پنداشت‌های فرهنگی- مذهبی و بازتولید کنش‌های خشونت‌بار‌: مطالعه موردی داعش

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد / دانشگاه تهران

2 دانشگاه تهران

چکیده

متأثر از گسترش رخداد‏های خشونت‏بار، فرقه‌گرایانه و تروریستی در یک دهه‌ی اخیر، غالب تحلیل‏گران و پژوهشگران سیاسی در یک دهه اخیر کوشیده‌اند تا ضمن بحث پیرامون رفتار فردی و جمعی انسان‌ها، درباره زمینه‏ها و علل گسترش افراطی‌گرایی و خشونت سیاسی تأمل کنند. توجه به نقش مؤلفه‌های فرهنگی و مذهبی با هدف چرایی گرایش افراد به انجام اقدامات خشونت‌بار، به عنوان یکی از مهمترین دلایل برای فهم خشونت سیاسی در این مقاله مورد توجه است. در این مقاله تلاش خواهد کنش‌های معطوف به خشونت داعش در چارچوب عوامل فرهنگی- مذهبی مورد تحلیل، نقد و ارزیابی قرار گیرد
پرسش اصلی این است که دلایل و زمینه‌ها و ساختارهای فرهنگی و مذهبی در بروز خشونت درمیان اعضای گروه داعش کدام‌اند؟فرضیه پژوهش حاضر نیز بر این مبناست که خشونت داعش برآمده از عواملی نظیر بازتولید فرهنگ خشونت، تعصب مذهبی، بحران معنا، احساس تحقیر، تبعیض، احساس بی‌ارزشی و عدم کفایت و جایگاه است. محورهای اصلی این مقاله، مهمترین عوامل فرهنگی-مذهبی در بروز خشونت داعش شامل تعصب مذهبی، فرهنگ افتخار، احساس تبعیض و تحقیر فرهنگی- مذهبی، بحران معنا و گم‌گشتگی هویتی و میل به بقاء و غلبه بر اضطراب مرگ را مورد توجه قرار می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Cultural-Religious Concepts and Reproduction of Violent Acts: ISIS Case Study

نویسنده [English]

  • Shohreh Pirani 2
2 Ph.D. of Political Science, University of Tehran
چکیده [English]

Understanding the reasons of violence and political extremism has become one of the main areas of political psychology in the past two decades. Considering the role of cultural and religious components with the aim of motivating individuals to engage in violent acts, one of the most important reasons for understanding political violence in this paper is attention. In this article, it will be attempted to analyze, critique and evaluate actions aimed at ISIS violence within the framework of cultural-religious theory.
The main question is: what are the reasons and the religious and cultural structures of the violence among the members of the ISIS group? The hypothesis of this research is based on the fact that ISIS violence derives from factors such as reproduction of culture of violence, religious intolerance, crisis of meaning, feeling of humiliation, discrimination and a feeling of injustice and inequality. The main focus of this article is on the most important cultural-religious factors in the emergence of ISIS violence, including the culture of honor, religious fanaticism, the crisis of meaning and identity loss, the sense of discrimination and cultural-religious humiliation, and the desire for survival and overcoming the death anxiety.

کلیدواژه‌ها [English]

  • proud culture
  • death anxiety
  • Religion
  • identity crisis
  • ISIL

مراجع

الف – فارسی

-         ابراهیمی، نبی الله، (1394)، «داعشی‌گری از هویت‌یابی تا قدرت‌یابی»، ماهنامهمطالعاتهویتملی، سال دوم تیرماه، شماره 16.

-         آتران، اسکات، (1395)، چگونه پژوهش می‌تواند به مقابله با موفقیت داعش کمک کند، مجموعه مقالات پیرامونتروریسم، ترجمه: رضا دانشمندی، مشهد: مرندیز.

-         اسمیت، الوت ار و مکی، دیان. ام،  (1392)، روانشناسیاجتماعی، ترجمه اردشیر اسدی و دیگران، تهران: وانیا.

