نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 روابط بین الملل، دانشگاه تربیت مدرس

2 استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

3 دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

اهل سنت عراق، با سقوط صدام و شکلگیری ساختار نوین فدرال دموکراتیک در کشور عراق، جایگاه برتر خود را از دست دادند و دچار نوعی سرگشتگی و آشفتگی سیاسی شدند؛ در نتیجه، رویکردهای سیاسی متفاوتی را در دوره‌های مختلف اتخاذ کردند. آن‌ها از سال2003 به‌بعد، هم از ذهنیت تاریخی سلطه­گرا، همچنین از فضای سیاسی امنیتی درون عراق و تاحدودی وضعیت منطقه متأثر بوده‌اند. پرسش اصلی نوشتار آن است که گزینه‌های اعراب اهل سنت عراق، تحت تأثیر فضای سیاسی حاکم بر عراق پس از سقوط صدام به چه سمت‌وسویی سوق یافته‌اند؟فرضیه اصلی آن است که کنش‌های سیاسی اهل سنت در ساختار قدرت، به‌صورت سینوسی از معارضه و تحریم تا مشارکت در نوسان بوده است؛ اما آن‌ها با توجه به نتایج نامحسوس و نامطمئن رویکرد معارضه و همچنین محقق نشدن مشارکت متوازن (به عنوان بدیل مشارکت تناسبی)، کم‌کم به سمت گزینه سوم، یعنی کسب حاکمیت یا خودگردانی محلی در مناطق خود، گرایش یافته‌اند که این موضوع می‌تواند به صورت شکل‌گیری اقالیم سنی نمود یابد. در این مقاله، شیوه استدلال و فهم رابطه بین متغیرها، براساس روش توصیفی‌تحلیلی است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sunni political options in Iraq: from opposition to Sunni Region

نویسندگان [English]

  • Mohammad zaman Rastgoo 1
  • Ali Akbar Asadi 2
  • Syed S. Masoud Mousavi Shafaee 3

