نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه لرستان

2 عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه یزد

چکیده

سیاست امنیتی ایران در عراق و سوریه با تکیه بر سازماندهی و آموزش نیروهای شبه نظامی، اعزام مشاوران بلندپایه و نقش­آفرینی مستقیم، متمایز و منحصر به فرد شده است. این سیاست مورد توجه محافل سیاسی و علمی قرار گرفته و پرسش­های مهمی در مورد چرایی آن مطرح شده است؛ چرا ایران در کشورهایی همانند سوریه و عراق سیاست امنیتی متفاوتی دارد؟ در پاسخ به این پرسش، تبیین­های فراوانی در چارچوب نظریات مادی­نگر مطرح شدند. هدف این مقاله ارائه تبیینی تفسیری و بدیل با روش تحلیل اسنادی است. این روش علاوه بر طرح دقیق پرسش، هدف و فرضیه تحقیق، شامل ارائه یک چارچوب فکری تعاملی-دیالتیک با هدف هدایت پژوهش، انتخاب منابع دارای ویژگی­های اصالت، اعتبار، نمایندگی و معنا، گردآوری داده­ها بر اساس روش «تحلیل محتوا» و پردازش داده­ها و نتیجه­گیری از آنها می­شود.­ این تبیین مبتنی بر این فرضیه است که مهمترین عامل شکل­دهنده به سیاست امنیتی ایران، هویت اسلامی است و بی­ثباتی فزاینده در منطقه و خلاء قدرت به عنوان متغییر میانجی تنها فرصتی برای تأثیرگذاری ملموس­تر هویت اسلامی بر سیاست امنیتی فراهم کرده است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining relationship between Islamic Identity and Iran security policy with Documentary Analysis Method

نویسندگان [English]

  • mohsen bayat 1
  • ebrahim taheri 2
  • mehdi zolfaghari 1

1 lorestan university, Faculty of Literature, political sciences group, khoram abad

2 Assistant professor of political science at the University of Yazd

چکیده [English]

Why Iran has a different security policy in Syria and Iraq? Many explanations have been raised within the framework of materialist notions. The purpose of this paper is to provide an alternative explanation with a critical approach. We used the qualitative method of documentary analysis that includes, aside from the accurate presentation of question, hypothesis, and purpose of research, several stages; providing an interactive dialectical framework with the aim of conducting research, determining and select resources that have authenticity, credibility, representativeness and meaning and also content sampling from resources. This explanation is based on the hypothesis that the Islamic identity of Iran is the most important factor in shaping Iran's security policy. This alternative explanation is not only explaining Iran’s military and security role in the region’s countries but also justifies and legitimizes it. Islamic identity is the most basic cause of Iran's security policy in these countries. The increasing instability in the region and the power vacuum as a mediator variable only have provided opportunity for tangible influence of  Islamic identity on Iran security policy.


کلیدواژه‌ها [English]

