نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه یاسوج

چکیده

پیروزی انقلاب اسلامی ایران بازتاب­های گسترده­ای در منطقه و جهان به همراه داشت.علی‌رغم اینکه بیشترین تاثیر انقلاب اسلامی در سطح منطقه و همسایگان ایران اتفاق افتاد، شواهد گویای آن است که میزان اثرگذاری انقلاب ایران بر کشورهای آسیای­میانه محدود بوده است. این درحالی است که مردمان این منطقه همگی مسلمان بوده و برخی به لحاظ زبانی و برخی به لحاظ تاریخی یا قومی اشتراکاتی با ایران دارند. این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سوال است که چرا انقلاب اسلامی نتوانست تأثیر چشمگیری در این منطقه داشته باشد؟ فرضیه پژوهش به وجود مشکلاتی در ساختار سیاسی کشورهای آسیای ­میانه برای پذیرش انقلاب و نیز مشکلاتی در داخل ایران برای صدور انقلاب اشاره دارد. برای این منظور از روش علّی و نظریه پخش استفاده شده و یافته­های پژوهش نشان می­دهد وجود مشکلاتی در مبدا و مقصد پخش از جمله عدم توجه مناسب ایران به منطقه، رویکرد عمل­گرایانه سیاست خارجی ایران، وجود دولت­های اقتدارگرا در منطقه، وجود رقبای منطقه­ای و فرامنطقه­­ای مهم­ترین دلایل ناکامی ایران در صدور انقلاب به این منطقه بوده است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Explanation on the Deficit of the Export of Iran’s Islamic Revolution to Central Asian Countries Based on diffusion Theory

نویسنده [English]

  • ali bagheri dolatabadi

associate professor- yassouj university

چکیده [English]

