نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 دانشیار علوم سیاسی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

رشد بی‌توقف فناوریهای نوین ارتباطی و اطلاعاتی و شکلگیری جامعه شبکهای، تاثیرات عمدهای بر جهان زیست گذاشته که شکلگیری واقعیت مجازی از جمله آثار آنها میباشد. تحت تاثیر جامعه مجازی، وقوع اعتراضات و سپس آشوبهای دیماه 69 در تعدادی از شهرهای ایران بویژه شهرستانهای کوچک فضای سیاست رسمی ایران را با تکانههای شدیدی مواجه کرد و ضمن شکلدهی به جریان پادقدرت، تاثیرات فراوانی بر سیاستگذاری فضای مجازی داشت. پرسش اصلی مقاله این است که شبکههای اجتماعی مجازی چه تاثیری بر اعتراضات دیماه 69 داشتند؟ با کاربست تئوری جامعه شبکهای کاستلز و نیز روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از دادههای ثانویه، یافته‌های پژوهش نشان میدهد شبکههای اجتماعی در بستر نارضایتیهای موجود در جامعه و با افزایش کنشگری سیاسی تسریع و تقویت کننده اعتراضات و آشوبهای دیماه 69 بودند. اشغال فضای شهری، گسترش ویروسی تجمعات، رهبری افقی، خودجوش بودن ساخت پادقدرت از جمله عوامل تاثیربخش شبکههای اجتماعی مجازی در تشدید اعتراضات بودند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The protests of December 1996 from the point of view of network society theory

نویسندگان [English]

  • rohallah hosseinpoor 1
  • Ahmad Rashidi 2

1 Ph.D Student, Political Sciences, University of Mazandaran, Babolsar, Iran

2 Associate Professor, Political Sciences, University of Mazandaran, Babolsar, Iran

چکیده [English]

The growth of new communication and information technologies and the formation of a networked society have had major effects on the world life, including the formation of virtual reality. Influenced by the cyber community, the occurrence of protests and riots in November 2017 in a number of cities in Iran, especially small cities, the Iranian official policy space was faced with severe shocks and the formation of the anti-power current had many effects on cyberspace policy. The main question of the article is what effect did virtual social networks have on the November 2017 protests? Applying Castells’s network community theory as well as descriptive-analytical method and using secondary data, the research findings show that social networks in the context of existing dissatisfaction in society and with increasing political activism accelerated and strengthened the protests and riots of November 2017. Overcoming the currents of power, viral spread of rallies, horizontal leadership, spontaneity, were among the influential factors of virtual social networks in intensifying the protests.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social network
  • Anti-power
  • Virtual social network
  • Networking Society
  • Cyberspace
  • الف- فارسی

    - اکبری تبار، علی اکبر، اسکندری پور، ابراهیم، (1392)، رسانه‌های اجتماعی و شبکه‌های اجتماعی مجازی، تهران: نشر مرکز.

    - پورسعید، فرزاد، (1390)، «بررسی مقایسه انقلاب اسلامی ایران و انقلاب مصر»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 2 .

    - تاجیک، محمدرضا و سمیه خداخواه آذر، (1395)، «رسانه‌های اجتماعی مجازی و عرصه سیاست ایران (بررسی موردی انتخابات دهم ریاست جمهوری و کارناوال های شهری در ایران)»، فصلنامه سیاست، شماره 3.

    -جلایی‌پور، حمیدرضا و ابوالفضل حاجی زادگان، (1379)، «شناسایی عوامل مؤثر بر اعتراضات دی‌ماه 1396در ایران»، https://www.emtedadnews.com/.

    - حسینی، حسین و دیگران، (1393)، «واکاوی نقش و کارکرد شبکه‌های اجتماعی مجازی در حوادث انتخابات سال 1388 جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه آفاق امنیت، شماره 24.

    - خانیکی، هادی و حسین بصیریان جهرمی، (1392)، «کنشگری و قدرت در شبکه‌های اجتماعی مجازی مطالعه کارکردهای فیسبوک در فضای واقعی»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 61.

    - دارابی، علی، (1395)، «رسانه‌های ارتباطی نوین و تأثیر آن بر فرایند بیداری اسلامی در انقلاب تونس»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، شماره 2.

