکلی، سعید، (1393)، «القاعده، داعش؛ افتراقات و تشابهات»، فصلنامه آفاق امنیت، سال هفتم، شماره 23.
- چامسکی، نوآم و ژیلبر آشکار، (1388)، قدرت ویران­گر (خاورمیانه و سیاست خارجی امریکا)، ترجمه محمدرضا شیخی ­محمدی، چاپ اول، تهران: نشر خرسندی.
-  حلبی، علی­اصغر، (1388)، تاریخ نهضت­های دینی سیاسی معاصر، تهران: انتشارات زوار.
- دباشی، ح، (1394)، دکترین اوباما: همکاری بهتر از انزواست؛ قدرت هوشمند امریکا در برخورد با ایران، ترجمه دیپلماسی ایرانی: http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/1950362، تاریخ مراجعه: 8/7/1394.
- درایسدل، آلاسدایر و جرالد.اچ.بلیک، (1370)، جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا، ترجمه دره میرحیدر (مهاجرانی)، انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی.
- درخشه، جلال و محمد جمیری، (1390)، «انقلاب اسلامی ایران و تحول در حرکت شیعی عربستان سعودی»، فصلنامه شیعه­شناسی، سال نهم، شماره 36.
- دهشیار، حسین، (1392)، «عربستان: کنشگر منطقه­ای در بستر روابط ویژه»، فصلنامه روابط خارجی، سال پنجم، شماره 3.
- دهشیار، حسین، (1388)، «مثلث بقای دولت در عربستان سعودی: امریکا، مذهب و نفت»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال دوازدهم و سیزدهم.
- رضاخواه، علیرضا، (27/10/1393)، مختصات نفوذ منطقه­ای ایران در موج سوم تحولات بین­الملل، مرکز نشر آثار رهبر انقلاب: http://farsi.khamenei.ir/1393/10/27، تاریخ مراجعه: 23/ 10/1394.
- سمیعی، علیرضا و محمدصادق رجایی، (1394)، «تبیین سازوکارهای بازتولید سلطه پادشاهی سعودی در پرتو بهار عربی»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره چهارم، شماره 2.
- سیدنژاد، سیدباقر، (1389)، «سلفی­گری در عراق و تاثیر آن بر جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شماره 1.
- عباس­زاده­ فتح­آبادی، مهدی، (1388)، «بنیادگرایی اسلامی و خشونت (با نگاهی به القاعده)»، فصلنامه سیاست دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره چهارم، دوره 39. 
- فولر، گراهام و رندرحیم ای فرانکه، (1384)، شیعیان عربستان، مسلمانان فراموش­شده، ترجمه خدیجه تبریزی، قم: انتشارات شیعه­شناسی.
- کاتزنشتاین، پیتر جی، (1390)، فرهنگ امنیت ملی؛ هنجارها و هویت در سیاست جهانی، جلد اول و دوم، ترجمه محمدهادی سمتی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- متقی، ابراهیم و زهره پوستین­چی، (1392)، «جنگ سرد منطقه‌ای و معادله جابجایی قدرت در سوریه»، فصلنامه سیاست جهانی، سال اول، شماره 1.
- مشیرزاده، حمیرا، (1391)، تحول در نظریه­های روابط بین­الملل، چاپ هفتم، تهران: انتشارات سمت.
- منصوری­مقدم، محمد، (1391)، «مولفه هویت و تاثیر آن بر سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مجلس و راهبرد، سال نوزدهم، شماره 72. 
- موثقی، سید احمد، (1386)، جنبش­های اسلامی معاصر، چاپ نهم، تهران: انتشارات سمت.                                           
- نادری، عباس، (1388)، «بررسی جامعه­شناختی نظام سیاسی عربستان سعودی»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و سوم، شماره 3.
- نادری­نسب، پرویز، (1389)، «چالش­های روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان در منطقه»، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره اول، دوره 40.
- ونت، الکساندر، (1384)، نظریه اجتماعی سیاست بین­الملل، ترجمه حمیرا مشیرزاده، چاپ اول، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی.
- هادیان، ناصر، (1382)، «سازه­انگاری: از روابط بین­الملل تا سیاست خارجی»، فصلنامه سیاست خارجی، سال هفدهم، شماره 4.
 
ب) انگلیسی
- Adler, Emanuel, (2001), “Constructivism and International Relation”, in W. Carlsnaes, T.  Risse and B. A. Simmons, Handbook of International Relations, London.
 
- Adler, Emanuel, (1997), “Seizing the Middle Ground: Constructivism in World Politics”, European Journal of International Relations, Vol. 3.
 
- Allison, Marissa, (2010), “U.S. and Iranian Strategic Competition: Saudi Arabia and the Gulf States”, Center for Strategic & International Studies.
 
