تحولات خاورمیانه
امیر قیاسی؛ اردشیر نوریان
چکیده
از زمان تأسیس اسرائیل،طیفی از رخدادها از جنگ،منازعه،اتحاد و ائتلاف گرفته تا آتش‌بس، مذاکرات و توافقنامه‌های متعدد صلح دو یا چندجانبه و در نهایت وابستگی متقابل و همگرائی به روابط متقابل اسرائیل و اعراب شکل داده است. بررسی عمیق این رخدادها فرایندی از منازعه و جنگ به سمت صلح و همگرائی را متجلّی می‌سازد. بنابراین با توجه به درهم تنیدگی ...
بیشتر
از زمان تأسیس اسرائیل،طیفی از رخدادها از جنگ،منازعه،اتحاد و ائتلاف گرفته تا آتش‌بس، مذاکرات و توافقنامه‌های متعدد صلح دو یا چندجانبه و در نهایت وابستگی متقابل و همگرائی به روابط متقابل اسرائیل و اعراب شکل داده است. بررسی عمیق این رخدادها فرایندی از منازعه و جنگ به سمت صلح و همگرائی را متجلّی می‌سازد. بنابراین با توجه به درهم تنیدگی و روابط پیچیده خاورمیانه، پاسخ به سه مسأله علل همگرائی، چگونگی همگرائی و چیستی پیامدهای امنیتی همگرائی اسرائیل و اعراب برای ایران بسیار مهم و نیازمند بررسی علمی است که محورهای اصلی این پژوهش را نیز شکل داده است. نتایج حاصل از این پژوهش که براساس رویکردی توصیفی ـ تبیینی و با روش کتابخانه‌ای انجام شده است، نشان می‌دهد که عوامل سه وجهی محدودیت‌های راهبردی اسرائیل، الزامات و خواست کشورهای عربی و الزاماتی مشترک، صلح و همگرائی بین دو طرف را به صورت همزمان ایجاد کرده است. فرایند همگرائی به صورت تدریجی، چندبعدی، رسمی، عمیق و چندسطحی توسعه و تکامل یافته است که مهمترین پیامدهای امنیتی آن برای ایران تضعیف جبهه مقاومت و جلوگیری از تشکیل هلال شیعه به رهبری ایران، محاصره و فشار بر ایران و بازتعریف ساختار امنیتی منطقه و تضعیف نقش ایران در این ساختار بوده است.
مصطفی گودرزی؛ علی منوری؛ غلامرضا کریمی
چکیده
موعودگرایی یکی از مهمترین مفاهیم موجود در یهودیت است و جنبش صهیونیسم بر اساس تغییراتی که در معنای سنتی این مفهوم ایجاد کرد، موفق به تأسیس حکومت یهودی در سرزمین فلسطین شد. از طرف دیگر، موعودگرایی تنها مفهوم مشترکی است که تمام فرقه‌های مختلف یهود بر روی آن اتفاق‌نظر دارند. بنابراین بعد از تأسیس حکومت یهودی در سال 1948، موعودگرایی به ...