-         بارون، رابرت؛ بیرن، دان و برنسکامب، نایلا، (1394)، روانشناسیاجتماعی، ترجمه یوسف کریمی، ویراست یازدهم، تهران: نشر روان.

-         بشیریه، حسین، (1390)، جامعه‌شناسیسیاسی، نقشنیروهایاجتماعیدرزندگیسیاسی، چاپ  19، تهران: نشر نی.

-         تودنهوفر، یورگن، (1394)، دهروزباداعش؛ازدروندولتاسلامی، ترجمه علی عبدالهی و زهرا معین الدینی، چاپ دوم، تهران: کوله پشتی.

-         تیلور، استیو، (1395)، «چگونه سردرگمی به تخریب می‌انجامد»، از مجموعه مقالات پیرامونتروریسم، ترجمه: رضا دانشمندی، مشهد: نشر مرندیز.

-         جمالی، جواد، (1390)، «مدل تئوریک تحلیل افراط‌گرایی؛ با کاربست نظریه سازه‌انگاری، فصلنامهآفاقامنیت، سال چهارم، پاییز، شماره 12.

-         حیدری، شقایق، (1394)، «بیعت گروه‌های تروریستی تکفیری با داعش و پیامدهای آن برای منطقه»، ماهنامه مطالعاتملی، سال دوم فروردین، شماره 13.

-         داعش از نگاه یک خبرنگار آلمانی، ماهنامهمطالعاتهویتی، سال اول بهمن 1393، شماره 11.

-         دردریان، جیمز، (1385)، گفتمان خشونت: نشانه‏ها، دولت‏ها و نظام‏های خشونت سیاسی جهانی، ترجمه وحید بزرگی، در: تروریسم: تاریخ، جامعه‏شناسی، گفتمان و حقوق، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نی.

-         درکسلر، پگی، (1395)، «آیا تندروها به لحاظ روانی بیمارند؟»، از مجموعه مقالات پیرامونتروریسم، ترجمه رضا دانشمندی، مشهد: مرندیز.

-         عباسی، محمود، (1393)، «سنخ شناسی داعش»، فصلنامهمطالعاتراهبردیجهاناسلام، سال پانزدهم، تابستان، شماره 2 (پیاپی 58).

-         غرایاق زندی، داوود، (1395)، «فهم اجتماعی زمینه‌های شکل‌گیری و تداوم داعش: نیاز به فلسفه اجتماعی جدید»، از مجموعه مقالات، داعشحقیقیوحقیقتداعش، تهران: پژوهشکده مطالعات کاربردی قلم.

-         فراتی، عبدالوهاب؛ احمدوند، ولی محمد؛ بخشی شیخ احمد، مهدی، (1393)، «تحلیلی بر هویت جدید تروریست‌های تکفیری در خاورمیانه (با تاکید بر برخی شاخص‌های توسعه‌یافتگی)»، مجموعه مقالات کنگره جهانی جریان های افراطی و تکفیری از دیدگاه اسلام، قم.

-         فکوهی، ناصر، (1378)، خشونتسیاسی: نظریات،مباحث،اشکالوراهکارها، تهران: پیام امروز.

-         قاسمی، محمد علی، (1395)، «داعش و جذب نومسلمانان و مسلمانان غربی»، از مجموعه مقالات داعشحقیقی،حقیقتداعش، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات کاربردی قلم.

-         کاتم، مارتا، اولر، بث دیتز، مسترز،النا، پرستون، توماس، (1386)، مقدمه‌ایبرروانشناسیسیاسی، ترجمه دکتر سید کمال خرازی و دکتر جواد علاقبند راد، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

-         کریمی مله، علی و گرشاسبی، رضا، (1394)، «بررسی چرایی پیوستن جنگجویان خارجی به داعش»، فصلنامهپژوهش‌هایسیاسیجهاناسلام، سال پنجم، بهار، شماره 1.

-         کورشا، سارا، (1395)، «ذهن تروریست»، از مجموعه مقالات پیرامونتروریسم، ترجمه رضا دانشمندی، مشهد: نشر مرندیز.

