نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران،تهران.ایران

چکیده

تکثریابی ساخت سیاسی و فعال شدن شکاف‌های اجتماعی باعث شده تا جمهوری اسلامی طی دو دهه گذشته شاهد فرایند تشدیدیابنده‌ای از رقابت‌های انتخاباتی باشد. در کنار تمام کارکردهای مثبت انتخابات در ایران، سویه‌های تاریک این فرایند کمتر شناخته شده است. انتخابات در ایران اغلب باعث افزایش تنازعات درونی ساخت سیاسی، ایجاد انقطاع‌های بسیار شدید در فرایند سیاستگذاری، زمینه‌سازی برای فعال‌سازی و تشدید شکاف‌های اجتماعی (خصوصا شکاف‌های قومی و مذهبی) و همچنین شکل‌گیری نوعی سیاست‌ورزی مبتنی بر حامی‌پروری و تشدید فساد اقتصادی سیاستمداران شده است. اما یکی از اصلی‌ترین پیامدهای منفی این فرایند، اثر مشروعیت‌زدای انتخابات است. این نقش مشروعیت‌زدا با نقش ضدتوسعه‌ای انتخابات در ایران پیوند خورده است. درک چنین ابعادی از لحاظ آسیب‌شناسی فرایندهای دموکراتیک و تلاش برای ارتقای کیفیت سازوکارهای انتخاباتی از اهمیت بالایی برخوردار است. چارچوب پیشنهادی مقاله برای اصلاح مسیر، سیاستگذاری در راستای «تکمیل زنجیره نهادی سیاست انتخاباتی» می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Functions and dysfunctions of election in Iran: moving towards completion of the institutional chain of electoral politics

نویسنده [English]

  • Hojjat Kazemi

Department of political science, Faculty of law and political science, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

