نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه پیام نور

چکیده

چکیده
با پیروزی انقلاب اسلامی و اتخاذ رویکرد «صدورانقلاب» در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، سه‏ گونه اهداف «ناشی از ذات ملت- دولت»، «برخاسته از ذات ایدئولوژیک نظام سیاسی» و «مبتنی بر ذات دینی نظام» مطرح شدند. با بروز جنگ تحمیلی و رخداد 11سپتامبر، شاهد شکل‏ گیری دو دکترین «ام‏القری» و «تعامل فزاینده» در سیاست ‏خارجی ایران هستیم. در این نوشتار سعی شده تا به این سئواال اصلی پاسخ داده شود که چگونه رویکرد «صدور انقلاب» با معیار امت‏گرایی در دکترین‏ های فوق جلوه‏ گر شده است؟ بر این اساس، فرضیه مقاله مدعی است «سیاست خارجی ایران، تحت تأثیر شرایط محیطی (منطقه‏ای و بین‏المللی) ضمن حفظ آرمان‏ها به واقع‏گرایی و عمل‏گرایی تمایل پیدا نموده و از این رهگذر، محملی برای رسیدن به آرمان‏ های خودساخته است». بر این اساس، به ارزیابی مفردات و شکل ‏گیری دکترین «ام‏القری» و «تعامل فزاینده» پرداخته ‏ایم که طی آن، ایران با مشارکت در نهادهای ببین‏ المللی و با توسل به دو اصل «عدالت» و «صلح عادلانه» در پی مقابله با تهدیدات و خشونت‏ های پنهان و نیمهپنهان بهوجودآمده پس از 11 سپتامبر برآمد.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Ummah -Oriented Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran; Comparing the two Doctrines of "Umm Al-Qura "and" Increasing Engagement"

نویسنده [English]

  • hossein khani

Assistant Professor

چکیده [English]

Abstract
 
With the victory of the Islamic Revolution and Adoption of "Exportation of Revolution" Approach,  Iran's foreign policy objectives were outlined three types of goals, including "due to the nature of the nation - state", " Arising from the ideological nature of the political system" and " Based on the religious nature of the system". Imposed by the war and the events of September 11, we are onlooker the formation of two doctrines: "Umm Al-Qura" and "increasing engagement" in Iran's foreign policy. In this paper, we have tried to answer the question how to approach the "Exportation of Revolution" with trends Ummah standard oriented has been manifested? Accordingly, the paper's hypothesis Claims "the Islamic Republic's foreign policy is influenced by environmental conditions (regional and international) to preserve the ideals of realism and pragmatism inclined and yet it the vehicle has the right to achieve their ideals". Accordingly, we evaluated "doctrine Umm Al-Qura" and "increasing engagement" which have dealt with Iranian partnership with international institutions, and by means of the two principles of "justice" and "fair peace", its confrontation with threats and hidden and half hidden violence of September 11 aftermath.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Foreign policy
  • doctrine
  • "Umm Al-Qura"
  • "Increasing engagement"
  • fair Peace
  • Terrorism
 
