نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی

2 استاد دانشگاه تهران

3 استاد دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات

چکیده

این مقاله می‌کوشد احساس عدالت در آذربایجان و تحول آن را با روش تحلیل ثانویه و بر اساس داده‌های پیمایش ارزشها و نگرشهای ایرانیان در سالهای 1379 و 1394 بررسی نماید. احساس عدالت در این تحقیق در سه بعد احساس عدالت اجتماعی، عدالت قضایی و عدالت قومی مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که احساس عدالت در شاخص‌های بررسی شده در حد متوسط است. بر اساس نتایج این تحقیق، نگرش به «پایمال شدن حق افراد در صورت نداشتن پول و پارتی» و «نرسیدن افراد عادی متخصص به مقامات بالاتر» از شاخصهای عدالت اجتماعی و همچنین نگرش به «اجرای یکسان قانون در مورد مسئولین و مردم» از شاخص‌های احساس عدالت قضایی می‌باشد که بهبود یافته ولی نگرش به «احقاق حق از طریق قانونی» و «احساس عدالت قومی» کاهش پیدا کرده است. اختلاف مشاهده شده در متغیرهای مورد بررسی به غیر از نگرش به «احقاق حق از طریق قانونی» معنادار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Sense of Social Justice in Azerbaijan in the Past two Decades; Secondary Analysis of National Survey Data on Iranian Values and Attitudes

نویسندگان [English]

  • Hossein Heidari 1
  • Bagher Saroukhani 2
  • Mehrdad Navabakhsh 3

2 Tehran University

3 Azad University

چکیده [English]

