نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه مازندران

2 استادیار گروه تاریخ، تمدن و انقلاب اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

گفتمان کهن سلطنت برای بیش از هزار سال بر عرصه سیاسی ایران استیلا داشت. در این گفتمان شاه ظل‌الله به عنوان دال مرکزی است؛ آزادی جایگاهی ندارد و مفهوم عدالت نیز مبتنی بر شخص شاه است. اما در عصر پیشامشروطه بتدریج ضد گفتمان کهن سلطنت در ایران شکل می‌گیرد. بر این اساس سوال پژوهش این است: چه زمینه‌هایی باعث فروپاشی گفتمان کهن سلطنت (و به طور خاص دال تهی آزادی و دال شناور عدالت) و صورتبندی آنها در قالب گفتمان مشروطه شد؟ این مقاله در پی آن است تا نشان دهد که  بروز بحران و بی‌نظمی عمومی در ایران عصر قاجار از یک طرف و آشنایی ایرانیان با گفتمان مشروطیت در غرب و وقته گفتمانی آن چون عدالت و آزادی، زمینه حاشیه رفتن گفتمان کهن سلطنت و طرد معانی پیشین عدالت و آزادی به حوزه گفتمانگی شد. برای دستیابی به این مهم این مقاله از روش‌شناسی گفتمان لاکلا و موفه بهره می‌برد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The grounds for the collapse of the classical discourse of the monarchy )Case Study of Inefficiency of Two Moments of Justice and Freedom)

نویسندگان [English]

  • Mohamad Radmard 1
  • Javad Haghgoo 2

1 Assistant Professor of Political Science at University of Mazandaran

2 Assistant Professor at Department of History, Civilization and Islamic Revolution, university of Tehran

چکیده [English]