The victory of the Islamic Revolution of Iran has had widespread reflections in the region and in the world. Despite the fact that the greatest impact of the Islamic Revolution took place in the region and in Iran's neighbors, some evidence implying that the extent of the impact of the Iranian revolution on Central Asia countries has been limited. This research seeks to answer the question why the Islamic Revolution failed to have an outstanding effect on the region? The hypothesis of the research points to the existence of problems in the political structure of the Central Asian countries in accepting the revolution, as well as the problems inside Iran to export the revolution. For this purpose, causative method and diffusion theory have been used. The findings of the research show that Some problems in the Origin and destination of the diffusion, including the lack of proper attention of Iran to the region of Central Asia, the pragmatic approach of Iran's foreign policy, the existence of authoritarian governments in the above region, the existence of regional and transnational rivals and etc. have been the most important reasons for Iran's failure to export its revolution to the central Asian countries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reflections of the Islamic Revolution
  • Diffusion Theory
  • Iran
  • Central Asia
  • Export of Revolution
الف- فارسی
-    ازغندی، علیرضا، (1378)، «تنش‌زدایی در سیاست خارجی: مورد جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست خارجی، سال 13، شماره 4.
-    اسپوزیتو، جان، (۱۳۸۲)، انقلاب اسلامی ایران و بازتاب جهانی آن، ترجمه محسن مدیرشانه‌چی، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
-    امیری، عبدالله، (1385)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مؤسسه نشر علوم نوین.
-    آقایی، داوود، (1386)، «جایگاه اتحادیه اروپا در سیاست خارجی دوران سازندگی»، فصلنامه سیاست، دوره 37، شماره 3.
-    آقایی، سید داوود؛ دمیری، محمدرضا، (1393)، «بررسی نقش بنیادگرایی اسلامی در آسیای مرکزی (مطالعه موردی ازبکستان)»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، شماره 18.
-    آکیز، شیرین، (۱۳۶۷)، اقوام مسلمان اتحاد شوروی، ترجمه محمد حسین آرایا، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
-    باقری دولت آبادی، علی؛ شفیعی، محسن، (1393)، از هاشمی تا روحانی: بررسی سیاست خارجی ایران در پرتو نظریه سازه انگاری، تهران: تیسا.
-    برزگر، ابراهیم، (1382)، «نظریه پخش و بازتاب انقلاب اسلامی»، پژوهش حقوق و سیاست، دوره 5، شماره ۸.
-    برزگر، ابراهیم، (۱۳۹۱)، نظریه‌های بازتاب جهانی انقلاب اسلامی، تهران: دانشگاه امام صادق.
-    بنینگسن، الکساندر؛ براکس آپ، مری، (1370)، مسلمانان شوروی، گذشته، حال و آینده، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-    جردن، تری؛ راونتری، لستر، (1380)، مقدمه‌ای بر جغرافیای فرهنگی، ترجمه سیمین تولایی و محمد سلیمانی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و ارتباطات.
-    جلالی، علی احمد، (۱۳۸۲)، «همکاری‌های همه‌جانبه ایران و روسیه»، فصلنامه مطالعات آسیای میانه و قفقاز، سال یازدهم، شماره ۴۱.
-    حجتی، امیر رضا؛ حجتی، ایرج، (۱۳۹۵)، «طرح سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در آسیای میانه»، فصلنامه سیاست، سال سوم، شماره ۹.
-    خانی آرانی، الهه؛ برزگر، ابراهیم، (1390)، «بازتاب انقلاب اسلامی ایران در اروپای غربی»، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، سال هشتم، شماره ۲۶.
-    خرمشاد، محمد باقر، (1390)، بازتاب‌های انقلاب اسلامی، تهران: سمت.
-    خمینی، روح الله، (۱۳۸۵)، صحیفه نور، جلد دوم، چاپ چهارم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-    ذاکر صالحی، غلامرضا؛ صالحی نجف آبادی، مائده، (1391)، «ارائه راهبردهایی برای جذب دانشجوی خارجی در ایران»، فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، سال 4، شماره 3،.
-    رفیع پور، فرامرز، (۱۳۷۶)، تضاد و توسعه، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
-    سلیمی، حسین؛ هفت آبادی، مریم، (1387)، «ملاحظات امنیتی سیاسی چین در آسیای مرکزی: (2005-1991)»، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 1، شماره 2.
-    شکویی، حسین، (۱۳۶۴)، جغرافیای کاربردی و مکتب‌های جغرافیای، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
-    شیرازی، ابوالحسن، (1384)، «تداوم سیستم اقتدارگرایی در آسیای مرکزی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 67.
-    فرجی‌راد، عبدالرضا؛ خوانساری، جواد، (1390)، «از ظهور اسلام در خراسان بزرگ تا بنیادگرایی در آسیای مرکزی»، پژوهشنامه خراسان بزرگ، سال 2، شماره 3.
-    فولر، گراهام، (1373)، قبله عالم، ژئوپلتیک ایران، ترجمه عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
-    کرمی، جهانگیر، (۱۳۸۸)، روابط جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه (عصر نوین همکاری‌ها)، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت خارجه.
-    کولایی، الهه، (1384)، «زمینه‌های بنیادگرایی در آسیای مرکزی»، فصلنامه سیاست، شماره 67.
-    کولایی، الهه؛ جواد خوانساری، محمد، (1392)، «جمهوری اسلامی ایران و بنیادگرایی اسلامی در آسیای مرکزی»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال9، شماره 3.
-    یزدانی، عنایت الله، (۱۳۸۳)، «نقش اسلام در آسیای میانه پس از فروپاشی شوروی»، فصلنامه مطالعات آسیای میانه و قفقاز، شماره ۴.
-    یزدانی، عنایت الله؛ فتاحی، سید احمد، (1387)، «تاثیر انقلاب اسلامی ایران بر حرکت‌های اسلامی در آسیای مرکزی»، فصلنامه علمی پژوهشی متین، شماره 39.
 