بیشتر
موعودگرایی یکی از مهمترین مفاهیم موجود در یهودیت است و جنبش صهیونیسم بر اساس تغییراتی که در معنای سنتی این مفهوم ایجاد کرد، موفق به تأسیس حکومت یهودی در سرزمین فلسطین شد. از طرف دیگر، موعودگرایی تنها مفهوم مشترکی است که تمام فرقه‌های مختلف یهود بر روی آن اتفاق‌نظر دارند. بنابراین بعد از تأسیس حکومت یهودی در سال 1948، موعودگرایی به اجبار در تمام شئون سیاستهای داخلی و خارجی اسرائیل وارد شد. از طرف دیگر همزمان با وقوع انقلاب اسلامی در ایران، در اسرائیل نیز راستگرایان و مذهبیها بعد از سی سال به قدرت رسیدند. یکی از خصوصیات مشترک راستگرایان، موعودگرا بودن آنهاست؛ لذا متغیر موعودگرایی در سیاست خارجی اسرائیل در قبال ایران بعنوان یک عامل مؤثر عینیت یافت و به شکل خصمانه ظهور و بروز پیدا کرد. از اینرو این مقاله با استفاده از نظریه سازهانگاری که در کنار مسائل مادی مانند قدرت، متغیرهای غیرمادی مانند مذهب را نیز در روابط بینالملل مهم میداند؛ به دنبال یافتن پاسخی برای این پرسش است که چگونه موعودگراییِ یهود باعث شد تا اسرائیل در قبال ج.ا.ایران یک سیاست خارجی خصمانه را دنبال کند؟
جواد عرب عامری؛ محسن اسلامی؛ سید مسعود موسوی شفایی؛ محمد حسین جمشیدی
چکیده
بنیامین نتانیاهو اصلی‌ترین چهره صحنه سیاسی اسرائیل طی یک دهه گذشته به شمار میرود. از آنجایی که وی سهم مهمی در شکل دادن به رفتار و تصمیمات سیاست خارجی این رژیم در صحنه بین‌المللی داشته است، این پژوهش می‌کوشد سبک رهبری و خصایص شخصیتی وی را بعنوان یکی از عوامل تاثیرگذار و در عین حال مغفول مانده در تحلیل رفتار سیاست خارجی اسرائیل مورد ...
بیشتر
بنیامین نتانیاهو اصلی‌ترین چهره صحنه سیاسی اسرائیل طی یک دهه گذشته به شمار میرود. از آنجایی که وی سهم مهمی در شکل دادن به رفتار و تصمیمات سیاست خارجی این رژیم در صحنه بین‌المللی داشته است، این پژوهش می‌کوشد سبک رهبری و خصایص شخصیتی وی را بعنوان یکی از عوامل تاثیرگذار و در عین حال مغفول مانده در تحلیل رفتار سیاست خارجی اسرائیل مورد بررسی قرار دهد. از اینرو فرضیه اصلی مقاله این است که رفتار سیاست خارجی اسرائیل طی یک دهه گذشته بیشتر متاثر از نظام ادراکی و سبک رهبری بنیامین نتانیاهو بوده است. چارچوب مفهومی و روشی مورد استفاده، روش تحلیل خصایص رهبری مارگارت هرمن با تکیه بر متغیر پیچیدگی مفهومی در آن است. نتایج این پژوهش که حاصل تحلیل محتوای کمی دادههای گفتاری نتانیاهو طی بازه زمانی 2009 تا 2019 است، نشان می‌دهد سطح پایین پیچیدگی مفهومی و رویکرد سیاه و سفید به مسائل سیاست خارجی همراه با سطح بالای باور به توانایی کنترل رویدادها، تمایل بالا به قدرت و بیاعتمادی شدید به دیگران به رویکرد تهاجمی و بازصفتانه نتانیاهو در سیاست خارجی اسرائیل شکل داده است که نمود آن را میتوان در بزرگنمائی تهدید ایران و مخالفت با ایده تشکیل دولت مستقل فلسطینی مشاهده کرد.
سیدمحمدمهدی حسینی فائق
چکیده
در عصر حاضر جوامعی از یهودیان حاردی در اسرائیل زندگی میکنند که متاثر از دین و آیین‌های یهودی (و عمل به آن) دارای عقاید، سبک زندگی فردی و اجتماعی خاصی بوده و همین موضوع آنان را در رسانه‌ها برجسته نموده است. این جماعت از حیث اعتقادی و نظری، جزء بنیادگرایان یهودی (عملگرا) به شمار می‌روند و به شدت به اصول بنیادگرایی یهودی (و مقومات آن) ...
