نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1  استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

مبانی اندیشة فردریش نیچه و اقبال لاهوری
با تأکید بر انسان‌شناسی و فلسفة سیاسی
 
شجاع احمدوند* - محسن سلگی**
 
(تاریخ دریافت:8/2/93 – تاریخ پذیرش: 5/8/93 )
 
چکیده
در این نوشتار، مقایسة اندیشة نیچه و اقبال لاهوری در چهار بُعد معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی‌، روش‌شناسی و انسان‌شناسی مقصود قرار گرفته است. درحالی‌که نیچه با هر سه مؤلفة نخست، سر ستیز دارد، اما لاجرم می‌‌توان از وجود هر چهار محور شناخت در اندیشة وی سخن گفت. معرفت‌شناسی عقل‌ستیز، هستی‌شناسی الحادی و نامعناباور متکی بر مفهوم قدرت، روش‌شناسی متکی بر شهود غریزی- و نه شهود الهی- و انسان‌شناسی طبیعت‌گرای متکی بر مفهوم غریزه در نزد نیچه در برابر معرفت‌شناسی عشق‌محور، هستی‌شناسی توحیدی، روش‌‌شناسی ترکیبی مشتمل بر عقل، علم و اشراق و انسان‌شناسی عشق‌‌بنیاد اقبال قرار می‌گیرد. اما وجوه تشابه در چهار محور فوق‌الذکر در اندیشة این دو فیلسوف- شاعر قابل شناسایی است که این مقاله بخشی از جهد خود را بر آشکارکردن آن نهاده است. پرسش اصلی اینکه چه تفارق و تشابهی میان نیچه و اقبال در چهار محور اندیشه وجود دارد؟ مدعای اصلی می‌گوید که رئوس مبنایی اندیشة آن­ها، عمدتاً مفارق هستند، اما تشابهاتی نیز هرچند مختصر با یکدیگر دارند. شناخت مبانی مزبور، الزامی برای درک فلسفة سیاسی دو متفکر مورد مطالعه است. این مقاله از روش اسنادی با رجوع به منابع عمدتاً کتابخانه‌ای بهره برده است.



*  استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی                                                        ahmadvand@atu.ac.ir                   


** دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی                                      soroushenoo@yahoo.com

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Bases of Nietzsche and Iqbal Lahori’s Thoughts with an Emphasis on Anthropology and Political Philosophy

نویسندگان [English]

  • Shoja Ahmad vand 1
  • Mohsen Solgi 2

چکیده [English]