  • security policy
  • Iran
  • Islamic identity
  • Documentary Analysis Method
  • constructivism
    الف- فارسی
-         ابن سعد، محمد، (1374)، طبقات الکبرى، ترجمه محمود مهدوى دامغانى، تهران: فرهنگ اندیشه.
-         ابن هشام، (1360)، سیرت رسول الله (سیرة النبی)، ترجمه رفیع الدین اسحق بن محمد همدانی (قاضی ابرقوه)، تصحیح اصغر مهدوی، جلد اول، تهران: انتشارات خوارزمی.
-         اسلامی، مجتبی و درجانی، حسین، (1388)، «امنیت در اسلام: مبانی و قالب­هاب فکری»، فصلنامه نظم و امنیت انتظامی، سال دوم، تابستان، شماره 2. 
-         اصفهانی، راغب، (1363)، مفردات الفاظ القرآن، چاپ اول، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
-         اردبیلى، احمد بن محمد، (1362)، زبدة البیان فى أحکام القرآن، ترجمه و تخلیص سید جعفر سجادی، تهران، مؤسسه مطبوعاتی عطائی.
-         آفتاب نیوز، «رهبر معظم انقلاب: جمهوری اسلامی ایران امنیت عراق را امنیت خود می‌داند»، 29 مهر 1393، قابل دسترس در: http://aftabnews.ir/fa/news/267598/.
-         امام خمینی، روح الله، (1378)، صحیفه، جلد 13، تهران: موسسه نشر و آثار امام خمینی (ره).
-         امام ‌خمینی، سید‌روح‌الله، (1368)، صحیفه نور، جلد اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
-         امام‌ خمینی، سید‌روح‌الله، (1376)، ولایت فقیه (حکومت اسلامی)، قم: انتشارات آزادی.
-         آیتی، محمد ابراهیم، (1378)، تاریخ پیامبر اسلام، دانشگاه تهران: موسسه انتشارات و چاپ.
-         آیت الله جزایری، شریعتمدار، (1379) «امنیت در فقه سیاسی شیعه»، فصلنامه علوم سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم (ع)، سال سوم، شماره 9.  
-         باردن، لورنس، (1373)، تحلیل محتوا، ترجمه ملیحه یمنی سرخابی و محمد آشتیانی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
-         بابایی، محمدباقر، (1386)، «سیاست امنیتی امیرالمومنین علی (ع)»، مجله سیاست امنیتی، شماره 58.
-         بندر ریگی، محمد، (۱۳۷۴)، ترجمه المنجد، جلد اول، تهران: انتشارات ایران.
-         بوزان، باری، (1378)، مردم، دولت‌ها و هراس، مترجم مجتبی عطارزاده‌، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-         بی­بی­سی، «آیت الله خامنه­ای: ایران امنیت عراق را امنیت خود می‌داند»، 21 اکتبر 2014. قابل دسترس در:
-         تاجیک، محمدرضا، (1381)،مقدمه‌ای بر استراتژی امنیت ملی ج.ا.ا: رهیافت‌ها و راهبردها، جلد اول، تهران: فرهنگ لقمان.
-         تقی­لو، فرامرز و آدمی، علی، (1389)، «امنیت و پیشا ارزش‌های آن در اندیشه سیاسی اسلام»، فصلنامه مطالعات راهبردی، زمستان، سال سیزدهم، شماره 4.
-         جعفری، محمد تقی، (1369)، حکمت اصول سیاسی اسلام (ترجمه و تفسیر فرمان امیرالمومنین علی بن ابی­طالب علیه السلام به مالک اشتر)، تهران: بنیاد نهج البلاغه.
-         جعفری، سیداصغر، (1376)، نقش امام (ره) در دفاع از ملل اسلامی و مستضعف، مجموعه مقالات چهارمین گردهمایی تبیین اندیشه‌های دفاعی حضرت امام خمینی (ره)، تهران: سازمان عقیدتی سیاسی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح.
-         دهخدا، علی اکبر، (1377)،  لغت­نامه دهخدا، زیرنظر محمد معین و سید جعفر شهیدی، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
-         رسولی ثانی­آبادی، الهام، (1392)، «ماهیت اتحادها در خاورمیانه؛ قدرت یا هویت؟»، فصلنامه مطالعات راهبردی، پائیز، سال هفدهم، شماره 33. 
-         سبحانی، جعفر، (1367)، مبانی جهاد در اسلام؛ بازشناسی جنبه‌های تجاوز و دفاع، جلد اول، چاپ اول، تهران: ویرایش فیپا.
-         سبحانی تبریزی، جعفر، (1385)، فروغ ابدیت، قم: موسسه بوستان کتاب.
-         شهید ثانی (زین الدین الجبعی العاملی)، (1254)، شرح لمعه، ترجمه سید محمد کلانتر، جلد دوم، تهران: دارالعالم الاسلامی.
-         قرشی، علی اکبر، (1371)، قاموس قرآن، جلد دوم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.  
-         قاسمی، حاکم، (1372)، «برداشت‌های متفاوت از امنیت ملی»، مجله سیاست امنیتی، سال اول، شماره 2.
-         عمید، حسن، (1379)، فرهنگ فارسی، چاپ نوزدهم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
-         عیسی­نیا، رضا، (1379)، «فقها و مساله امنیت ملی»، فصلنامه علوم سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم (ع)، سال سوم، شماره 9. 
-         طباطبایی، سید محمدحسین، (1344)، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوى همدانى، جلد دوم، قم: مطبوعات دارالعلم.
-         طبرسی، ابوعلی الفضل بن الحسن، (1375)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، حققه و علق علیه لجنۀّ من العلماء و المحققین الاخصائین، ترجمه هاشم رسولی، تهران: انتشارات فراهانی.
-         کتزنشتاین، پیترجی، (1390)، فرهنگ امنیت ملی: هنجارها و هویت در سیاست جهانی، ترجمه محمدهادی سمتی، جلد اول، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-         کرمی،کامران، (1392)، «عربستانوبحرانسوریهدرروندرقابت‌هایژئوپلیتیکیوژئوکالچری»، مرکزبین‌المللیمطالعاتصلح.
-         کریمی­مله، علی، بابایی، اکبر و امیرخانی، کاوه، (1389)، «تهدیدات سیاسی امنیت ملی از دیدگاه امام خمینی (ره)»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شماره 3.
-         لک­زایی، نجف، (1385)، «اصول رهیافت امنیتی پیامبر اعظم (ص) در قرآن کریم»، دانشکاه باقر العلوم (ع)، فصلنامه علوم سیاسی، سال نهم، شماره 35. 
-         مکارم شیرازی، ناصر، (1379)، الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، ترجمه و تلخیص محمدعلی آذرشب، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب (ع). 
-         معین، محمد، (1363)، فرهنگ فارسی معین، تهران: نشر اشجع.
-         مرادی،اسداله و شهرام­نیا، امیرمسعود، (1394)، «بحران سوریه و امنیت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، زمستان، سال چهارم، شماره 15 .
-         مومن­زاده، رضا، (1392)، «بازدارندگی دفاعی جدید جمهوری اسلامی ایران»، پژوهشنامه دفاع مقدس، پاییز، سال دوم، شماره 7. 
-         نیاکویی، سید امیر و ستوده، علی­اصغر، (1394)، «تأثیر منازعات داخلی سوریه و عراق برمجموعه امنیتی خاورمیانه(2015- 2011)»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، زمستان، سال چهارم، شماره 15.
-         ولی پور زرومی، سید حسین، (1378)، «جایگاه امنیت در اندیشه سیاسی اسلام و امام خمینی (ره)»، فصلنامه علوم سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم (ع)، تابستان، شماره 5.
-         هاشمی رفسنجانی، علی اکبر، (1386)، تفسیر راهنما، چاپ پنجم، قم: بوستان کتاب، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
 