The proliferation of political Structure and the activation of social cleavages led Iran to an exacerbating process of electoral competition in the past two decades. Despite the positive functions of elections in Iran, the dark sides of this process are less known. Elections in Iran has led to an increase in the internal conflicts of political system, created very severe discontinuities in the policy- making process, paved the way for activating and intensifying social cleavages (especially ethnic and religious cleavages), and formed a kind of Sponsorship-based policy making and intensify the economic corruption of politicians. One of the main negative consequences of this process is delegitimizing the electoral process. The role of delegitimizing has been linked to the anti-developmental role of elections in Iran. From the viewpoint of the pathology of democratic processes and the effort to improve the quality of electoral mechanisms, it is important to understand such dimensions. “Completion of the institutional chain of electoral politics” is a proposed framework for reforming these processes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Electoral Politics
  • Dark Side
  • Delegitimization
  • Development
  • Institutional Chain
الف- فارسی
-    احمدی، حمید، (1378)، قومیت و قوم‌گرایی در ایران: از افسانه تا واقعیت، تهران: نشر نی.
-    ارسطو، (1371)، سیاست، ترجمه حمید عنایت، تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی.
-    افلاطون، (1380)، گرگیاس، در: دوره آثار افلاطون،ترجمه محمد حسن لطفی، تهران: خوارزمی.
-    ایوانز، پیتر، (1382)، توسعه یا چپاول:نقش دولت در توسعه صنعتی.ترجمه عباس زندباف و عباس مخبر،تهران: طرح نو
-    بحرانی، محمد حسن، (1389)، طبقه متوسط و تحولات سیاسی در ایران معاصر (1320 - 1380)،تهران: آگه.
-    برزین، سعید، (1378)، جناح‌بندی سیاسی در ایران از دهه 1360 تا دوم خرداد 1376، تهران: نشر مرکز.
-    برنم، پیتر و همکاران، (1396)، روش تحقیق در علوم سیاسی،ترجمه میترا راه نجات، تهران: وزارت امور خارجه.
-    بشیریه ،حسین،(1381)، دیباچه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی جمهوری اسلامی،تهران: نگاه نو.
-    بندیکس، راینهارد، (1396)، سیمای فکری ماکس وبر،ترجمه محمود رامبد،تهران: هرمس.
-    بلاندل، ژان، (1378)، حکومت مقایسه ای،ترجمه علی مرشدی زاد،تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی .
-    بلیکی، نورمن، (1384)، طراحی پژوهش های اجتماعی،ترجمه حسن چاووشیان،تهران: نشرنی.
-   بلیکی، نورمن، (1393)، پاردایم‌های تحقیق در علوم انسانی،ترجمه سید حمید رضا حسنی، محمد تقی ایمان و سید مسعود ماجدی،تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
-    بهار، ملک الشعرا، (1357)، تاریخ احزاب سیاسی ایران: انقراض قاجاریه، ج اول،تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
-    بی نا، (1382)، «هم‌اندیشی برای طراحی مبانی و اولویت‌های برنامه چهارم توسعه»، نشریه بانک و اقتصاد،شماره 34.
-    تیلی، چارلز، (1385)، از بسیج تا انقلاب،ترجمه علی مرشدی زاد،تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
-   جلایی پور، حمید رضا، (1391)، «لایه‌های جنبشی جامعه ایران؛ دو جنبش کلان و ده جنبش خرد اجتماعی»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال هفتم، پاییز، شماره 4 (پیاپی 28).
-   خداپرست، مهدی و آزاده داودی، (1392)، «هزینه‌های دولت و کاهش فقر و نابرابری»، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، زمستان، سال یکم، شماره 4.
-   دفتر طرح‌های ملی، (1382)، ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان: یافته‌های پیمایش در 28 استان کشور(موج دوم)، ویراست اول، تهران: دفتر انتشارات طرح ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-    ربیعی، علی، (1380)، جامعه‌شناسی تحولات ارزشی: نگاهی به رفتارشناسی رای دهندگان در خرداد 76،تهران: فرهنگ اندیشه.
-    رفیع‌پور، فرامرز، (1376)، توسعه و تضاد: کوششی در جهت تحلیل علل پیدایش انقلاب اسلامی و مسایل اجتماعی ایران،تهران: سازمان انتشار.
-   ساندرز، دیوید، (1388)، تحلیل رفتاری، در: مارش، دیوید و جری استوکر، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیر محمد حاجی یوسفی،تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-   شهبازی، عبدالله، مرتضی نبوی و محمد مهدی میرباقری، (1386)، بازاندیشی نظام مدیریت و برنامه‌ریزی ایران در افق انقلاب اسلامی،تهیه و تنظیم معاونت پژوهشی مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری،26/4/1386، قابل دسترس در:
-    ظریفی‌نیا، حمیدرضا، (1378)، کالبدشکافی جناح‌های سیاسی ایران، تهران: آزادی اندیشه.
-   عباسی، ابراهیم، (1389)، «رابطه طبقه دهقان و دولت در جمهوری اسلامی ایران (1357-1380)»، رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، بهار، شماره 21.
-    عبدی، عباس، (1378)، در مسیر آزادی: گفتارها و نوشتارهای بعد از دوم خرداد،تهران: نگاه امروز.
-   عبدی، عباس، (بی تا)، مقالات و یادداشت‌های پیرامون اصلاحات به مثابه یک روش و نقد اصلاح طلبان، (مقالات سال‌های 1384-1391)، بی جا: بی نا.
-    عظیمی، فخرالدین، (1377)، بحران دموکراسی در ایران:1320-1332، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی و بیژن نوذری، تهران: پیام.
-    غلامرضاکاشی، محمدجواد، (1381)، جادوی گفتار، ذهنیت فرهنگی و نظام معانی در انتخابات دوم خرداد،تهران: آینده پویان.
-    فارابی، ابونصر، (1361)، سیاست مدنیه،ترجمه و تحشیه سید جعفرسجادی، تهران: طهوری.
-    فوکویاما، فرانسیس، (1396)، نظم وزوال سیاسی،ترجمه رحمن قهرمانپور، تهران: روزنه.
-    کاستلز، مانوئل، (1396)، قدرت ارتباطات،ترجمه حسین بصیریان جهرمی،تهران:علمی و فرهنگی.
-    کوزر، لوئیس، (1384)، نظریه تقابل‌های اجتماعی،ترجمه عبدالرضا نواح، اهواز: رسش.
-    گر، تد رابرت، (1394)، چرا انسان‌ها شورش می‌کنند؟ترجمه علی مرشدی زاد،تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی. 
-    لیپمن،آرتور، (1394)، فلسفه اجتماع: مقالاتی در انحطاط و احیای غرب،ترجمه محمود فخر داعی، تهران: علمی و فرهنگی.
-    مارش، دیوید و جری استوکر، (1388)، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیر محمد حاجی یوسفی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-    معمار، رحمت الله، (1391)، جامعه شناسی مشارکت سیاسی،تهران: امیرکبیر.
-   مقصودی، مجتبی و غلامرضا ابراهیم آبادی، (1390)، «تاثیر استانی شدن انتخابات مجلس بر وظایف نمایندگی»، فصلنامه ره‌نامه سیاستگذاری، زمستان، سال دوم، شماره 4.
-   مقصودی، مجتبی، (1385)، «مشارکت انتخاباتی اقوام در ایران بررسی موردی انتخابات ریاست جمهوری»، فصلنامه مطالعات ملی، زمستان، شماره 28.
-    مهدی، علی اکبر، (1385)، «انتخابات ریاست جمهوری نهم و پیروزی اصولگرایان»، آیین، دی 1385 شماره 5.
-    میدری، احمد، (1396)، «محفل‌ها به جای نهادهای رسمی»، شرق، شماره ۳۰۲۵ ، یکشنبه ۱۲ آذر.
-    هانتیگتون، ساموئل، (1375)، سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی،ترجمه محسن ثلاثی،تهران: علم.
-    وبر، ماکس، (1387)، دین، قدرت و جامعه،ترجمه احمد تدین،تهران: هرمس.
 
