نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناسی ارشد گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
2 استادیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران
3 استادیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
چکیده
تحولات و وقایع ژئوپولیتیکی همواره از عواملی هستند که زمینهساز ایجاد فرصتها و چالشهای ژئوپولیتیکی برای بازیگران سیاسی میباشند و بازیگران سیاسی درصدد هستند تا بیشترین بهره را از فرصتهای ژئوپولیتیکی برده و چالشها را حذف یا کمرنگ نمایند. جنگ عراق علیه ایران از وقایعی بود که ضمن خلق چالشهای ژئوپولیتیکی برای ایران، فرصتهای ژئوپولیتیکی را نیز برای آن به خصوص در شرق مدیترانه فراهم آورد. از آنجا که امروزه منطقه شرق مدیترانه مهمترین حوزه نفوذ ایران شمرده میشود، این مقاله میکوشد بررسی نماید که جنگ تحمیلی عراق علیه ایران چگونه باعث معنادار شدن بنیانهای ژئوپولیتیکی ایران در منطقه شد و چگونه از فرصتهای ژئوپولیتیکی آن استفاده نمود.
در این مقاله، اطلاعات به روش کتابخانهای و اسنادی گردآوری شده و به شکل تحلیلی- استنباطی تجزیه و تحلیل شدهاند. نتایج تحقیق نشان میدهد که دفاع مقدس باعث خلق فرصتهای ژئوپولیتیکی برای ایران در شرق مدیترانه شد و ایران توانست بر پایه تعریف کد ژئوپولیتیکی محور مقاومت با استفاده از بنیانهای ژئوپولیتیکی شرق مدیترانه در دوره دفاع مقدس، پایههای گسترش عمق استراتژیکی خود را در شرق مدیترانه تحکیم نماید و به مهمترین منطقه ژئواستراتژیک آن تا به امروز تبدیل شود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Analysis of the Geopolitics of the Eastern Mediterranean Strategy of Islamic Republic of Iran with Emphasis on Sacred Defense
نویسندگان [English]
- afshin rostami 1
- Ali Amiri 2
- hamed abaci 3
1 LLM, Department of Geography, Faculty of Literature and Humanities, Lorestan University, Khoram Abad, Iran
2 Assistant Professor, Department of Geography, Lorestan University, Lorestan, Iran
3 Assistant Professor, Department of Geography, Lorestan University, Khorram Abad, Iran
چکیده [English]
Geopolitical developments and events are always among the factors that create geopolitical opportunities and challenges for political actors, and political actors seek to make the most of geopolitical opportunities and eliminate or reduce challenges. The iraq war against iran was one of those events that, while creating geopolitical challenges for iran, also provided geopolitical opportunities for it, especially in the eastern mediterranean. As the eastern mediterranean region is considered to be iran's most important sphere of influence today, this article seeks to examine how iraq's imposed war on iran made iran's geopolitical foundations in the region meaningful and how geopolitical opportunities used it.
In this article, information has been collected by library and documentary methods and analyzed descriptively-analytically. The results show that the holy defense created geopolitical opportunities for iran in the eastern mediterranean and iran was able to strengthen the foundations of expanding its strategic depth in the eastern mediterranean based on the definition of the geopolitical code of the axis of resistance by using the geopolitical foundations of the eastern mediterranean in the period of the holy defense and become its most important geostrategic region to date.
کلیدواژه‌ها [English]
- Geopolitics
- strategy of Eastern Mediterranean
- Sacred Defense
- Iran
- Axis of Resistance
الف- فارسی
- آبراهامیان، یروند، (1389)، تاریخ ایران مدرن، ترجمه محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
- بختیارپور، علی و عزتی، عزتالله، (1389)، «بسط ژئوپولیتیک ایران در خاورمیانه عربی با ترسیم مدل بسط در مدیترانه شرقی»، فصلنامه سرزمین، شماره 27، صص 1-19.
- جانسیز، احمد؛ بهرامی مقدم، سجاد و ستوده، علی، (1393)، «رویارویی ایران و عربستان در بحران سوریه»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال سوم، شماره 12، صص 92-67.
- حافظنیا، محمدرضا، (1396)، اصول و مفاهیم ژئوپولیتیک، مشهد: انتشارات پاپلی.
- حسینی، مختار، (1388)، «روابط خارجی ایران با کشورهای منطقه خاورمیانه در طول جنگ تحمیلی»، مجموعه مقالات خاورمیانه و جنگ ایران و عراق، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس.