ب- انگلیسی
 
-  al-Khoei, Hayder (2016) “Syria, Iraq and the Struggle for Power: Intertwined Futures”, Middle East and North Africa Programme, 21 November, Available at: https:// www. chathamhouse. org/ sites/ files/chathamhouse/publications/research/2016-11-24-syria-iraq-struggle-for-power-intertwined-futures-al-khoei.pdf.
   
-    Al-Khoei, Hayder, (2013), Iraq: Sunni Resurgence Feeds Maliki’s Fears, in: Barnes-Dacey Julien and Levy, Daniel, The Regional Struggle for Syria, London, European Council on Foreign Relations.
 
-    Al-Waqidi, Muḥammad ibn ʻUmar, (1996), Al-maghazi, London: Oxford University Press.
 
-    Barzegar, Keyhan, (2013), “The Arab Spring and the Balance of Power in the Middle East”, Belfer Center for Science and International Affairs, Harvard Kennedy School, 30October, Accessed on july 8, 2016, Available at: http://www.powerandpolicy.com/2012/10/30/the-arabspringAnd-the-balance-of-power-in-the-middle-east/.
 
-    Bassiri Tabrizi, Aniseh & Pantucci, Raffaello (2016), “Understanding Iran’s Role in the Syrian Conflict”, Royal United Services Institute for Defense and Security Studies. Available at: https://rusi.org/sites/default/files/201608_op_understanding_irans_role_in_the_syrian_conflict_0.pdf.
 
-    BBC News Online, (2014), “How ISIS is Spreading Its Message Online”, 19 June, Accessed on 10 July 2016, Available at: http://www.bbc.com/news/world-middle-east-27912569.
 