بیشتر
در عصر حاضر جوامعی از یهودیان حاردی در اسرائیل زندگی میکنند که متاثر از دین و آیین‌های یهودی (و عمل به آن) دارای عقاید، سبک زندگی فردی و اجتماعی خاصی بوده و همین موضوع آنان را در رسانه‌ها برجسته نموده است. این جماعت از حیث اعتقادی و نظری، جزء بنیادگرایان یهودی (عملگرا) به شمار می‌روند و به شدت به اصول بنیادگرایی یهودی (و مقومات آن) مقیدند. حاردیها در حال حاضر – برخلاف باورهای رسانهای- نه تنها جریانی حاشیهای و کماهمیت به حساب نمیآیند بلکه با اتخاذ رویکردی عملگرا – در کنار سایر مولفهها و بهرهمندی از ظرفیتهای گفتمانی- توانسته‌اند خود را به جریانی تاثیرگذار در عرصه سیاسی- اجتماعی مبدل نمایند. با توجه به بنیانهای نظری بنیادگرایانه و عملگرایی نهفته در این جریان، به نظر میرسد تقویت و اهمیت یافتن آنان در عرصهی سیاسی- اجتماعی رژیم اسرائیل موجب افزایش تنشهای داخلی، خارجی و رشد گرایشات افراط‌گرایانه خواهد شد. در چنین بستری طرح چالشهای بنیادین در خصوص ماهیت رژیم فعلی اسرائیل و آیندهی آن دور از انتظار نخواهد بود.
علی آدمی؛ نازنین نظیفی؛ عارف بیژن
چکیده
اگر از گذشته تا به حال، خاورمیانه را در یک کلمه بتوان خلاصه کرد، آن کلمه «بی‌ثباتی» است. در پی تحرکات و تحولات جاری در منطقه، علنی شدن روابط دو کشور در خاورمیانه بیش از سایر اتحادهای منطقه‌ای قابل‌توجه است: "رژیم اسرائیل و عربستان سعودی". سؤال اصلی آن است که چقدر رژیم اسرائیل و عربستان توانسته‌اند در موازنه‌سازی علیه ایران ...
بیشتر
اگر از گذشته تا به حال، خاورمیانه را در یک کلمه بتوان خلاصه کرد، آن کلمه «بی‌ثباتی» است. در پی تحرکات و تحولات جاری در منطقه، علنی شدن روابط دو کشور در خاورمیانه بیش از سایر اتحادهای منطقه‌ای قابل‌توجه است: "رژیم اسرائیل و عربستان سعودی". سؤال اصلی آن است که چقدر رژیم اسرائیل و عربستان توانسته‌اند در موازنه‌سازی علیه ایران موفق عمل کنند؟ فرض بر این است؛ آنچه بیشتر از هر چیز دو دولت مذکور را در کنار هم نگاه داشته است، نگرانی از توافق هستهای ایران و به دنبال آن، قدرت و نفوذ شیعه، کاهش حضور و نقش ایالات متحده در منطقه و بحرانهای ناشی از افراطگرایی و جنگ داخلی سوریه است؛ لیکن با توجه به چالشهای موجود از جانب بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقهای، به نظر نمیرسد نزدیک شدن این دو دولت گامی در جهت تحکیمِ اتحادی متوازن در جهت انزوا و مقابله با ایران باشد. برخلاف اشتراکات موجود و عواملِ سببساز در عادیسازی بیشازپیش مناسبات مابین این دو، میتوان بر اساس نظریه «موازنه ناقص» از رندال شوولر، بیان کرد که این دو کشور نتوانستهاند اتحادی قوی بهویژه علیه ایران، بهعنوان دشمن مشترک خود تشکیل دهند.
میترا راه نجات؛ حسن کبیری
چکیده
آذربایجان از جمله کشورهای قفقاز جنوبی است که به دلیل ویژگی‌های خاص ژئوپلتیکی و ژئواکونومیکی برای ایران از اهمیت خاصی برخوردار است. علی‌رغم وجود زمینه‌های متعدد همگرایی میان ایران و آذربایجان، بیشتر شاهد واگرایی میان دو کشور بوده‌ایم. پرسش این است که در فاصله زمانی 2000 تا 2016 چه عواملی بر واگرایی روابط ایران و آذربایجان مؤثر بوده ...
