تحولات جهان اسلام
سعید سرخی خوزانی؛ علی عابدی رنانی؛ علی کربلایی پازوکی
چکیده
از عوامل شایسته تحقیق درباره یک مذهب اسلامی، روابط آن مذهب و پیروان آن با پیروان سایر مذاهب اسلامی است. این روابط در مبانی اعتقادی آنها ریشه دارد. بر این اساس، سیاست خارجی راهبردی دولتهای اسلامی نیز در کنار سایر عوامل از آموزههای دینی آنها اثر میگیرد. یکی از این مذاهب اسلامی عمده در جنوب شرق آسیا، مذهب ماتریدیه است که تأثیر بهسزایی ...
بیشتر
از عوامل شایسته تحقیق درباره یک مذهب اسلامی، روابط آن مذهب و پیروان آن با پیروان سایر مذاهب اسلامی است. این روابط در مبانی اعتقادی آنها ریشه دارد. بر این اساس، سیاست خارجی راهبردی دولتهای اسلامی نیز در کنار سایر عوامل از آموزههای دینی آنها اثر میگیرد. یکی از این مذاهب اسلامی عمده در جنوب شرق آسیا، مذهب ماتریدیه است که تأثیر بهسزایی در عملکرد سیاسی و اعتقادی طالبان در افغانستان داشته است. این مذهب در قرن نوزدهم با الهام از اندیشههای کلامی علمای ماتریدی از جمله شاه ولی الله دهلوی با اهداف ضد استعماری و با تکیه بر جهاد در مقابل کفار در هندوستان شکل گرفت. در این پژوهش با استفاده از روش کتابخانهای به تحلیل و مقایسه مبانی اعتقادی گروه طالبان و وهابیت پرداخته میشود و این نتیجه حاصل شد که این دو گروه در برخی موضوعات کلامی مهم مثل توحید، زیارت، توسل، شفاعت و تفکیر شیعیان با یکدیگر اختلاف دارند. طالبان بر اساس این مبانی کلامی خود، پذیرش بیشتری نسبت به شیعیان دارند. در نتیجه، ارتباط ج.ا. ایران با طالبان و گروههای وهابیت بر اساس مبانی اعتقادی آنها باید متفاوت باشد.
سمیه حمیدی؛ پیمان زنگنه
چکیده
تمدن اسلامی در مراحل اولیه تکامل خود ضمن مرزبندی هویتی با کفار بهعنوان دگر بیرونی، نگاهی توام با تساهل و مدارا نسبت به اهل کتاب، اقلیتهای دینی و قومی داشته است. اما به موازات زوال تمدن اسلامی و دورشدن از اسلام اصیل و مواجهه با غیریتهای بیرونی و مهاجمی مانند مغولان و صلیبیون و همچنین استیلای ترکان بر دستگاه خلافت و متعاقب آن، ...
بیشتر
تمدن اسلامی در مراحل اولیه تکامل خود ضمن مرزبندی هویتی با کفار بهعنوان دگر بیرونی، نگاهی توام با تساهل و مدارا نسبت به اهل کتاب، اقلیتهای دینی و قومی داشته است. اما به موازات زوال تمدن اسلامی و دورشدن از اسلام اصیل و مواجهه با غیریتهای بیرونی و مهاجمی مانند مغولان و صلیبیون و همچنین استیلای ترکان بر دستگاه خلافت و متعاقب آن، رواج رویکردهای قشری و متصلب از دین، نگرشهای تکفیریِ دگرستیز گسترش یافت. این رویکرد در ابتدا با هدف قراردادن دگر بیرونی، سختترین برخوردها را نسبت به آن از خود به نمایش گذاشت؛ اما در گذر زمان با تشدید اختلافات داخلی جهان اسلام، از دگرهای بیرون از دنیای اسلام به میان مذاهب اسلامی تغییر جهت یافت. در دوره معاصر نیز بنیادگرایانی مانند القاعده، طالبان، داعش و... با بهرهگیری از این ابزار، سختگیرانهترین و خشونتبارترین احکام را نسبت به مسلمانان، بویژه شیعیان صادر نمودهاند. دستاورد نوشتار پیشرو آن است که تکفیر، تباری تاریخی در جهان اسلام دارد. در ابتدا، دامنه آن بسیار تنگ و محدود به کفار حربی بود اما با رشد اندیشههای سلفی و بهرهگیری عامل خارجی از آن، نه تنها گسترش یافت بلکه به ابزاری در جهت حذف هویتهای رقیب تبدیل شد.
حمید نساج؛ نصیبه عبدی پور؛ پرویز جمشیدی مهر
چکیده
جهاناسلامدردهههایاخیربیشازهرزماندیگریبارشداندیشههایتکفیریمواجهاست. وهابیتدرعربستان،سپاهصحابهدرپاکستان،القاعدهوداعشدربخشهایزیادیازخاورمیانهظهورکردهاست. یافتههایاینپژوهشنشانمیدهندکهگروههایتکفیریپدیدهنوظهورینبودهودرواقعامتدادفکریوزمینهایخوارجهستند. جهاناسلامازنخستیندهههایپیدایشبهسهجریانکلیاهلسنت،شیعهوخوارجتقسیمشدواینتقسیمبندیکلانهنوزصادقاست. ...
بیشتر
جهاناسلامدردهههایاخیربیشازهرزماندیگریبارشداندیشههایتکفیریمواجهاست. وهابیتدرعربستان،سپاهصحابهدرپاکستان،القاعدهوداعشدربخشهایزیادیازخاورمیانهظهورکردهاست. یافتههایاینپژوهشنشانمیدهندکهگروههایتکفیریپدیدهنوظهورینبودهودرواقعامتدادفکریوزمینهایخوارجهستند. جهاناسلامازنخستیندهههایپیدایشبهسهجریانکلیاهلسنت،شیعهوخوارجتقسیمشدواینتقسیمبندیکلانهنوزصادقاست. گروههایتکفیریهمبهلحاظاصولفکریوهمبهلحاظزمینههاوبسترهایپیدایشبهخوارجشباهتدارند. تکفیرگستردۀدیگران،بیتوجهیبهمقتضیاتزمانومقاومتدربرابرتکثروتغییر،نصگراییافراطیوعدمتوجهبهعقلگرایی،خشونتونگاهانحصاریبهتوحید؛برخیازمواردتشابهدراصولفکریورفتاریاست. افولسنتقبیلهای،واکنشبهتعددوتکثرقرائتهاازاسلامومقاومتدربرابرمدنیتنوظهوراسلامیمهمترینبسترهایپیدایشخوارجهستند. بهنظرمیرسدظهورداعشنیز،واکنشیسختبههجومدنیایمدرنوافولزندگیسنتیمیباشد؛دراینپژوهشازنگاهتاریخی - تحلیلیوروشمقایسهایاستفادهشدهوازچارچوبهویتمقاومتوبنیادگراییامانوئلکاستلزبهرهنظریبردهشدهاست.