تمدن اسلامی در مراحل اولیه تکامل خود ضمن مرزبندی هویتی با کفار به عنوان دگر بیرونی، نگاهی توام با تساهل و مدارا، نسبت به اهل کتاب، اقلیتهای دینی و قومی داشته است. اما به موازات زوال تمدن اسلامی و دور شدن از اسلام اصیل و مواجهه با غیریتهای بیرونی و مهاجمی مانند مغولان و صلیبیون و همچنین استیلای ترکان بر دستگاه خلافت و متعاقب آن، رواج رویکردهای قشری و متصلب از دین، نگرشهای تکفیریِ دگرستیز گسترش یافت. این رویکرد در ابتدا با هدف قراردادن دگر بیرونی، سختترین برخوردها را نسبت به آن از خود به نمایش گذاشت؛ اما درگذر زمان با تشدید اختلافات داخلی جهان اسلام، از دگرهای بیرون از دنیای اسلام به میان مذاهب اسلامی تغییر جهت یافت. در دوره معاصر نیز بنیادگرایانی مانند القاعده، طالبان، داعش و... با بهرهگیری از این ابزار، سختگیرانهترین و خشونتبارترین احکام را نسبت به مسلمانان، بویژه شیعیان صادر نمودهاند. دستاورد نوشتار پیشرو آن استکه تکفیر، تباری تاریخی در جهان اسلام دارد. در ابتدا دامنه آن، بسیار تنگ و محدود به کفار حربی بود اما با رشد اندیشههای سلفی و بهرهگیری عامل خارجی از آن، نه تنها گسترش یافت بلکه به ابزاری در جهت حذف هویتهای رقیب تبدیل شد.
Genealogy of Xenophobia among Takfiri-Extremist groups: Transition from Other Transformation to Self-Transformation
چکیده [English]
Islamic civilization in its early days forged identity barriers with disbelievers as outsiders. Meanwhile, it showed tolerant and moderate attitude toward them. This factor led to spiritual extension and Islam’s durability among the residents of the Islamic newly conquered regions. But as Islamic civilization grew weak, getting away from original Islam and facing with external and aggressive otherness like Moguls, Crusaders and also dominance of Turks Caliphate System, extension of classes racked from Islam and xenophobic attitude among Takfiri group become widespread. This approach targeted outsiders from the beginning and represented the strictest treatment to them; but through time by diversification of the derivations in Islamic world, Takfirist grew hostile toward other Islamic sects. In this paper we try to explain background of otherness and excommunication in the Islamic world. It is elucidated that at the beginning the scope of “atheism” and “other” in definition was narrow and was restricted to hostile unbelievers, but along with expansion of Salafi thoughts, not only it was extended but it was turned into a tool for eliminating rival identities.
ابتدای صفحه