 اسپوزیتو، جان ال، ( 1382 )، انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن، ترجمه محسن مدیرشانه
چی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
 پورسعید، فرزاد، ( 1387 )، تحولات گفتمان امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران:
پژوهشکده مطالعات راهبردی.
 تاجیک، محمدرضا، ( 1383 )، سیاست خارجی: عرصه فقدان تصمیم و تدبیر، جلد اول، تهران: گفتمان.
الگوهای صدور انقلاب در » ،(  تاجیک، محمدرضا؛ دهقانی فیروزآبادی سیدجلال، ( 1382
راهبرد، شماره 27 ، بهار. ،« گفتمانهای سیاست خارجی ایران
 توسلی، غلامعباس، ( 1369 )، نظریههای جامعهشناسی، تهران: سمت.
سیاست خارجی، سال دهم، شماره 1، بهار. ،« ملت و امت » ،(  جلائیپور، حمیدرضا، ( 1375
 حقیقت، سیدصادق، ( 1376 )، مسئولیتهای فراملی در سیاست خارجی دولت اسلامی، تهران:
،( مرکز تحقیقات راهبرد ریاست جمهوری. همچنین رجوع شود به: مصباحیزدی، محمدتقی، ( 1375
حکومت اسلامی، سال اول، شماره اول، پاییز. ،« اختیارات ولی فقیه در خارج از مرزها »
 حشمتزاده، محمدباقر، ( 1385 )، تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر کشورهای اسلامی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
 خامنهای، سیدعلی، ( 1387 )، برای اطلاع بیشتر،ن.ک:
- http:// www.leader.ir/Langs/FA/index.php?p=bayan&id=3235
 خامنهای، سیدعلی.( 1387 ). برای اطلاع بیشتر،ن.ک:
- http://www.leader.ir/langs/fa/index.php?p=bayanat&id=4009
 عالم، عبدالرحمن، ( 1374 )، گرایشهای سیاسی در جهان عرب، ترجمه مجید خدوری،
چاپ سوم، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت خارجه.
سیاست خارجی، ،« الزامات ائتلاف برای صلح » ،(  دهقانیفیروزآبادی، سیدجلال، ( 1383 سال هجدهم، شماره 3، پاییز.
گفتمان اصولگرایی عدالتمحور در سیاست » ،(  دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال، ( 1386
، دانش سیاسی، دانشگاه امام صادق(ع)، سال سوم، شماره 5 ،« خارجی دولت آقای احمدینژاد
بهار و تابستان.
امتگرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران 29
 رجایی، فرهنگ، ( 1382 )، ایدئولوژی و جهانبینی ایرانی: صدور فرهنگی انقلاب، در: جان
اسپوزیتو، انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن، ترجمه: محسن مدیرشانهچی، تهران: مرکز بازشناسی
اسلام و ایران.
 رمضانی، روحالله، ( 1380 )، چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری
اسلامی ایران، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نی.
 رمضانی، روحالله، ( 1382 )، صدور انقلاب ایران: سیاست، اهداف و وسایل، در: جان
اسپوزیتو. انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن، ترجمه محسن مدیرشانهچی، تهران: مرکز
بازشناسی اسلام و ایران.
پژوهشکده مطالعات ،« ارزیابی سیاست خارجی دولت نهم » ،(  رنجبر، مقصود، ( 1385
.1- 1-1- راهبردی، گزارش شماره 253
 رنجبر، مقصود، ( 1386 )، منافع ملی و مسئولیتهای فراملی در سیاست خارجی ج.ا.ا. در:
منافع ملی جمهوری اسلامی ایران، داود کیانی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
.86/5/  روزنامه ایران مورخ 30
 رئوس برنامه دولت نهم ؛ن.ک: پایگاه اطلاعرسانی ریاست جمهوری
- www.President.ir/fa/government/plan/index.htm
 سریعالقلم، محمود، ( 1376 )، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ بازبینی نظری و
پارادایم ائتلاف، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی.
 شریعتی، علی، ( 1368 )، امت، امامت، مجموعه آثار، تهران: هامون.
گفتگوی عراقچی پیرامون مواضع رئیس جمهور در قبال » ،(  عراقچی، سیدعباس، ( 1384
. همشهری دیپلماتیک، 26 آذر، شماره 87 ،« فلسطین
مفهوم انسجام اسلامی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی » ،(  غرایاقزندی، داود، ( 1386
فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره مسلسل 37 ، سال دهم، پاییز، شماره سوم. ،« ایران
 فلاحنژاد، علی، ( 1384 )، سیاست صدور انقلاب اسلامی، تهران: انتشارات مرکز اسناد
انقلاب اسلامی.
بررسی مقایسهای دیپلماسی هستهای دوران ریاست جمهوری » ،(  فلاحی، سارا، ( 1386
پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره 6، بهار. ،« محمد خاتمی و محمود احمدینژاد
 لاریجانی، محمدجواد، ( 1369 )، مقولاتی در استراتژی ملی، تهران: مرکز ترجمه و نشر کتاب.
 موسوی، سیدنظامالدین، ( 1385 )، انتخابات نهم ریاست جمهوری، تهران: مرکز اسناد
انقلاب اسلامی.
( 30 فصلنامه ی پژوهش های راهبردی سیاست، سال دوم، شماره 8 ، بهار 93 (پیاپی 38
سیاست خارجی دولت »  متکی، منوچهر، ( 1385 )، متن سخنرانی وزیر امور خارجه با عنوان
در مرکز تحقیقات استراتژیک خاورمیانه، 13 مهر. ،« نهم: یک سال بعد
 محمدی، منوچهر، ( 1377 )، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: اصول و مسایل،
تهران: دادگستر.
 محمدی، منوچهر، ( 1385 )، بازتاب جهانی انقلاب اسلامی، تهران: سازمان انتشارات
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
 نخعی، هادی، ( 1376 )، توافق و تزاحم منافع ملی و مصالح اسلامی: بررسی تطبیقی
سیاست خارجی دولتهای ملی و اسلامی، تهران: وزارت امور خارجه، مؤسسه چاپ و
انتشارات.
 ولیپور زرومی، سیدحسین، ( 1383 )، گفتمانهای امنیت ملی در ج.ا.ایران، تهران:
پژوهشکده مطالعات راهبردی.
 وینسنت، اندرو، ( 1378 )، ایدئولوژیهای مدرن سیاسی، ترجمه: مرتضی ثاقب فر، تهران: ققنوس.
- Esposito, J.L. (1990), The Iranian Revolution: A Ten_Year Perspective in J.
Esposito(ed), The Iranian Revolution and Its Global Impact, Maiami: Florida
International University Press.
-Murray, Donette. (2010), U.S. Foreign Policy and Iran, New York:
Routledge.
- Ragaee, Farhang. (1990), Iranian Ideology and Worldview: the Cultural Export
of Revolution, in J.L. Esposito(ed.), The Iranian Revolution and Its Global Impact,
Maiami: Florida International University Press.
- Ramazani, R.K. (1990), Irans Export of the Revolution: Politics, Ends, and
Means, in: J.L.Esposito(ed.), The Iranian Revolution and Its Global Impact,
Maiami: Florida International University Press.
- Ramazani, R.K. (2008), Iran’s Foreign Policy:Independence, Freedom and
the Islamic Republic, Edited by Anoushiravan Ehteshami and Mahjoob Zweiri,
IRAN’S FOREIGN POLICY;From Khatami to Ahmadinejad, Printed in
Lebanon: Ithaca Press.