ب- انگلیسی
-  Caramani, Daniele, (2000), Elections in Western Europe since 1815, London, Palgrave Macmillan.
 -  Casas-Zamora, Kevin, (2005), Paying for Democracy: Political Finance and State Funding for Parties, Colchester, ECPR Press.
 -  Diamond, Larry, Leonardo Morlino, (2005) The Quality of Democracy: an overview.in: Larry Diamond, Leonardo Morlino (eds) Assessing the Quality of Democracy, Baltimore, Johns Hopkins University Press.
 -  Henderson, Errol A., J. David Singer, (2000), “Civil War in the Post-Colonial World”, 1946-92, Journal of Peace Research, Vol 37, Issue 3.
 -  Kohli, Atul, (2005), State-Directed Development: Political Power and Industrialization in the Global Periphery, Cambridge, Cambridge University Press.
 -  Krishna, Anirudh, (2018), Missing Links in the Institutional Chain.in: Carol Lancaster and Nicolas van de Walle (eds) The Oxford Handbook of Politics of Development, New York, Oxford University Press.
 -  Lazarsfeld, Paul and Robert, k Merton, (2004), Mass Communication, Popular Taste, and Organized Social Action, in: John Durham Peters (ed) Mass Communication and American Social Thought: Key Texts, 1919-1968, Maryland, Rowman & Littlefield Publishers.
 -  Mann, Michael, (2004), The Dark Side of Democracy: Explaining Ethnic Cleaning, Cambridge, Cambridge University Press.
 -  Marzilli, Alan, (2003), Election Reform, ‎New York, Chelsea House Publishers.
 -  Merton, Robert K, (1936), “The Unanticipated Consequences of Purposive Social Action”, American Sociological Review, Vol. 1, No. 6.
 -  Merton, Robert K, (1940), “Bureaucratic Structure and Personality”, Social Forces, Vol. 18, No. 4.
 -  Nye, Joseph S., Philip D. Zelikow and David C. King, (1997), Why People Don’t Trust Government, Cambridge, Harvard University Press.
 -  Pasquino, Gianfranco, (2008), Populism and Democracy.in: Daniele Albertazzi and Duncan Mc Donnell(eds) Twenty-First Century Populism: The Spectre of Western European Democracy, London,Palgrave Macmillan.
 -  Posner, Paul L, (1998), The Politics of Unfunded Mandates: Whither Federalism?, Washington, D.C ,Georgetown University Press.
-  Posada-Carbó, Eduardo, (1996), Elections before Democracy: Some Considerations on Electoral History from a Comparative Approach.in: Elections before Democracy: Eduardo Posada-Carbó(ed) The History of Elections in Europe and Latin America, London, Palgrave Macmillan.
 -  Robinson, Eric W, (1997), The First Democracies: Early Popular Government Outside Athens, Stuttgart, Franz Steiner Verlag.