Abstract
 
In this paper, it is tried to put a comparative analysis on the thought of Nietzsche and Iqbal Lahori in four bases of epistemology, ontology, methodology and purpose of anthropology. Nietzsche is in conflict with any of the first three, but inevitably signs of recognition can be found about the four abovementioned elements in his thoughts. Irrationalepistemology, is based on the concept of atheism and nihilist; instinctive- methodology relies on intuition, instinct or intuition heaven- and anthropology naturalist relies on the concept of Nietzsche against love oriented epistemology, ontology integrated, hybrid methodology consisting of intellect, science and illumination and anthropological interest is love oriented. The main question here is: what are theDifference and similarity between Nietzsche and Iqbal in four vertices? They thought that the basic outline of the original claims, are largely different, but also overlap with each other. Understanding these basics is urgent to comprehend the political philosophy of the both thinkers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • epistemology
  • Ontology
  • Methodology and Anthropology
-قرآن کریم
-ابن عربی، محی ال  دین، ( 1389 )، انسان کامل، گردآورنده: محمود محمود غراب، ترجمه
گل بابا سعیدی، تهران: جامی.
-نیچه، فردریش، ( 1370 )، چنین گفتزرتشت، ترجمه داریوشآشوری، تهران: آگه.
1389 )، انسانی، زیاده انسانی، ترجمه ابوتراب سهراب و محمد محقق نیشابوری، ) _______-
تهران: مرکز.
1389 )، حکمتشادان، ترجمه: جلال آل احمد و دیگران، تهران: جامی. ) _______-
1389 )، فلسفه، معرفتو حقیقت، ترجمه مراد فرهادپور، تهران: هرمس. )_______-
1381 )، غروببتها، ترجمه داریوشآشوری، تهران: آگه. )_______-
-ابولولید، محمد بن احمد (ابن رشد)، ( 1998 )، الضروری فی السیاسه، تحقیق احمد شعلان،
بیروت: مرکز الدراساتالعربیه.
-احمدی، بابک، ( 1374 )، مدرنیته و اندیشۀ انتقادی، تهران: مرکز.
-استنفورد، مایکل، ( 1387 )، درآمدی بر فلسفۀ تاریخ، ترجمه احمد گل محمدی، تهران: نی.
-اشتراوس، لئو، ( 1373 )، فلسفۀ سیاسی چیست؟ ترجمه فرهنگ رجایی، تهران: شرکت
انتشاراتعلمی و فرهنگی.
-اقبال لاهوری، محمد، ( 1343 )، کلیاتاقبال لاهوری، به اهتمام احمد سروش، کتابخانه سنایی.
-اقبال، جاوید، ( 1372 )، زندگی و افکار علامه اقبال لاهوری، شهیندخت کامران مقدم، تهران:
شرکتبه نشر.
-بقایی ماکان، محمد، (تألیفو ترجمه) ( 1389 )، اقبال، گلی که در جهنم روئید، تهران: سورة مهر.
-پترسون، مایکل و دیگران، ( 1383 )، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و دیگران، تهران:
طرح نو.
-تودور، هنری، ( 1383 )، اسطورة سیاسی، ترجمه: محمد دامادی، تهران: امیرکبیر.
-جمشیدی، محمدحسین، ( 1385 )، رخِ اندیشه، روش شناسی شناخت اندیشههای سیاسی،
جلد 1، تهران: کلبۀ معرفت.
-جمشیدی، محمدحسین، ( 1389 )، مبانی و روش شناسی تبیین (با تأکید بر اندیشۀ سیاسی)،
تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
مبانی اندیشۀ فردریش نیچه و اقبال لاهوری 167
-جوادی آملی، عبدالله، ( 1384 )، حیاتحقیقی انسان در قرآن، قم: اسرا.
-حسنی ندوی، سیدابولحسن علی، ( 1377 )، شگفتی های اندیشه اقبال، ترجمه عبدالقادر دهقان،
تهران: شیخ الاسلام (احمد جام).
- دلوز، ژیل، ( 1382 )، نیچه، ترجمه پرویز همایونپور، تهران: قطره.