-    Fulton, W. et al (2013), “Iranian Strategy in Syria”’, American Enterprise Institute and Institute for        the Study of War, Available at: http://www.aei.org/publication/iranian-strategy-in-syria/.
 
-    Hassan, Hassan, (2013), The Gulf States: United against Iran, Divided over Islamists, in: Barnes-Dacey, Julien and Levy, Daniel, The Regional Struggle for Syria, London, European Council on Foreign Relations.
 
-    Irna, “Zarif: Iran regards Iraq security as its own”, 24 Aug. 2014, Available at:   http://www.irna.ir/en/News/2735151/Politic/Zarif__Iran_regards_Iraq_security_as_its_own.
 
-    Jeffrey T. Checkel, (2008), Constructivism and Foreign Policy, in Foreign Policy: Theories. Actors, Cases, ed.Steve Smith, Amelia Hadfield and Tim Dunne, Oxford, Oxford University Press.
 
-    Katzenstein, P, (1996), National Security: Norms and Identity in World Politics, New York: Columbia University Press.
 
-    Kant, I, (2001), Essential Readings in World Politics, New York: Norton and Company.
 
-    Moshirzadeh, H, (2007), “Discursive Foundations of Iran’s Nuclear Policy”, Security Dialogue, Vol 38, No 4.
 
-    Mandel, R., (1994), The Changing Face of National Security: A Conceptual Analysis, Westport, Greenwood Press.
 
-    Moslih, Hashmatallah, (2016), ‘Iran “Foreign Legion” Leans on Afghan Shia in Syria War’, Al Jazeera, January, Available at: http://www.aljazeera.com/news/2016/01/iran-foreign-legion-leans-afghan-shia-syria-war-160122130355206.html.
 
-    Nabih, Bulos and Patrick J, McDonnell, “Iran’s Supermani: Fabled General, Internet Sensation”, Los Angeles Times, 4 March 2015, Available at: http://www.latimes.com/world/middleeast/la-fg-iran-supermani-fabled-general-20150304-story.html.
 
-    Naylor, Hugh, (2016), “In Syria’s Aleppo, Shiite Militias Point to Iran’s Unparalleled Influence,” The Washington Post, November, Available at: https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/in-syrias-aleppo-shiite-militias-pointto-irans-unparalleled-influence/2016/11/20/2f1a47c2-92cd-11e6-bc00-1a9756d4111b_story.html?utm_term=.3bc5880abdf2.
 
-    Ospina, Mariano and David, H. Gray, (2014), “Syria, Iran, and Hezbollah: A Strategic Alliance”, Global Security Studies, winter, Volume 5, Issue 1.
 
-    Rousseau, David L. and Garcia-Retamero, Rocio, (2007), “Identity, Power, and Threat Perception; A Cross-National Experimental Study”, Journal of Conflict Resolution, Vol. 51 No. 5.
 
-    ShahidSaless, Shahir, (2015) “Iran’s Plan to Confront a Post-Assad Era”, Huffington Post, November, Available at: http://www.huffingtonpost.com/shahir-shahidsaless/irans-plan-to-confront-a_b_8510186.html.
 
-    Slackman, Michael, (2011), “Arab Unrest Propels Iran as Saudi Influence Declines”, The New York Times, Feb 23, Available at: http:// www. nytimes. com/ 2011/ 02/24/ world/ middleeast/ 24saudis. html?mcubz=0.
 
-    Wendt, Alexander (1994), “Anarchy Is What States Make of It: The Social Construction of Power Politics,” International Organization, Vol. 46, No. 2.
 
-    Wendt, Alexander (1994), “Collective Identity Formation and International State”, American Political Science Review, Vol. 88, No 2.
 
-    Wendt, Alexander, (1999), Social Theory of International Politics, Cambridge: Cambridge University Press.
 
-    Wolfers, Arnold, (1952), “National Security as an Ambiguous Symbol”, Political Science Quarterly, Vol. 67, No. 4, December, Pp. 481-502. Available at: http:// www. jstor. org/ stable/ 2145138? origin=JSTOR-pdf.