This paper tries to investigate the feeling of deprivation and justice and its evolution process in Azerbaijan with using the secondary analysis method and based on the data of the surveys of Iranians' values and attitudes on 2000 and 2015. Feeling of justice in this paper analyzed in three demission: "Feeling of social justice", "judicial justice" and "ethnic justice". The results show that the feeling of justice -in all of the examined indicators- is moderate or higher than it. Based on the results of this research attitudes towards "the violation of individuals' rights if they haven't money and nepotism" and "professionals, experts and ordinary individuals not being appointed to the higher positions" from social justice indicators and also the attitude toward "implementing the same law on both officials and people" from judicial justice indicators have been improved but attitudes towards "enforcing the rights through legitimate ways" and "ethnic justice" have been diminished. The observed differences in the investigated variables are statistically significant except for the attitude towards "enforcing the rights through legitimate" means.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Justice
  • Social Justice
  • Judicial Justice
  • Ethnic Justice
  • Azerbaijan
-          انبایی فریمانی، فاطمه، (1396)، رابطه بین ادراک عدالت و عمل به تکالیف شهروندی در شهر تهران در سال 1396. پایان نامه کارشناسی ارشد رفاه اجتماعی، تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
-          آوتویت، ویلیام؛ باتامور، تام، (1392)، فرهنگ علوم اجتماعی قرن بیستم، ترجمه حسن چاووشیان، تهران: نشر نی.
-          پورعزت، علی اصغر، (1380)، «مدیریت دولتی و عدالت اجتماعی»، دانشمدیریت، سال 14، شماره 55.
-          جمشیدی، محمد حسین، (1380)، نظریه عدالت، تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
-          راولز، جان، (1385)، عدالت به مثابة انصاف: یک بازگویی، ترجمه عرفان ثابتی، تهران: ققنوس.
-          راولز، جان، (1388)، عدالت، ترجمه سید کمال سروریان و مرتضی بحرانی، تهران: پژوهشکده مطالعات اجتماعی و فرهنگی.
-         سالاروند، فاطمه، (1393)، بررسی میزان احساس عدالت اجتماعی و عوامل موثر بر آن (مطالعه در بین شهروندان آبادانی)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی.
-          شمس الدینی، نرگس، (۱۳۹۵)، «احساس عدالت اجتماعی و قضایی در جامعه»، دهمین کنگره پیشگامان پیشرفت، تهران: مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، https://www.civilica.com/Paper-KPIP10-KPIP10_090.html.
-          صالحی امیری، سیدرضا، (1385)، «مدیریت تنوع قومی مبتنی بر نظریه‌های سرمایه اجتماعی»، فصلنامه راهبرد، شماره 40.
-          قاسمی، علی اصغر؛ خورشیدی، مجید؛ حیدری، حسین، (1390)، «همسازی در هویت ملی و قومی و نگرش اقوام ایرانی به حق تعیین سرنوشت»، فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی، شماره 56.
-          محمدی، مهدی؛ رفیعی، حسن؛ موسوی، میر طاهر؛ حسین­زاده، سمانه، (1395)، «ادراک فساد و احساس عدالت اجتماعی»، فصلنامه مسائل اجتماعی ایران، سال هفتم، بهار و تابستان، شماره 1.
-          معیدفر، سعید، (1385)، «اخلاق کار و عوامل مؤثر بر آن در کارکنان ادارات دولتی»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 23.
-          معیدفر، سعید، (1379)، «مسئلة اجتماعی و مسئلة دینی»، فصلنامه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، زمستان، شماره 12.
-          مومنی، فرشاد، (1385)، «ضرورت ژرفکاوی در وجوه نظری و اجرایی عدالت»، فصلنامه علمی تخصصی تکاپو، شماره‌های 13 و 14.
-          میرحسینی، مهسا، (1394)، بررسی میزان احساس عدالت سیاسی در میان نسل سوم انقلاب، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی.
-          نوابخش، فرزاد؛ گراوند، جمشید، (1390)، «بررسی تأثیر احساس عدالت اجتماعی بر هویت ملی شهروندان سنی و شیعه مذهب قوم کرد (نمونه موردی شهر قروه)»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال 7، شماره 22.
-          نوازنی، بهرام؛ صالحی، منصور، (1391)، «چالش‌های قومی در ایران: مورد مطالعه استان اردبیل»، مجله دانش سیاسی و بین‌الملل، سال اول، شماره 3.  
-          نوایی ­لواسانی، محمود؛ صدیق سروستانی، رحمت اله؛ زاهدی مازندرانی، محمدجواد، (1392)، «احساس عدالت و عوامل اجتماعی مرتبط با آن»، فصلنامة علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال سیزدهم، شماره 49.
-          وارثی، حمیدرضا؛ بیک محمدی، حسن؛ اشبری، محمود، (1390)، «تحلیل فضایی و برنامه­ریزی نارسایی­های مراشی خدمات شهری یاسوج»، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، شماره 25.
-          واعظی، احمد، (1388)، نقد و بررسی نظریه­های عدالت، قم: انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
-          وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، (1380)، ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان؛ موج اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-          وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، (1395)، ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان؛ موج سوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-          هاروی، دیوید، (1376)، عدالت اجتماعی و شهر، ترجمه محمدرضا حائری و همکاران، تهران: شرکت پردازش و برنامه­ریزی شهری.
-          هزارجریبی، جعفر، (1390)، «بررسی احساس عدالت اجتماعی و عوامل موثر بر آن (مطالعه موردی شهرتهران)»، فصلنامه جامعه‌شناسی کاربردی، دوره 22، شماره 3.
-          یونسی، مصطفی، (1385)، «طرح برشی از عدالت در افلاطون و راولز»، پژوهش علوم سیاسی، شماره 2.
References
-          Bender, A, (2014), “An Analytical Framework for Empirical Research on Access to Justice”, Law Social Justice and Global Development Journal, Vol. 6, No. 4.
 -          Greenberg, J, (1990), “Organizational Justice: Yesterday, Today, and Tomorrow”, Journal of Management, Vol. 16.
 -          Kelley, Ken; Preacher, Kristopher J, (2012), “On Effect Size”, Psychological Methods, Vol. 17, No. 2.
 -          Lind, E, A. & Taylor, T. R, (1988), The Social Psychology of Procedural Justice, New York: Plenum.
 -          Rawls, J, (1999), A Theory of Justice, Clarend on Press of Oxford.
 -          Rawls, J, (1971), A Theory of Justice, Oxford Press University.
 -          United Nation, (2006), Social Justice in an Open World: The Role of the United Nations, New York, USA.