نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

انقلاب اسلامی ایران به مثابه یک انقلاب اجتماعی، رویدادی منحصربه‌فرد بود. طی این رخداد سلسله پهلوی پس از 53 سال حکومت بر ایران فروپاشید. دغدغه این پژوهش بررسی زمینه‌های فروپاشی این سلسله است. امری که می‌تواند از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به محدودیت‌های پژوهش، مقاله پیش‌رو قصد دارد این مسئله را از منظر مفهوم «ویژه‌پروری» مورد واکاوی قرار دهد. بدین ترتیب پرسش این است که ویژه‌پروری چه تاثیری در فروپاشی و زوال حکومت پهلوی داشت؟ از نظر نویسندگان این پژوهش، ویژه‌پروری  از جمله مهمترین عواملی است که سبب اعتراضات مردمی علیه حکومت شد و نظام پهلوی را به سوی فروپاشی  سوق داد. این مقاله از روش مکانیسم علی (ردیابی فرایند) بهره می‌برد و جمع‌آوری داده‌ها به شکل کتابخانه‌ای صورت می‌گیرد. از منظر محدویت زمانی و مکانی ایران دهه‌های 1340-1350 نقطه تمرکز این پژوهش است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of patronage on the political collapse and decline of the Pahlavi government

نویسندگان [English]

  • Mohamad Radmard 1
  • Adel Faryabi 2
  • Ali Azarimoghadam 3

1 Assistant Professor of Political Science at Mazandaran University

2 M.A Student of Political Science, Tarbiat Modares University

3 M.A Student of International Relations, Allameh Tabatabai University

چکیده [English]