    - رحمانی فضلی، عبدالرضا، (1396)، «گفتگوی وزیر کشور با روزنامه ایران با عنوان نیمه پنهان اعتراض‌های دی ماه 96»، شماره 6738: 7.

    - زرقانی، سید هادی و دیگران، (1393)، «تحلیل نقش و کارکرد مکان‌های نمادین شهرها در تحولات سیاسی مطالعه موردی: میدان التحریر مصر»، دوفصلنامه جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، شماره 2.

    - سام‌آرام، عزت الله، (1378)، «نیاز صداوسیما به تحقیق اسنادی»، فصلنامه پژوهش و سنجش، شماره 19.

    - شرکت داده لایف، بررسی تظاهرات اعتراضی دی96 در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، http://lifeweb.ir/.

    - کاستلز، مانوئل، (1389)، عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ (ظهور جامعه شبکه‌ای)، ترجمه احمد علیقلیان و افشین خاکباز، جلد 1، تهران: انتشارات طرح نو.

    - کاستلز، مانوئل، (1389)، عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ (قدرت هویت)، ترجمه حسن چاوشیان، جلد 2، تهران: انتشارات طرح نو.

    - کاستلز، مانوئل، (1389)، عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ (پایان هزاره)، ترجمه احمد علیقلیان و افشین خاکباز، جلد 3، تهران: انتشارات طرح نو.

    - کاستلز، مانوئل، (1393)، قدرت ارتباطات، ترجمه محمدآذری نجف آبادی، تهران: دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها.

    - کاستلز، مانوئل، (1394)، شبکه‌های خشم و امید جنبش‌های اجتماعی در عصر اینترنت، ترجمه مجتبی قلی پور، تهران: نشر مرکز.

    - صارمی شهاب، (1397)، «بررسی و نقد گزارش راهبردی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در زمینه بررسی و تحلیل وقایع و رخدادهای دیماه 96 کشور، چیستی، چرایی و چگونگی، راهبردها و راهکارها»، گزارش پژوهشی وزارت کشور.

    - نظری، علی اشرف، قلی‌پور، مجتبی، «رسانه‌های جدید اجتماعی و نقش آنها در بازنمایی کنش جمعی: تحلیل واقع‌بینانه انقلاب مصر»، فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، سال چهارم، شماره 14.

    - مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران، (1396)، بررسی مصرف شبکه‌های اجتماعی مجـازی ، .http://ispa.ir/

    - مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران، (1396)، میزان استفاده از تلگرام ، .http://ispa.ir/

    - مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران، (1396)، گزارش نظرسنجی بررسی دیدگاه مردم ایران در خصوص تجمعات دی‌ماه 1396،  http://ispa.ir/.

     

    انگلیسی

    • Boyd, D. M., & Ellison, N. B, (2008), “Social Network Sites: Definition, History, Andscholarship”, Journal of Computer-Mediated Communication, 13.
    • Castells, Manuel & Cardoso, Gustavo, (2005), The Network SocietyFrom Knowledge to Policy, Washington, DC: Johns Hopkins Center for Transatlantic Relations.
    • Castells, Manuel, (2011), “A Network Theory of Power”, International Journal of Communication, 5, 773-787.
    • Ferguson, Niall, (2018), The Square and the Tower: Networks and Power, From the Freemasons to Facebook, Penguin Press.
    • Kamalipour, Yahya, (2010), Media, Power, and Politics in the Digital Age: The 2009 Presidential Election Uprising in Iran, Publisher, Rowman & Littlefield, City: Lanham.
    • Kaplan, Andreas M. & Haenlein, Michael, (2010), “Users of the World, Unite! Thechallenges and Opportunities of Social Media”, Business Horizons, Vol. 53, Issue 1.
    • Gebh, Sara, (2013), “Democratic Disobedience: A DifferentJustification for Civil Disobedience and Case of Anti-AbortionActivism in the U.S”, the New School for Social Research, AmericanPolitical Science Association, Annual Meeting, Draft Version, https:// papers. ssrn. com/ sol3/ papers. cfm? abstract_ id= 2300012.
    • Lenk, Hans, (2009), “Toward Technology and Action Oriented Methodology of Constructive Realism, University of Karlsruhe”, Germany. https://www.researchgate.net.