ب- انگلیسی
-            Abedi Gonabad, Reza; Fayaz, Ebrahim, Naderi, Ahmad, (2017), “Take a Look at the Barriers to Exporting the Islamic Revolution in the Middle East”, International Journal of Scientific Study, Vol.5, Issue.4.
 -            Blank, Stephen, (2005), “After Two Wars: Reflections on the American Strategic Revolution in Central Asia”, Strategic Studies Institute, available at: www.carlisle. Army.mil/ssi/newsletter.cfm.
 -            Blank, Stephen, (2014), “Is Iran Making a Comeback in Central Asia?”, The Central Asia-Caucasus, available at: https://www.cacianalyst.org/publications/analytical-articles/item/13055-is-iran-making-a-comeback-in-central-asia?.html.
 -            Demir, Idris, (2009), “Iran in Central Asia: 1990-2000”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, May 2009, Vol.19.
 -            Druzhilovsky, Sergey, (2017), “Iran-Russia Interaction in the Neighboring Regions”, in: Dynamics of Iran-Russia Relations; Changing Regional and International Scenes and the Necessity of Cooperation, Institute for Regional Studies (IRS), available at: https://www.sbu.ac.ir/DocLib2.
 -            Efegil, Ertan; Stone, Leonard A, (2003), “Iran and Turkey in Central Asia: Opportunities for Rapprochement in the Past War Era”, Journal of Third World Studies, Vol. 20 Issue 1.
 -            Herzig, Edmund, (2004), “Regionalism, Iran and Central Asia”, International Affairs, Vol. 80, No. 3.
 -            Hunter, Shireen, (1996), “Islam in Post-Independence Central Asia: Internal and External Dimensions”, Journal of Islamic Studies, Vol.7, No.2.
 -            Hunter, Shireen, (1988), “Iran and the Spread of Revolutionary Islam”, Third World Quarterly, Vol. 10, No. 2.
 -            Hunter, Shireen, (2002), “Religion, Politics and Security in Central Asia”, SAIS Review, Vol. 21, No. 2, available at: https://www.researchgate.net/.../236763971 _Religion_Politics_and_Security_ in_Central_Asia.
 -            Ibrahimov, Rafael, (2017), “Russia, Iran, and Turkey in Central Asia: A Nexus of Minor Tensions”, Institute for Global Change, Available at: https://institute.global/insight/co-existence/russia-iran-and-turkey-central-asia-nexus-minor-tensions.
 -            Keddie, Nikki, (1980), Oil, Economic Policy and Social Conflict: Race and Class, Landon, Frank Cass.
 -            Menashri, David, (2007), “Iran's Regional Policy: Between Radicalism and Pragmatism”, Journal of International Affairs, Vol.60, No.2.
 -            Menon, Rajan, (2003), “the New Great Game in Central Asia”, Survival, Vol. 45, No.2.
 -            Mesbahi, Mohiaddin, (1994), “Iran and Tajikestan”, in Iran and Tajikistan in Regional Power Rivalries in the New Eurasia: Russia, Turkey, and Iran, eds. Rubeinstein Alvin Z. and Ole M. Smolansky, Armonk, New York: M.E. Sharpe.
 -            Milani, Mohsen; Mankoff, Jeffrey, (2016), Iran in a Reconnecting Eurasia: Foreign Economic and Security Interests, Lanham, MD: Rowman and Littlefield.
 -            Oliker, Olga; Shlapak, David, (2005), U.S. Interests in Central Asia: Policy Priorities and Military Roles, Rand Project Air force.
 -            Palloni, Alberto, (2007), “Theories and Models of Diffusion in Sociology”; Center for Demography and Ecology University of Wisconsin, USA.
 -             Peyrouse, Sebastien, (2014), “Iran’s Growing Role in Central Asia? Geopolitical, Economic and Political Profit and Loss Account”, Aljazeera Centre for Studies, 6 April 2014, available at: http:// studies. aljazeera. net/ en/ dossiers/ 2014/ 04/ 2014416940377354.html.
 -            Wastnidge, Edward, (2014), “Pragmatic Politics: Iran, Central Asia and Cultural Foreign Policy,” Central Asia and the Caucasus, Vol.15, No.4.
 -            Winrow G.M. (1997), Turkish Policy in Central Asia. In: Mozaffari M. (eds) Security Politics in the Commonwealth of Independent States, Palgrave Macmillan, London.