The classical discourse of the monarchy dominated the political arena of Iran for more than a thousand years. In this discourse, the king is a Nodal point, freedom is not a place, and the concept of justice is also based on the king's personality. But in the pre constitutional era, the anti-discourse of the monarchy is gradually taking shape in Iran. Accordingly, the question to be discussed in this study is: What contributed to the collapse of the classical discourse of monarchy and the formulation of constitutional discourse? This article seeks to show that the general crisis and disorder in Qajar Iran on the one hand and the familiarity of Iranians with the Constitutionalist discourse in the West and the moments of its discourse, such as justice and freedom, the field of marginalization of the classical discourse of monarchy and the rejection of the earlier meanings of justice and caused freedom. To achieve this, this article uses the methodology of the discourses of Laclau and Mouffe.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • classical discourse of monarchy
  • constitutional discourse
  • freedom
  • justice
  • king
الف- فارسی
-     آخوندزاده، میرزا فتحعلی، (1963)، الفبای جدید و مکتوبات، باکو: فرهنگستان علوم جمهوری شوروی سوسیالیستی آذربایجان.
-     آدمیت، فریدون، (1340)،  فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت، تهران: انتشارات سخن.
-     آبادیان، حسین، (1374)، مبانی نظری حکومت مشروطه و مشروعه، تهران: نشر نی.
-     آبراهامیان، یرواند، (1391)، تاریخ ایران مدرن، ترجمه: محمدابراهیم فتاحی، چاپ هشتم، تهران: نشر نی.
-     آبراهامیان، یرواند، (1395)، مردم در سیاست ایران، ترجمه: بهرنگ رجبی، چاپ هشتم، تهران: نشر چشمه.
-     آبراهامیان، یرواند، (1376)، مقالاتی در جامعهشناسی سیاسی ایران، ترجمه: سهیلا ترابی فارسانی، تهران: نشر شیرازه.
-     آجدانی، لطف الله، (1387)، روشنفکران ایران در عصر مشروطیت، چاپ دوم، تهران: نشر اختران.
-     اسعدی، مرتضی، (1377)، ایران، اسلام، تجدد: مقالاتی در باب فکر و فرهنگ اسلامی در جهان جدید، تهران: طرح نو.
-     امانت، عباس، (1384)، قبله عالم: ناصرالدین‌شاه قاجار و پادشاهی ایران، ترجمه: حسن کامشاد، چاپ دوم، تهران: نشر کارنامه و مهرگان.
-     بشیریه، حسین، (1382)، آموزش دانش سیاسی: مبانی علم سیاست نظری و تأسیسی، چاپ چهارم، تهران: موسسه نگاه معاصر.
-     بشیریه، حسین، (1386)، عقل در سیاست: سی و پنج گفتار در فلسفه، جامعهشناسی و توسعه سیاسی، چاپ سوم، تهران: نگاه معاصر.
-     پورشافعی، مجید، (1385)، اقتصاد کوچه: گزارش پول ملی ایران، هزینه‌های زندگی و دستمزدها در دو سده گذشته (1157-1357 خ)، تهران: گام نو.
-     حائری، عبدالهادی، (1364)، تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، چاپ دوم، تهران: انتشارات  امیرکبیر.
-     حقیقت، سیدصادق، (1385)، روش‌شناسی علوم سیاسی، قم، انتشارات دانشگاه مفید
-     روزنتال، فرانس، (1379)، مفهوم آزادی از دیدگاه مسلمانان، ترجمه: منصور میر احمدی، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
-      
-     سیف، احمد، (1380)، استبداد، مسئله مالکیت و انباشت سرمایه در ایران، تهران: رسانش.
-     سیف، احمد، (1387)، قرن گمشده: اقتصاد و جامعه ایران در قرن نوزدهم، تهران: نشر نی.
-     سیف، احمد، (1373)، اقتصاد ایران در قرن نوزدهم، تهران: نشر چشمه.
-     سیوری، راجر، (1372)، ایران عصر صفوی، ترجمه: کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز.
-     عالم، عبدالرحمن، (1383)، تاریخ فلسفه سیاسی غرب: عصر جدید و سده نوزدهم، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
-     علیخانی، علی اکبر و دیگران، (1388)، درآمدی بر نظریه سیاسی عدالت در اسلام، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
-     عیسوی، چارلز، (1362)، تاریخ اقتصادی ایران: قاجاریه1332-1215ﻫ . ق، ترجمه: یعقوب آژند، تهران: نشر گستره.
-     غزالی طوسی، محمد بن محمد بن محمد، (1351)، نصیحه الملوک، تصحیح: جلال الدین همایی، تهران: انجمن آثار ملی.
-     فوران، جان، (1380)، مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران، ترجمه: احمد تدین، چاپ سوم، تهران: نشر رسا.
-     قادری، حاتم، (1382)، اندیشه سیاسی در اسلام و ایران، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
-     کاتوزیان، محمدعلی همایون، (1379)، اقتصاد سیاسی ایران: از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، چاپ هفتم، تهران: نشر مرکز.
-     کرمانی، میرزا آقاخان، صد خطابه، قابل بازیابی در سامانه جامع کتابخانه و اسناد رقومی ملی (26/10/97): http://dl.nlai.ir/UI/a1ee96ae-3aba-4cb0-98fe 01d6257a1df5/Catalogue.aspx.
-     کدی، نیکی، آر، (1381)، ایران دوران قاجار و برآمدن رضاخان، ترجمه: مهدی حقیقت‌خواه، تهران: نشر ققنوس.
-     کسروی، احمد، (1385)، تاریخ مشروطه ایران، چاپ سوم، تهران: انتشارات نگاه معاصر.
-     کهن، گوئل، (1363)، تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، جلدی اول، تهران: انتشارات آگاه.
-     کواکبی، سید عبدالرحمن بن احمد، (1378)، طبایع الاستبداد یا سرشتهای خودکامگی، ترجمه عبدالحسین میرزا قاجار، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
-     لوین، اندرو، (1380)، طرح و نقد نظریه لیبرال دموکراسی، ترجمه سعید زیباکلام، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
-     مک‌لین، ایان، (1381)، فرهنگ علوم سیاسی آکسفورد، ترجمه حمید احمدی، تهران: انتشارات میزان.
-     ملکم‌خان، (1388)، رسالههای میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله، به کوشش حجت‌الله اصیل، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
-     منتسکیو، بارون دو، (1320)، نامه‌های ایرانی، ترجمه حسن ارسنجانی، تهران: انتشارات کتابفروشی مروج.
-     منتسکیو، بارون دو، (1370)، روح القوانین، ترجمه علی اکبر مهتدی، جلد اول، تهران: امیر کبیر.
-     حقیقت، صادق، حسینی‌زاده سیدمحمدعلی، (1392)، گفتمان، مندرج در: منوچهری، عباس، رهیافت و روش در علوم سیاسی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات سمت.
-     میل، جان استوارت، (1385)، رساله درباره آزادی، ترجمه: جواد شیخ الاسلامی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
-     نجم رازی، عبدالله بن محمد، (1371)، مرصاد العباد من المبدأ الی معاد، به اهتمام محمد امین ریاحی، چاپ چهارم، تهران:شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
-     نراقی، احسان، (1379)، علوم اجتماعی سیر تکوینی آن، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
-     وبر، ماکس، (1384)، اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری، مهرداد ترابی نژاد و مصطفی عمادزاده، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
 
ب- انگلیسی
-            Howarth, David, (2000), Discourse, Buckingham: Open, University Press.
 -            Laclau, Ernesto and Chantal Mouffe, (1985), Hegemoney and Socialist Strategy: Towards aRadical Democratic Politics, London: Verso.
 -            Laclau, Ernesto and Chantal Mouffe, (2001), Hegemoney and Socialist Strategy: Towards aRadical Democratic Politics, London: Verso.
 -            Laclau, Ernesto and Chantal Mouffe, (2002), Antonio Gramsci, CriticalAssessment of Leading Political Philosophers, Voutledge.