The Islamic revolution of Iran as a social revolution was a unique event. During this event, the Pahlavi dynasty collapsed after 53 years of ruling Iran. This study was conducted to investigate the reasons for the decline and collapse of this dynasty through different aspects. According to the limitations, the researchers examined this issue from the viewpoint of the concept of patronage. Thus, the question in this study was that what effect the corruption had on the collapse and decline of the Pahlavi government. In this study, the researchers mentioned that patronage is one of the most important factors that led to popular protests against the government   and led the Pahlavi regime to collapse. This paper uses the causal mechanism method (process tracking). The data was collected by the library research method. The focus of this research was on time and space constraints of Iran in the 1340s and 1350s.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Corruption
  • Imperial Commission
  • Islamic Revolution
  • Pahlavi Dynasty
  • Patronage
  • Popular Slogans
آقایان،  فلیکس، (1986)، گفتگو با فلیکس آقایان (پروژه تاریخ شفاهی ایران)، به کوشش حبیب لاجوردی، جلد اول، کمبریج: انتشارات دانشگاه هاروارد.
- اقبال، خسرو، (1985)، گفتگو با خسرو اقبال (پروژه تاریخ شفاهی ایران)، به کوشش حبیب لاجوردی، جلد دوم، کمبریج: انتشارات دانشگاه هاروارد.
- کرمانی، محمدسام، (1396)، خاطر اعلی حضرت آسوده: خاطرات و ناگفته‌های دکتر محمد سام کرمانی، به کوشش حمید داوودآبادی، تهران: نشر نارگل.
- مرادی جو، علی جان، (1388)، گروه‌های قدرت در ساختاری سیاسی دوره پهلوی دوم (1342-1357)، تهران:  نشراعتدال.
- آبراهامیان، یرواند، (1381)، ایران بین دو انقلاب: از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ترجمه کاظم فیروزمند، حسن شمس آبادی و محسن مدیرشانه چی، چاپ پنجم، تهران: انشارات مرکز.
- آبراهامیان، یرواند، (1391)، تاریخ ایران مدرن، ترجمه محمدابراهیم فتاحی، چاپ هشتم، تهران: نشر نی.
- ازغندی، علیرضا، (1379)، تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی ایران، جلد دوم، تهران: انتشارات سمت.
- اشرف، احمد؛ بنوعزیزی، علی، (1393)، طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران، ترجمه سهیلا ترابی فارسانی، چاپ سوم، تهران: نشر نیلوفر.
- الموتی، مصطفی، (1370)، ایران در عصر پهلوی؛ آریا مهر در اوج اقتدار، جلد دهم، لندن: چاپ پکا.
- اوانز، پیتر، (1380)، توسعه یا چپاول: نقش دولت در تحول صنعتی، ترجمه عباس زندباف و عباس مخبر، تهران: طرح نو.
-باهری، محمد، (1982)، گفتگو با محمد باهری (پروژه تاریخ شفاهی ایران)، به کوشش حبیب لاجوردی، جلد ششم، کمبریج: دانشگاه هاروارد.
- بختیاری، شهلا، (1384)، مفاسد خاندان پهلوی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- بیات، آصف، (1393)، سیاستهای خیابانی جنبش تهیدستان در ایران، ترجمه اسدالله نبوی چاشمی، چاپ سوم، تهران:  نشر پردیس دانش.
- پناهی، محمدحسین، (1397)، جامعهشناسی شعار­های انقلاب، تهران: نشر علم.
- ثابتی، پرویز، (2012)، در دامگه حادثه: بررسی علل فروپاشی حکومت شاهنشاهی در گفتگو با پرویز ثابتی، گفتگو از عرفان قانعی‌راد،  لس آنجلس: انتشارات شرکت کتاب.
- حاجی ناصری، سعید، جباری، محمد حسن، (1399)، «مطالعه مقایسهای نظم سیاسی، بوروکراسی و توسعه ایران دوره قاجاریه و پهلوی با ژاپن دوره میجی»، فصلنامه جامعهشناسی سیاسی ایران، سال سوم، شماره 2.
- راجی، پرویز، (1382)، خدمتگزار تخت طاووس، ترجمه ح.ا. مهران، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات اطلاعات.
- رادمرد، محمد، (1399)، «کاربست تئوری الیگارشی نوگرای ادوارد شیلز بر دوره پهلوی دوم»، فصلنامه دولت‌پژوهی، زمستان، سال ششم، شماره 24،
- سبهانی، محمدسعید، (1387)، فرهنگ شعار انقلاب اسلامی: از آغاز تا ابتدای دفاع مقدس، تهران: زیتون سبز.
- سریع القلم، محمود، (1397)، اقتدارگرایی ایرانی در عهد پهلوی، چاپ اول، تهران:  نشر گاندی.
- شاهدی، مظفر، (1386)، ساواک- سازمان اطلاعات و امنیت کشور(1357-1335)، تهران: موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- شهابی، هوشنگ و لینز، خوان، (1393)، نظامهای سلطانی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر پردیس دانش.
- صمیمی، مینو، (1386)، پشت پرده تخت طاووس، ترجمه حسین ابوترابیان، چاپ دهم، تهران: انتشارات اطلاعات.
- عالیخانی، علینقی، (1382)، خاطرات دکتر علینقی عالیخانی، چاپ دوم، تهران: نشر آبی.
- عالیخانی، علینقی، (1393)، امنیت و اقتصاد؛ خاطرات دکتر علینقی عالیخانی، به کوشش حسین دهباشی، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
- علم، اسدالله، (1371)، گفتگو­های من با شاه: خاطرات محرمانه امیر اسدالله علم، ترجمه گروه مترجمان انتشارات طرح نو، جلد دوم، تهران: نشر طرح نو.
- علم، اسدالله، (1390)، خاطرات اسدالله علم، ویرایش از علینقی عالیخانی، جلد چهارم، چاپ دوم، تهران: انتشارات کتابسرا.
- فوران، جان، (1381)، مقاومت شکننده، ترجمه احمد تدین، چاپ هشتم، تهران: نشر رسا.
- فوکویاما، فرانسیس، (1397)، نظم و زوال سیاسی، ترجمه رحمن قهرمانپور، چاپ دوم، تهران: انتشارات روزنه.
- قهرمانپور، رحمن، (1397)، تقدم اصلاح بوروکراسی و حاکمیت قانون بر دمکراسی (معرفی و نقد کتاب نظم و زوال سیاسی اثر فرانسیس فوکویاما)، تهران: انتشارات پژوهش مجلس شورای اسلامی.
- کدی، نیکی، (1369)، ریشههای انقلاب ایران، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران: انتشارات قلم.
- گازیوروسکی، مارک، (1372)، سیاست خارجی آمریکا و شاه، ترجمه فریدون فاطمی، تهران: نشر مرکز.
- لیتل، دانیل، (1386)، تبیین در علوم اجتماعی: درآمدی به فلسفه علم الاجتماع، ترجمه عبدالکریم سروش، چاپ چهارم، تهران: موسسه فرهنگی صراط.
- مجتبی زاده، عبدالکاظم، (1388)، فساد در رژیم پهلوی، چاپ دوم، تهران: انتشارات مرکز بررسی اسناد انقلاب اسلامی.
- مک دانیل، تیم، (1389)، خودکامگی، نوسازی و انقلاب در روسیه و ایران، ترجمه پرویز دلیرپور، چاپ اول، تهران: نشر سبزان.
- هارنی، دزموند، (1371)، روحانی و شاه، ترجمه کاوه باسمنجی و کاووس باسمنجی، تهران: کتابسرا.
- هالیدی، فرد، (1358)، ایران: دیکتاتوری و توسعه، ترجمه محسن یلفانی و علی طلوع، تهران: نشر علم.
- هریس، کوان، (1398)، انقلاب اجتماعی سیاست و دولت رفاه در ایران، ترجمه محمدرضا فدایی، چاپ دوم، تهران: نشر شیرازه.
- همایون کاتوزیان، محمدعلی، (1379)، اقتصاد سیاسی ایران: از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز.
- همایون، داریوش، (2000)، دیروز و فردا؛ سه گفتار درباره ایران انقلابی، چاپ دوم، واشنگتن: چاپ پاژن.
- هویدا،  فریدون، (1980)، سقوط شاه، ترجمه ح.ا. مهران، چاپ نهم، تهران: انتشارات اطلاعات.
ب- انگلیسی
- Reno, William, (2007), “Patronage Politics and the Behavior of Armed”, Journal of Civil Wars, 9 (4).
- Junyan, Jian & Muyang , Zhang, (2020), “Friends with Benefits: Patronage Networks and Distributive Politics in China”, Journal of Public Economics, No. 184.
- Weingrod, Alex, (1968), “Patrons, Patronage, and Political Parties”, Journal Comparative Studies in Society and History, 10 (4).