1 Modares University

2 Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran

3 Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The Sunnis in Iraq under the Baath regime had unique place in the political structure of Iraq.But with the fall of Saddam's regime and the formation of a new structure of the federal democratic, they the lost their high position and became a kind of confusion and political turmoil and took positions and different political approaches in different periods. Therefore, In the years after 2003, Sunni political approaches influenced by historical domination-oriented mentality and the political and security environment in Iraq and partly the regional situation. Accordingly, Domestic political and security environment variables and other components had shaped new fluctuations in Sunni political approaches, despite the dominance of 'negative and suspicion Sunnis into the political process in the country. This article emphasizes that the political actions of Sunni in Iraq from a sinus of conflict and sanctions to participation in the power structure had fluctuated.However, according to the results of intangible and uncertain conflict options and also not fulfilling of balanced participation as an alternative proportional participation, Iraq's Sunnis are gradually moving towards the third option namely, the acquisition of sovereignty or local self-government in Sunni regions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sunni in Iraq"
  • "Sanction and Conflict"
  • " Proportional Participation"
  • " Sunni Region"
  • "Political Process"
الف- فارسی
- آقابخشی، علی و افشاری راد، مینو، (1379)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: نشر چاپار.
- اسدی، علی‌اکبر، (1396)، «آینده وحدت سرزمینی عراق؛ رویکرد بازیگران اهل سنت»، ماهنامه نامه آینده‌پژوهی، فروردین، شماره43.
- اسدی، علی‌اکبر، (1394)، «بررسی سناریوی تجزیه عراق از منظر متغیرهای داخلی»، (12 دی)، پایگاه اندیشکده راهبردی متین، به نقل از http://tabyincenter.ir، تاریخ مراجعه 23 اسفند 1395.
- اسدی، علی‌اکبر، (1393)، روند دولت- ‌ملت‌سازی در عراق جدید و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، چاپ دوم، تهران: مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور.
- اسدی، علی‌اکبر، (1392)، «تعدیل بعثی‌زدایی و نگرانی‌های جدید در عراق»، به نقل از http://islamtimes.org/fa/doc/fori_news/263999/fa/doc/news/513990/، تاریخ مراجعه: 8 بهمن1395.
- الخفاف، حامد، (1392)، دیدگاه‌های سیاسی‌اجتماعی آیت الله سیستانی در مسائل عراق، مترجم: محمد جواد رحمتی، تهران: انتشارات کویر.
- الزبیدی، حسن لطیف، العبادی، نعمه محمد و السعدون عاطف لافی، (1394)، عراق در جستجوی آینده، مترجم: علی شمس، تهران: مؤسسه مطالعات اندیشه‌ سازان نور.
- ایوبی، حجت‌الله، (1377)، «شکاف‌های قومی و خشونت در پیکارهای سیاسی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره1، ‌بهار، شماره اول.
- بی‌نام، (1395)، «واکنش‌ها به تصویب قانون الحشد الشعبی عراق»، 7آذر به نقل از شیعه نیوز http://www.shia-news.com/fa/news/131469، تاریخ مراجعه: 5 دیماه1395.
- بی‌نام، (1387)، «بایدن یا طرح تقسیم عراق»، 5شهریور به نقل از دیپلماسی ایرانی، http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/2544 ، تاریخ مراجعه: 12آبان1395.
- بی‌نام، (1387)، «فتوای آیت‌الله سیستانی درباره مقاومت علیه امریکا»، 3خرداد ، به نقل از فردانیوز، http://www.fardanews.com/fa/news/52548، تاریخ مراجعه: 2مرداد1395.
- بی‌نام، (1385)، «معنای فلسفه» 28آبان؛ به نقل از باشگاه اندیشه، http://www.bashgah.net/fa/content/show/22703، تاریخ مراجعه: 22شهریور1396.
- پشنگ، اردشیر، (1393)، «تمایزات انتخابات پارلمانی2014 عراق با دوره‌های پیشین»، 10اردیبهشت به نقل از خبرآنلاین، http://www.khabaronline.ir/detail/352376/weblog/pashang، تاریخ مراجعه: 15شهریور1395.
- خسروی، علیرضا، (1395)، «تمایلات جدایی‌طلبانه در اروپا: ریشه‌ها و روندها»، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، دوره ششم، شماره21، زمستان.
- ساسانیان، سعید، (1394)، «گارد ملی عراق؛ امنیت‌سازی یا پیش‌ به‌سوی تجزیه؟»، 22 شهریور به نقل از اندیشکده راهبردی تبیین، http://www.tabyincenter.ir/qadim/index.php/menu-examples/child-items-5،.
- قاسمی، محمد علی، (1383)، «رویارویی موافقان و مخالفان انتخابات عراق»، در مجموعه مقالات گزیده‌ تحولات جهان، شماره31 (تدوین محمودرضا گلشن پژوه).
- علی‌بابایی، غلامرضا، (1383)، فرهنگ روابط بین‌الملل، چاپ سوم، چاپ اول، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
- گالبرایت، پیتر، (2007)، پایان عراق؛ چگونه بی‌کفایتی امریکا جنگ نافرجامی را رقم زد، مترجم: محمدزمان راستگو و فرج‌الله اردیزی، (1392)، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- مگی‌، برایان، (1374)،‌ مردان‌ اندیشه: پدیدآورندگان فلسفه معاصر‌، مترجم: عزت‌الله فولادوند، تهران‌: انتشارات طرح نو.
- نجات، سیدعلی، (1394)، کالبدشکافی داعش؛ ماهیت، ساختار تشکیلاتی، راهبردها و پیامدها، تهران: انتشارات ابرار معاصر تهران.
- نوریس، پیپا، کدی، نیکی آر. و دیگران، (1388)، جامعه‌شناسی سیاسی شکاف‌های اجتماعی (بررسی موردی)، مترجم: پرویز دلیرپور و علیرضا سمیعی اصفهانی، تهران: انتشارات کویر.
- ولدبیگی، آزاد، (1395)، «جنگ موصل و پیامدهای آن»، 29مهرماه به نقل از فراتاب: http://www.faratab.com/news/4325.
 