-دیباج، موسی، ( 1386 )، آراء و عقاید سیداحمد فردید (مفرداتفردیدی)،تهران: علم.
-رضوی، مسعود، ( 1381 )، طلوع اََبرانسان، تهران: نقشجهان.
-زیباکلام، فاطمه، ( 1378 ، سیر اندیشه فلسفی در غرب، تهران: سمت.
-سروش، عبدالکریم، ( 1370 )، تفرّج صنع، تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط.
-سعیدیپور، امیرعباس، ( 1386 )، نیایش در منظومۀ معرفت دینی مولانا محمد اقبال لاهوری،
تهران: آشیان.
در: یادنامه اقبال،به ،« زندگی و فلسفه و نظریات سیاسی اقبال » ،( -سعیدی، سیدغلامرضا، ( 1358
کوشش: بهاءالدین اقبال، لاهور: خانۀ فرهنگایران -لاهور .
-سعیدی، غلامرضا، ( 1370 )، اندیشه های اقبال لاهوری، به کوشش و مقدمه، سیدهادی
خسروشاهی، تهران: دفتر نشر فرهنگاسلامی.
-شولتز،  دوان، ( 1386 )، نظریه های شخصیت، ترجمه یوسف کریمی و همکاران، تهران: ارسباران.
-صابر، غلام، ( 1388 )، کی یرکگارد و اقبال، ترجمه محمد بقایی، تهران: یادآوران.
-علیخانی، علی اکبر و همکاران، ( 1390 )، اندیشۀ سیاسی متفکران مسلمان، جلد 12 ، علیاکبر
علیخانی، تهران: پژوهشکده مطالعاتفرهنگی و اجتماعی.
-فرنتسل، ایفو، ( 1390 )، فردریش نیچه، ترجمه: علی عبدالهی و سعید فیروزآبادی، تهران: هرمس.
-فکوهی، ناصر.( 1388 ). تاریخ اندیشه های انسان شناسی. تهران: نی.
-فولکیه، پل، ( 1378 )، هستی شناسی (بحث وجود)، ترجمه یحیی مهدوی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
-فیرحی، داود، ( 1389 )، دین و دولتدر عصر مدرن، تهران: رخداد نو.
-کاپلستون، فردریک، ( 1382 )، تاریخ فلسفه، جلد 5، ترجمه امیر جلال الدین اعلم، تهران: علمی و فرهنگی.
-کوفمان، والتر، ( 1388 )، نیچه، هایدگر و بوبر، جلد 2، ترجمه فرالدین راد مهر، تهران: چشمه.
( 168 فصلنامه ی پژوهش های راهبردی سیاست، سال دوم، شماره 8 ، بهار 93 (پیاپی 38
-گادامر، هانسگئورگ، ( 1387 )، مکتب فرانکفورت و نیچه، ترجمه حامد فولادوند، تهران: مهر نیوشا.
-لارنس، ا. پروین؛ الیور بی، جان، ( 1381 )، شخصیت: نظریه و پژوهش، ترجمه محمدجعفر
جوادی و پروین کدیور، تهران: آییژ.
-لاهوری، محمد اقبال، (بیتا)، احیای فکر دینی در اسلام، ترجمه احمد آرام، تهران: چاپ شرکتسهامی افست.
-لاهوری، محمد اقبال، ( 1379 )، بازسازی اندیشه دینی در اسلام، ترجمه محمد بقایی ماکان، تهران: فردوس.
-مطهری، مرتضی، ( 1389 )، احیای تفکر اسلامی،تهران: صدرا.
-مطهری، مرتضی، ( 1378 )، مجموعه آثار، تهران: صدرا.
-میرسپاسی، علی، ( 1384 )، تأملی در مدرنیتۀ ایرانی، تهران: طرح نو.
-مینوی، مجتبی، ( 1389 )، اقبال لاهوری، شاعر پارسی گوی پاکستان، تهران: اساطیر.
-نصر، سیدحسین، ( 1389 )، دین و نظم طبیعت، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران: نی.
-نصری، عبدالله، ( 1383 )، انتظار بشر از دین، بررسی دیدگاهها در دین شناسی معاصر، تهران: مؤسسه فرهنگی دانشو اندیشه معاصر.
-هابز، توماس، ( 1389 )، لویاتان، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نی.
-هایدگر، مارتین، ( 1388 )، نیچه، ترجمه: ایرج قانونی، تهران: آگه.
-یانگ، جولیان، ( 1390 )، فلسفه هنر نیچه، ترجمه رضا باطنی و سیدرضا حسینی، تهران: ورجاوند.
، سال ششم، شماره های 3و 4 ،« گاتنگو تجربۀ دینی، نقد و نظر » ،( -اکبری، رضا، ( 1379
تابستان و پاییز.
. حوزه و دانشگاه،شماره 21 ،« اقبال لاهوری و جامعه شناسی معرفت » ،( - کافی، مجید، (بیتا
،« عقل سرخ و حق سبز: انسان شناسی اشراقی و حق انسانی » ،( -منوچهری، عباس، ( 1385 پژوهشعلوم