بیشتر
آذربایجان از جمله کشورهای قفقاز جنوبی است که به دلیل ویژگی‌های خاص ژئوپلتیکی و ژئواکونومیکی برای ایران از اهمیت خاصی برخوردار است. علی‌رغم وجود زمینه‌های متعدد همگرایی میان ایران و آذربایجان، بیشتر شاهد واگرایی میان دو کشور بوده‌ایم. پرسش این است که در فاصله زمانی 2000 تا 2016 چه عواملی بر واگرایی روابط ایران و آذربایجان مؤثر بوده است؟ فرضیه عبارت است از عمده عوامل موثر بر واگرایی روابط دو کشور را باید در قالب عوامل اقتصادی و امنیتی و سیاسی جستوجو کرد که توسط بازیگران منطقهایی و فرامنطقهایی بهعنوان یک ابزار نفوذ جهت محدود کردن دامنه نفوذ ایران در منطقه و تهدید بر ضد ایران استفاده شده است. این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس دادههای معتبر اسنادی و آرشیوی درصدد است عوامل واگرایی روابط دو کشور را تجزیهوتحلیل کند تا نشانههای فرصت برای سیاست خارجی ایران را از درون این تهدیدات شناسایی کند.
سیدامیر نیاکویی؛ علی اصغر ستوده
دوره 4، شماره 15 ، اسفند 1394، ، صفحه 153-177
چکیده
خاورمیانه از آن دسته مناطقی است که بیشتر از آنکه دارای همگرایی منطقه‌ای باشد، مشخصه دائمی آن منازعه و کشمکش است. ازجمله بحران‌ها و منازعات در این مجموعه امنیتی، منازعات داخلی سوریه و عراق است که می‌تواند بر روند و تکامل مجموعه امنیتی خاورمیانه تأثیرگذار باشد. هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر منازعات داخلی سوریه و عراق بر تکامل ...
بیشتر
خاورمیانه از آن دسته مناطقی است که بیشتر از آنکه دارای همگرایی منطقه‌ای باشد، مشخصه دائمی آن منازعه و کشمکش است. ازجمله بحران‌ها و منازعات در این مجموعه امنیتی، منازعات داخلی سوریه و عراق است که می‌تواند بر روند و تکامل مجموعه امنیتی خاورمیانه تأثیرگذار باشد. هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر منازعات داخلی سوریه و عراق بر تکامل مجموعه امنیتی خاورمیانه است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که منازعات داخلی سوریه و عراق منجر به شکلگیری زیرمجموعهای بزرگتر با ادغام زیرمجموعههای شامات و خلیج فارس در قالب یک زیرمجموعه واحد شده است. این روند نتیجه پیوند عمیق پویشهای امنیتی بین این دو زیرمجموعه است. در سطح روابط دولت با دولت این منازعات باعث بازسازی و تقویت الگوی پایدار منازعه و رقابت ایران با دولتهای سنی خلیج فارس بهخصوص عربستان سعودی در قالب تقابل دو محور متضاد شده، ولی در کنار این الگو شکلگیری الگوی رقابت درون ائتلافی در بین دولتهای سنی منطقه به ساخت اجتماعی جدید مجموعه امنیتی اضافه شده است. این منازعات باعث تعامل بیشتر پویشهای امنیتی سطح منطقه‌ای با سطح جهانی شده است
مجتبی عبدخدایی؛ زینب تبریزی
دوره 4، شماره 15 ، اسفند 1394، ، صفحه 179-200
چکیده
جنبش‌های اخیر خاورمیانه، علاوه بر تأثیرات متنوع خود، فرصتی مناسب برای سیاست خارجی برخی کشورهای عرب فراهم نموده است تا نقش فعال‌تری در منطقه ایفا نمایند. تحولات اخیر خاورمیانه و موضع‌گیری دولت‌ها در قبال جنبش‌های اسلامی – مردمی منطقه حاکی از آن است که دولت قطر نقشی خاص را دنبال می‌نماید. از سوی دیگر مواضع دوگانه این کشور در قبال ...
