نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 دانش آموخته دکتری علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

توزیع و بازتوزیع به‌عنوان یکی از کارویژه‌های نظام سیاسی که با هدف رفع نابرابری و کاهش شکاف‌های اقتصادی - اجتماعی انجام می‌شود در نگرش سیستمی دارای اهمیت ویژه‌ای است چراکه موفقیت یا عدم موفقیت می‌تواند در افزایش یا کاهش حمایت جامعه از نظام سیاسی موثر باشد. بعد از انقلاب، جمهوری اسلامی سعی کرد با هدف تحقق عدالت با تدوین و اجرای سیاست‌های توزیعی و بازتوزیعی، میزان شکاف طبقاتی و نابرابری را در سطوح مختلف جامعه کاهش دهد. در این مقاله از روش تحلیلی توصیفی با رویکرد اسنادی و چهارچوب نظری ترکیبی از آرای آلموند و پاول و مرتن بهره گرفته می‌شود. پرسش مقاله این است که سیاست‌های توزیعی و بازتوزیعی بعد از انقلاب تا چه اندازه موفق بوده و چه تاثیری بر کنش سیاسی افراد داشته است؟ یافته‌ها نشان می‌دهد با وجود تدوین و اجرای سیاست‌ها در حوزه‌های مختلف، هم بر اساس آمار و هم ادراک افراد از وضعیت اقتصادی، نتایج مطلوبی در این حوزه بدست نیامده است و این ناکارآمدی به بی‌تفاوتی سیاسی و کاهش میزان تمایل افراد به مشارکت سیاسی در ابعاد مختلف منجر شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Consequences of Distribution and Redistribution Policies in the Islamic Republic of Iran: An Analysis Based on the Models of Almond–Powell and Robert Merton

نویسندگان [English]

  • Jalil Dara 1
  • Javad Alaee 2

1 Associate Professor, Political Sciences, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

2 Ph.D, Political Sciences, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Introduction
Distribution and redistribution, as one of the specialized functions within the political system, aims to address inequalities and reduce socio-economic disparities. It holds a pivotal role in the systemic approach, as the success or failure of these efforts can significantly influence the level of support for the political system. Following the Revolution, the Islamic Republic embarked on a mission to narrow the class gap across various strata of society by adopting distribution and redistribution policies with the ultimate aim of realizing justice. The Iranian political system thus adopted a proactive stance and function regarding distribution and redistribution, commencing with land reforms at the onset of the Islamic Revolution and progressing through various policy initiatives over the span of four decades. While the impact of the distribution and redistribution policies can be objectively assessed through statistical data and indicators, it is equally crucial to take into account people’s subjective perceptions of such policies. This subjective perception often carries substantial weight, sometimes even outweighing the tangible outcomes of policies, significantly influencing the political behavior of individuals within society. In this respect, the present research tried to address the degree of success of the post-Revolution distribution and redistribution policies, and their impact on people’s political action.
Literature Review
Mehrgan and Ezzati (2008) delved into the impact of various factors, including taxes, per capita income, literacy levels, unemployment, and inflation rates, on citizens’ political participation. The findings revealed that inflation and unemployment significantly reduced electoral participation in the provinces. Conversely, higher levels of literacy and per capita income were associated with increased political engagement of citizens. Saboktakin et al. (2015) concluded that a substantial 99% correlation exists between social and political participation, with a 53% correlation observed for political satisfaction and an 18% correlation for social satisfaction. Furthermore, there is a significant relationship between the socio-economic base and political participation. The results of the regression analysis indicated that among these three variables, political satisfaction had the most significant impact on participation, while social satisfaction had the least impact on social and political participation. Analyzing the economic redistribution policies, Hatami (2012) demonstrated that during the 9th and 10th governments of the Islamic Republic of Iran, there existed a set of peripheral economic policies, such as Justice Shares (Saham-e Edalat), Mehr Housing Plan, and targeted subsidies. These policies interacted with the broader social and electoral context, leading to a complex reciprocal relationship. As a result, Hatami identified two distinct syndromes in the redistribution policies of the governments. The first syndrome pertained to how the peripheral policies of the government exacerbated the conflict between the center and periphery and turned invisible economic conflicts into socially determining issues. The second syndrome involved the interplay between class aspects of the government and its political ramifications. Instead of the government acting as a party to these conflicts and as an agent in class conflicts, it should play the role of a neutral arbitrator and mediator in resolving class conflicts. This suggests that the government should work towards enhancing its public image and role in this regard.
Materials and Methods
The present research adopted a descriptive–analytical approach and a documentary method. The study aimed to propose a theoretical framework by adapting the systems theories of Almond and Powell as well as Robert Merton’s theory.
Conclusion
Both statistical data and public perception of policy outcomes showed that these policies and institutions exhibited relative inefficiency during the period from 2011 to 2020, leading to exacerbating the existing inequalities and fostering a perception of injustice. Additionally, people’s assessment of the economic situation underscores the inefficiency of such policies, particularly evident in the feedback loop within the system. It is worth noting that a key indicator of support for a political system, particularly in electoral systems, is the level of political participation. An increase in political participation signifies the effective functioning of the political system, while a decline serves as a warning to the political system, indicating diminishing support. A comparative analysis of the outcomes of distribution and redistribution policies, coupled with the levels of political apathy and the participation rate from 2011 to 2020, clearly revealed a significant connection between the effectiveness of resource (re)distribution and the electoral participation rate as an indicator of the level of support for the political system. The inefficiency of these policies and institutions has grown increasingly conspicuous, exacerbating economic and social inequalities and fostering a prevailing sense of political apathy and hopelessness among the citizens. This factor can be considered one of the root causes contributing to the declining participation rates in both presidential and parliamentary elections.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Distribution
  • Redistribution
  • Islamic Republic of Iran
  • Participation
  • Political Apathy
  • آلموند، گابریل وجی. بینگهام پاول، (1381)، چهارچوبی نظری برای بررسی سیاست تطبیقی، علی‌رضا طیب، چاپ اول، تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
  • بانک جهانی، (2022)، «به‌روزرسانی اقتصاد ایران»، دسترسی در:

https://www.worldbank.org/en/country/iran/publication/economic-update-april-2022.

  • بانک جهانی، شاخص ضریب جینی ایران بین سال‌های 1986 الی 2019، ‌دسترسی در:

https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?contextual=default&end=2017&locations=IR&most_recent_year_desc=false&start=1986&view=chart.

  • حاتمی، عباس، (1392)، «دولت و اقتصاد در ایران پس از انقلاب: تأثیر سیاست‌های بازتوزیعی بر جدال‌های هرمنوتیکی، طبقاتی و پیدایش دولت غیر یکپارچه در ایران»، فصلنامه سیاست دانشگاه تهران، دوره 38، شماره 2.
  • حاتمی، عباس، (1392)، «گونه‌شناسی تطبیقی رژیم‌های توزیعی و بازتوزیعی: به‌سوی رهیافت کارکردی»، فصلنامه سیاست دانشگاه تهران، بهار، دوره 43، شماره 25.
  • خبرگزاری صدا و سیما، (17/07/1397)، «معوقات بانک‌ها به 400 هزار میلیارد تومان رسید»، قابل ‌مشاهده در: https://www.iribnews.ir/fa/news/2296911.
  • زیرک، سعیده، (1392)، «تحلیل وضعیت پرداخت یارانه‌ها در ایران با تأکید بر آسیب‌شناسی سیاست‌های دولت در راستای اصلاح نظام پرداخت یارانه‌ها»، فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی، بهار، سال یکم، شماره 1.
  • سایت خبری کیهان، (11/07/1397)، 84 درصد معوقات بانکی در جیب افراد خاص، قابل ‌مشاهده در: http://kayhan.ir/fa/news/133991/84.
  • خبرگزاری فارس، (21/01/ 1401)، «تردید بانک‌ها در معرفی بدهکاران بالای هزار میلیارد تومان»، قابل مشاهده در : https://www.farsnews.ir/news/14010121000401.
  • سبکتکین ریزی، قربانعلی، روهنده، مجید، بساطیان، سید محمد؛ جعفری، احمد، (1395)، «رضایتمندی و مشارکت سیاسی- اجتماعی مطالعه موردی: شهروندان شهر کرج»، جامعهشناسی کاربردی، سال 28، صص 18-96.
  • شفیعی سیف‌آبادی، محسن، (1400)، «بررسی دلایل کاهش میزان مشارکت مردمی در انتخابات 1400 و آینده رفتار انتخاباتی شهروندان؛ برپایه نظریه مشارکت سیاسی میلبراث و نظریه سناریونویسی شوارتز»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال 16، تابستان، شماره 3.
  • شکیبایی، علی‌رضا و محمدحسین امجدی، (1400)، «نابرابری مسکن شهری در استان‌های کشور»، فصلنامه نظریات کاربردی اقتصاد، بهار، سال هشتم، شماره3.
  • عالم، عبدالرحمان، (1394)، بنیادهای علم سیاست، تهران: سمت.
  • علایی آورگانی، جواد، (1401)، رابطه ادراک از سیاست‌های توزیعی و بازتوزیعی و کنش سیاسی دانشجویان متولد دهه هفتاد (رساله دکتری)، دانشگاه تربیت مدرس.
  • فتحی‌پور، ارسلان، (1390)، الزامات اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  • کلارک، باری، (1389)، اقتصاد سیاسی تطبیقی، عباس حاتمی، چاپ اول، تهران: کویر.
  • مدنی، جلال الدین، (1366)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی، جلد چهارم، چاپ اول، تهران: سروش.
  • مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، (1399)، تصویری از وضعیت اقتصادی کشور: چالش‌ها و راهکارها، معاونت پژوهش‌های اقتصادی، دسترسی در:

https://media.farsnews.ir/Uploaded/Files/Documents/1399/03/15/13990315000206.

  • مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، (1391)، موقعیت شاخص‌های اقتصاد ایران و جهان (نابرابری) شماره مسلسل: 22012821. ‌دسترسی در:

https://www.majlis.ir/fa/report/show/831052.

  • مرکز آمار ایران، (1398)، ضریب جینی کل کشور (دهک وزنی)، ‌دسترسی در:

https://www.amar.org.ir/ /2050.

  • مرکز آمار ایران، (1398)، خدمات اجتماعی و حمایتی، ‌دسترسی در:

https://www.amar.org.ir.

  • محمودی، مرضیه، تجارت نیوز، (25/ 12/ 1399)، «دستمزد دلاری نصف شد»، قابل مشاهده در:

https://tejaratnews.com/1400.

مهرگان، نادر، (1385)، «تاثیر متغیرهای اقتصادی بر مشارکت مردم در انتصابات ایران»، فصلنامه پژوهشهای اقتصاد، سال 6، شماره 1، صص 51-63.

  • نیلی، مسعود و همکاران، (1394)، اقتصاد و عدالت اجتماعی، تهران: نشر نی.
  • وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، (1400)، «مجموعه گزارش‌های فقر؛ فقر مسکن»، دفتر مطالعات رفاه اجتماعی، تابستان، شماره 13.
  • هزاره مقدم، نسرین، خبرگزاری ایلنا، (29/10/ 1401)، با دستمزدِ «کمتر از ۱۸ میلیون تومان» زندگی ممکن نیست قابل مشاهده در: https://www.ilna.ir.

References

  • Kiafar, A, (1992), Urban Land Policies in Post Revolutionary Iran, in Modern Capitalism and Islamic Deology in Iran, Edited by C. Bina & et al., London: IMac Milan Press.
  • Merton, Robert K, (1968), Social Theory and Social Structure, Newyork: Free Press.
  • Moaddel, M, (1991), Class Struggle in Post Revolutionary Iran, Middle East Studies, Vol. 23.
  • World Bank, Gini Coefficient Index of Iran between 1986 and 2019, access at: https:// data. worldbank. org/ indicator/ SI.POV. GINI? contextual= default &end= 2017& locations =IR&most_ recent_ year_ desc=false&start=1986&view=chart.
  • World Bank, (2020), “Iran Economy Update”, available at: https:// www. worldbank.org/en/country/iran/publication/economic-update-april-2020.