ب- عربی
- «تعریف و معنى إقلیم فی معجم المعانی الجامع»، (2017)، المعانی لکل رسمی معنی، سبتمبر، من موقع: http://www.almaany.com، استرجاع: 11ینایر2017.
- الرواشدی، عبدالرحمن و آخرون، (2012)، العرب السنة فی العراق تاریخهم واقعهم مستقبلهم، الریاض: ﻣﺠﻠﺔ اﻟﺒﻴﺎن.
- «برلمان العراق یقر قانون الحشد الشعبی بغیاب السنة»، (26نوفمبر2016)، متاح علی الرابط الإلکترونی، الجزیرة، http://www.aljazeera.net/news/arabic/2016/11/26، استرجاع: 11ینایر2017.
- «هل سیظهر اقلیم سنی فی العراق بعد داعش؟» (18اغسطس2016)، متاح علی الرابط الإلکترونی، المانیتور، http://www.al-monitor.com/pulse/ar/originals/2016/08/iraq-sunni-region-after-is-sectarianism.html، استرجاع: 22اکتوبر2016.
 
ج- انگلیسی
-          Al-Salhy, Suadad, (2016), “Unity through division: The Sunni plan to save themselves and Iraq”, Middleeast Eye, from: http://www.middleeasteye.net/news/ iraqi-sunnis-plan-use-law-create-autonomous-regions-1074892889, (accessed on January 10, 2017).
 
 
-          Al-Bayan Center for Planning and Studies, (2016), National Reconciliation in Iraq: A Comparative Study, Series 7, Al-Bayan Center for Planning and Studies National.
 
-          Ali, Ahmed, (2014), Iraq’s 2014 National Election, Middle East Security Report 20, ISW.
 
-          Al-Qarawee, Harith Hasan, (2016), “From Maliki to Abadi: The Challenge of Being Iraq’s Prime Minister”, Crown Center for Middle East Studies, Brandeis University, from: https://www.brandeis.edu/crown/publications/meb/MEB100.pdf, (accessed on March 12, 2017).
 
-          Derby, Elena, Cordesman Anthony H. and Burke, Arleigh A, (2010), “The Uncertain Politics behind Iraq’s Election”, CSIS, from: https://csis-prod.s3. amazonaws.com/s3fs-public/legacy_files/files/publication/ 100414_ Uncertain_  Politics_ Iraq.pdf, (accessed on March 12, 2017).
 
-          Hinnbusch, Raymond, (2013), “The Politics of Identity in Middle East international Relations”, in International Relations of the Middle East, edited by Louise Fawcett, OUP Oxford, 3rd Edition.
 
-          “Iraq: PM’s Group Is Biggest Election Winner”, (2014), Associated Press, May 19, From: https://www.ap.org, (accessed on December 14, 2016).
 
-          Jawad, Saad N, (2013), “The Iraqi Constitution: Structural Flaws and Political Implications”, LSE Middle East Centre Paper Series, No 1, November, from: http://www.lse.ac.uk/middleEastCentre/publications/Paper-Series/Iraqi-Constitution.aspx, (accessed on October 16, 2016).
 
-          Katzman, Kenneth, (2009), ”Iraq: Politics, Elections, and Benchmarks”, Congressional Research Service, From: http:// www. securitycouncilreport.org /atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3-CF6E4FF96FF9% 7D/ Iraq %20CRS_ 8Dec 2009_ Iraq_ Politics Elections Benchmarks.pdf, (accessed on March 13, 2017).
 
-          Katzman, Kenneth and Humud, Carla E, (2016), “Iraq: Politics and Governance”, Congressional Research Service, from: www.crs.gov, (accessed on February12, 2017).
 
-          Kirmanj, Sherko, (2013), Identity and Nation in Iraq, USA: Lynne Rienner.
 
-          Otterman, Sharon, (2004), “IRAQ: Iraq's Governing Council”, The Council on Foreign Relations, from: http://www.cfr.org/iraq/iraq-iraqs-governing-council/p7 665, (accessed on December 20, 2016).
 
-          “Nujaifi Announces "a Higher Coordination Committee" of 13 people belonging to six provinces (22 November 2015), Shafaq News, from: http:// english. shafaaq. com/politics/16712-nujaifi-announces-a-higher-coordination-committee-of-13-people-belonging-to-six-provinces.html, (accessed on February 14, 2017).
 
-          Sowell, Kirk H. (2014), “Iraq’s Second Sunni Insurgency", Hudson Institute, from: http://www.hudson.org/research/10505-iraq-s-second-sunni-insurgency, (accessed on November 14, 2016).
 
-          Wimmer, Andreas, (2003-04), “Democracy and Ethno- Religious Conflicts in Iraq”, Survival, Vol. 45, No. 4.