بیشتر
جنبش‌های اخیر خاورمیانه، علاوه بر تأثیرات متنوع خود، فرصتی مناسب برای سیاست خارجی برخی کشورهای عرب فراهم نموده است تا نقش فعال‌تری در منطقه ایفا نمایند. تحولات اخیر خاورمیانه و موضع‌گیری دولت‌ها در قبال جنبش‌های اسلامی – مردمی منطقه حاکی از آن است که دولت قطر نقشی خاص را دنبال می‌نماید. از سوی دیگر مواضع دوگانه این کشور در قبال مسئله فلسطین و همزمانی آن با نقش مذکور این سؤال را پدید آورده است که علت این مواضع دوگانه چه بوده ؟ اهداف سیاست خارجی این کشور از این دوگانگی رفتار چیست؟ و رابطه آن با نقش قطر در مسئله جنبش‌های اخیر خاورمیانه چه میباشد؟ این نوشتار تلاش میکند عوامل دخیل در اتخاذ رویکرد دوگانه قطر در مسئله فلسطین پس از بیداری اسلامی و تحولات جهان عرب را بررسی نموده و نشان دهد که قطر به دلیل اقتضائات ساختاری ناشی از ریز دولت بودن این کشور نقشی نیابتی و هماهنگ با عربستان از سوی ایالات متحده را در تحولات اخیر پذیرا بوده است. از سوی دیگر ابعاد این نقش که به مسئله فلسطین و امنیت اسرائیل باز میگردد در تعارض با فرهنگ و باور اجتماعی این کشور بوده و به دوگانگی مواضع در این کشور منجر شده است.
محمدحسن خانی؛ محمدمسعود صادقی
دوره 2، شماره 6 ، مهر 1392، ، صفحه 141-132
چکیده
سیاست خارجی ایالات متحدهی آمریکا در دهههای گذشته بر حمایت همهجانبه و همسویی مطلق
بـا منافع اسرائیل در منطقهی خاورمیانه و در سطح نظام بینالملل استوار بوده است. این حمایت همه-
جانبه علاوه بر منافعی که برای ایالات متحده داشته هزینههایی را نیز برای این کشور در پی داشته است.
از آنجا که بر مبنای نظریهی تصمیمگیری عقلایی ) (Rational Decision Theoryافراد ...
بیشتر
سیاست خارجی ایالات متحدهی آمریکا در دهههای گذشته بر حمایت همهجانبه و همسویی مطلق
بـا منافع اسرائیل در منطقهی خاورمیانه و در سطح نظام بینالملل استوار بوده است. این حمایت همه-
جانبه علاوه بر منافعی که برای ایالات متحده داشته هزینههایی را نیز برای این کشور در پی داشته است.
از آنجا که بر مبنای نظریهی تصمیمگیری عقلایی ) (Rational Decision Theoryافراد تصمیم
گیرندههای منطقی و عقلایی هستند، سود و زیان احتمالی هر عمل را محاسبه میکنند و بهترین تصمیم
را با استفاده از عقل و منطق خود بر میگزینند، این مقاله بر آن است تا با استفاده از مدل تصمیمگیری
تحلیل هزینه- منفعت ) (Cost-Benefit Analysisبه این سؤال پاسخ دهد که حمایت ایالات متحدهی
آمریکا از اسرائیل چه منافع و هزینههایی برای این کشور داشته است. بر اساس یافتههای این تحقیق
هزینههای مالی ناشی از کمکهای سالیانه، مخدوش شدن رابطهی آمریکا با جهان اسلام، هزینههای
مرتبط با جنگهای متعدد در خاورمیانه، که به بهانهی تأمین امنیت اسراییل آغاز شدهاند نظیر جنگهای
33و 22روزه لبنان و غزه و نیز اشغال عراق و افزایش احساسات ضد آمریکایی در جهان در زمرهی
هزینههای این حمایت به شمار میرود. جلب و تضمین حمایت همهجانبهی اسرائیل و لابی صهیونیستی
از دولت آمریکا در زمرهی مهمترین منفعتهای حمایت آمریکا از اسرائیل میباشد