- خمینی، روح الله، (1364)، صحیفه امام، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- درخشه، جلال و بیگی، علیرضا، (1395)، «کارآمدی حزبالله لبنان در دستیابی به مقبولیت اجتماعی و مشروعیت سیاسی»، پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، سال ششم، شماره 4، صص 33- 59.
- درودیان، محمد، (1395)، تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق؛ پیش درآمدی بر یک نظریه، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس.
- رسولی، مجید و شریعتی، شهروز، (1399)، «تحلیل ژئوپولیتیکی تهدید تروریسم بوکوحرام در غرب آفریقا»، فصلنامه ژئوپولیتیک، سال شانزدهم، شماره سوم، صص 203-228.
- سلطانینژاد، ایوب و سلطانینژاد، امیر، (1394)، «بررسی نقش مدیریت بحران در کاهش آسیبپذیری خرده نظامهای اجتماعی جنگ ایران و عراق»، مجله سیاست دفاعی، دوره 23، شماره 4 (پیاپی 92)، صص 191- 218.
- صادقی، سیدشمسالدین و لطفی، کامران، (1394)، «تحلیل مواضع جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران سوریه»، جستارهای سیاسی معاصر، سال ششم، شماره اول، صص 123- 144.
- قانعیراد، عرفان، (1391)، در دامگه حادثه، لس آنجلس: انتشارات شرکت کتاب.
- کرمی، ابوالفضل، (1396)، «نقش جمهوری اسلامی ایران در هویت بخشی به مجموعه امنیتی محور مقاومت»، ماهنامه پژوهش ملل، دوره دوم، شماره 20، صص 1- 14.
- کریمی، حسن، (1398)، شرق مدیترانه و جایگاه ژئوپولیتیکی آن در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر راز نهان.
- مصباحی، محی الدین، (1375)، «اتحاد جماهیر شوروی و جنگ ایران و عراق: چارچوبها اهداف»، مجله سیاست دفاعی، شماره 15-16، صص 1-39.
- فتحی، احمد؛ لطفی، حیدر؛ عزتی، عزت الله و شریعت پناهی، مجیدولی، (1399)، «بنیانهای ژئواکونومیکی و ژئوکالچری واگرایی ژئوپولیتیکی منطقه خاورمیانه در بحرانهای منطقهای»، فصلنامه برنامهریزی منطقهای، سال 10، شماره پیاپی 40، صص 85-100.
- قربانینژاد، ریباز و فرجی راد، عبدالرضا، (1395)، «تبیین تاثیر عوامل فرهنگی بر تنش و منازعه در خاورمیانه»، مطالعات فرهنگی، سال یازدهم، شماره 28، صص 165- 189.
- سیفی، یوسف، (1391)، «ژئوکالچر شیعی در خاورمیانه و تاثیر آن بر بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران»، آفاق امنیت، سال پنجم، شماره هفدهم، صص 63- 93.
- رحمتی، رضا؛ جعفری، سیده کوثر و رحیمی روشن، حسن، (1399)، «تاثیر ژئوکالچر شیعه بر نظم منطقهای (مطالعه موردی: راهپیمایی اربعین)»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال دهم، شماره 37، صص 1-33.
- زین العابدین عموقین، یوسف، (1392)، «نقش فرهنگ در پیوند ژئوکالچر ایران و آسیای مرکزی»، خراسان بزرگ، سال چهارم، شماره 10، صص 65- 73.
- طاهری، مسعود؛ حیدری، غلامحسین و عزتی، عزت الله، (1397)، «تحلیل معادلات قدرت جهانی در بستر ژئوکالچر»؛ تقابل، رقابت یا همکاری، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال 10، شماره 4، صص 163-192.
- مجیدی، محمدرضا و دهقانیان فراشاه، (1399)، «مولفهها و موانع رویکرد ژئوکالچر ایران در قبال ابتکار کمربند و راه آهن چین در آسیای مرکزی»، مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 13، شماره 1، صص 233- 252.
ب- انگلیسی
- Ahmadian, Hassan and Mohseni, Payam, (2021), “Iran’s Syria Strategy: The Evolution of Deterrence”, International Affairs, Volume 95, Issue 2, pp. 341–364.
- Castro Torres, José Ignacio, (2021), “The Importance of Land Corridors (Ii): The Iranian's Race to the Mediterranean Sea”, Institute espanol de studios estrategicos (ieee), Analysis Paper.