- Altoraifi, Adel (2012), “Understanding the Role of State Identity in Foreign Policy Decision- Making, the Rise and Demise of Saudi-Iranian Rapprochement (1997-2009)”, Doctor of Philosophy Thesis, London School of Economics and Political Science.
- Barzegar, Kayhan, (2010), “Iran's Foreign Policy Strategy after Saddam”, Washington Quarterly.
- Cordesman, Anthony. H and Sam Khazai, (2014), “Iraq in Crisis”, Center for Strategic & International Studies.
- Ergo, (2012), “The Waning Era of Saudi oil Dominance, Current Challenges and Future Threats to Saudi Arabia's Influence over Oil Markets”, February.
- Friedman, Thomas, (2008), “The New Cold War”, NewYork Times, May 14.
- Friedman, George, (2012), “The Emerging Doctrine of the United States”, Geopolitical Weekly, October 9.
- Galen Carpenter, Ted, (2013), “The Syrian Civil War and Its Implications", Mediterranean Quarterly, Vol. 24, No. 1
- Gause III F, Gregory, (2007), “Saudi Arabia: Iraq, Iran, the regional power balance, and the sectarian question”, Strategic Insights, Vol VI, issue 2.
- Global Security, (2016), “Saudi Arabia Shia”.
http://www.globalSecurity.org/military/world/gulf/sa-shia.htm.
- Guzansky, Yoel, (2011), “Made in Iran: The Iranian Involvement in Iraq”, Strategic Assessment, Vol. 13, No.4.
-Hass, Richard and Martin Indyk, (2009), “Restoring the Balance: A Middle East Strategy for the Next President”, Brooking Institution Press.
- Hegghammer, Thomas, (2007), “Saudi militants in Iraq: Backgrounds and recruitment patterns”, Norwegian Defense Research Establishment.
- Hopf, Ted, (2000), The Promise of constructivism in International Relations Theory, London: Routledge.
- Ibn taymmiyyah, Taqi-ud-deen Ahmad, (2001), The Religious and Moral Doctrine of Jihaad, England (Birmingham), Maktabah Al Ansar Publications.
- Ibrahim, Fouad, (2006), The Shiite's of Saudi Arabia, London & Sanfrancisco: Saqi Press.
- Kirdar, M J, (2011), “Al Qaeda in Iraq”, Case Study Number one, Center for Strategic & International Studies.
- Leigh, James, (2008), “Shia Islam and Oil geopolitics”, Energy Bulleti, Dec, 23.
- Meijer, Roel, (2009), Global Salafism: Islam's New Religious Movement, London, Hust.
- Pewforum, (2009), “Mapping the Global Muslim Population”, October 7
http://www.pewforum.org/2009/10/07/mapping-global-muslim-population/
- Pewforum, (2013), “Many Sunnis and Shias Worry about Religious Conflict”, November 7.
http://www.pewforum.org/2013/11/07/Many-Sunnis-and-Shias-Worry-about-Religious-Conflict/
- Raval, Anjli, (2016), “Saudi Arabia Loses Oil market share to rivals in key nations”
 http://www.ft.com/cms/s/0/5e8c1d52-f19f-11e5-aff5-19b4e253664.
- Reimann, Jakob, (2016), “Saudi Arabia vs. Iran: Predominance in the Middle East”, Foreign Policy Journal, February 3, http:// www.foreignpolicyjournal.com/2016/02/05/Saudi-vs-iran-predominance-in-the-middle-east.
- Riedel, Bruce and Bilal Y. Saab, (2008), “Al Qaeda's Third Front: Saudi Arabia”, Washington Quarterly, Spring.
- Riedel, Bruce, (2016), “Mr. Obama Goes to Riyaadh: Why the United States and Saudi Arabia Still Need Each other”, The Brookings Institution, April 14. http:// www.brookings. edu/blogs/markaz/posts/2016/04/14-obama-saudi-arabia-visit-riedel.
- Rittbergger, Volker, (2002), Approaches to the study of Foreign Policy Derived from International Relations Theories, Annual Meeting of the International Studies Association, New Orleans.
- Valbjrn, Morton and Andre Bank, (2011), “The New Arab Cold War: Rediscovering the Arab Dimension of Middle East Regional politics”, Review of International Studies,British International Association.
- Salem, Paul, (2010), “The Arab State: Assisting or obstructing Development?” Carnegie Endowment for International Peace, April.
- Seiple, Chris, (2009), “What to Read on Religion and Foreign Policy”, Foreign Policy Journal September 30.
 https://www.foreignaffairs.com/articles/2009-09-30/what- read-religion-and-foreign-policy.
- Susris, (2015), “Foreign Minister Saud Al-Faisal on Talks with Kerry”, March 5.
http://www.susris.com/2015/03/05/foreign-minister-saud-al-faisal-on-talks with-Kerry/
- Wehrey, Fredrick and others, (2009), “Saudi–Iranian relations since the fall of saddam. Rivalry, cooperation, and implications for U.S. policy”, national security research division.
- Wehrey, Fredrick, (2014), “Saudi Arabia Has a Shiite Problem”, Foreign Policy Journal December 3.
 http://foreignpolicy.com/2014/12/03/Saudi-arabia-has-shiite-problem-royal-family-saud/.