- Çukaj, Ilirjan, (2015), “Geoculture World System, Access to Balkan and Albania”, Academic Journal of Business, Administration, Law and Social Sciences, Vol. 1, No. 1, pp 209- 215.
- Darwich, May, (2019), Threats and Alliances in the Middle East: Saudia and Syrian Policies in a Turbulent Region, United Kingdom: Cambridge University Press.
- Gelis-Filho, Antonio, (2019), “Geoculture: Missing in Action”, in: grinin, Leonid and Korotayev, Andrey, Evolution: Evolutionary Trends, Aspects, and Patterns, Volgograd, Uchitel Publishing House, pp 167–184.
- Hadjipavlis, Panayiotis, (2015), “The Geopolitical Importance of the Eastern Mediterranean Airspace”, Eastern Mediterranean Geopolitical Review, Vol. 1, Pp 44-60.
- Haji-Yousefi, Amir Mohammad, (2021), “Iran's Policy in the Syrian Civil War: From Liberal Pacifism to Liberal Interventionism”, International Journal of Economics and Politics, 2(1): 211-230.
- Hiro, Dilip, (1991), The Longest War: The Iran- Iraq Military Conflict, New York: Rutledge.
- Karsh, Efraim, (2002), The Iran- Iraq War, 1980-1988, UK: OSPREY Publishing.
- Khouri, Rami G. (2018), “The Implications of the Syrian War for New Regional Orders in the Middle East”, MENARA Working Papers, No. 12.
- Levitt, Matthew, (2021), Hezbollah’s Regional Activities in Support of Iran’s Proxy Networks, The Middle East Institute.
Mosaffa, Nasrin, (2018), “Impact of Iran- Iraq War on Iranian Children”, Iranian Review for UN Studies, Vol. 1, No. 1, Pp 1-26.
- Rabinovich, Itamar, (1989), The Impact on the Arab World, In Karsh, Efraim, the Iran-Iraq War: Impact and Implications, UK: Palgrave Macmillan, Pp. 101-109.
- Razoux, Pierre, (2015), The Iran- Iraq War, Cambridge, Harvard University/ Belknap Press.
- Risseeuw, Rafke (2018), The Syrian- Iranian Nexus: A Historical Overview of Strategic Cooperation, Brussles International Center (BIC).
- Rozov, Nikolai, (2012), “Geopolitics, Geoeconomics, and Geoculture”, Russian Social Science Review, Vol. 53, No. 6, pp. 4–26.
- Smith, Wright, (2015), “Our Defense Is a Holy Defense- The Iran- Iraq War and Its Legacy in Contemporary Iranian Factional Politics”, Qatar Middle Eastern Studies Student Association, Vol. 3, Pp. 1-15.
- Soage, Ana, (2020), “The Conservative-Resistance Camp: The Axis of Resistance”, in: Amour, Philip, The Regional Order in the Gulf Region and the Middle East, pp.95-129.
- Steinberg, Guido, (2021), “The Axis of Resistance”, SWP Research Paper 2021/RP 06, 12.08. 2021, doi:10.18449/2021RP06.
- Tsardanidis, Charalambos, (2019), “Greece’s Changing Role in the Eastern Mediterranean”, In Tziarras, Zenonas, the New Geopolitics of the Eastern Mediterranean: Trilateral Partnerships and Regional Security, Nicosia, Friedrich-Ebert-Stiftung, Pp. 73-93.
- Uzun, Ezgi, (2011), “Iran’s Foreign Policy in Iraq and Syria After 2011”, Global Relations Forum, Analysis Paper Series, No. 6, 1-35.
- Vakulchuk, Roman; Overland, Indra and Scholen, Daniel, (2020), “Reviewable Energy and Geopolitics: A Review”, Renewable and Sustainable Energy Review, Volume 122, Pp. 1-12.
Wastnidge, Edward, (2017), “Iran and Syria: An Enduring Axis, Middle East Policy”, Vol. XXIV, No. 2, Pp 148-159.
- Wright, Robin (1989), “The War and the Spread of Islamic Fundamentalism”, In Karsh, Efraim, (1989), The Iran-Iraq War: Impact and Implications, UK: Palgrave Macmillan, Pp. 101-109.
- Yolcu, Furkan Halit, (2016), “Iran’s Involvement with Syrian Civil War: Background, Reasons and Alternatives”, Bilgi, Vol. 18, issue 2, pp 35-64.
- Yuvaci, Abdullah & Dogan, Salih, (2012), “Geopolitics, Geoculture and Turkish Foreign Policy”, Geopolitics in the 21st Century, 2 (3), 9-23.
)