-         لوئیزا، پیر ژان، (1396)، دردامداعش،دولتاسلامییاعقب‌گردتاریخ، ترجمه ویدا سامعی، تهران: فرهنگ نشر نو و نشر آسیم.

-         مهدی‌زاده، منصور، (1394)، «ایدئولوژی جریان داعش و دلایل تاریخی، اجتماعی گرایش به آن»، مطالعاتجامعه‌شناسی، زمستان، دوره 22، شماره 2.

-         نظری، علی اشرف، (1392)، تصورات قالبی و روابط بین گروه‌هایهویتی: ارزیابی پیمایشی و مقایسه‌ای، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

-         نوربخش، یونس و مهدیزاده، منصور، (1394)، «ایدئولوژی جریان داعش و دلایل تاریخی- اجتماعی گرایش به آن»، مطالعات جامعه‌شناسی، دوره 22، شماره 2.

-         هاوتن، دیوید پاتریک، (1393)، روانشناسیسیاسیموقعیتها،افرادومصادیق، ترجمه علی اشرف نظری و شهرزاد مفتوح، تهران: نشر قومس.

-         هورگان، جان، (1395)، «مصاحبه جان هورگان با ساینتیفیک امریکن، علم می‌تواند مساله تروریسم را حل کند؟»، از مجموعه مقالات پیرامونتروریسم، به کوشش و ترجمه: رضا دانشمندی، مشهد: نشر مرندیز.

-         ویلیامز، ری، (1395)، «روان‌شناسی تروریسم»، از مجموعه مقالات پیرامونتروریسم، ترجمه رضا دانشمندی، مشهد: نشر مرندیز.

-         یعقوبی دوست، محمود و عنایت، حلیمه، (1392)، «بررسی رابطه‌ میزان دینداری والدین با خشونت آنان نسبت به فرزندان»، دو فصلنامه مطالعاتاسلاموروانشناسی، بهار و تابستان، سال هفتم، شماره 12.

 

ب-  انگلیسی

-         Ahmad, Aitemad Muhanna, (2014), Narrative of Tunisian Salafist, An Expalatory View of Afield Visit to Study Salafist Youth in Tunisia, October, Matar, LSE, Middle East Center.

 

-         Arie W. Kruglanski, Xiaoyan Chen, Mark Dechesne, Shira Fishman, Edward Orehek, (2009), Fully Committed: Suicide Bombers' Motivation and the Quest for Personal Significance, Version of Record online: 8 MAY.

 

-         Azinovi, Vlado & Muhamed Jusi, (2015), The Lure of The Syrian War: The Foreign Fighters’ Bosnian contingent, Atlantic Initiative.

 

-         Borum, R. (2007), Psychology of terrorism, Tampa: University of South Florida.

 

-         Brown, E.M, (1997), Ethnic Conflict and International Security, Princeton: Princeton University Press.

 

-         DeAngelis, Tori, (2009), “Understanding Terrorism”, Amican PsyChological Association. November, Vol. 40, No. 10, https:// www. apa.org/ monitor/ 2009/11/terrorism.aspx.

 

-         Gerges, Fawaa, A. (2014), ISIS and the Third Wave of Jihadism, Current History, December.

 

-         Gupta, Dipak K, (2008), Understanding Terrorism and Political Violence, London: Routledge.

 

-         Hafez, Mohammed, (2005), Manufacturing Human Bombs: The Making of Palestinian Suicide Bombers, Washington DC: United States Institute of Peace.

 

-         Houghton, Patrick David, (2008), Political Psychology, London: Routledge.

 

-         Hudson, Rex A. (1999), The Sociology and Psychology of Terrorism: Who Becomes a Terrorist and Why? A Report Prepared under an Interagency Agreement by the Federal Research Division, Library of Congress.

 

-         Knight, Michael Muhammad, (2014), I Understand why Westerners are joining jihadi movements like ISIS, I was almost one of them.

 

-         Kruglanski, Arie W, (2002), Inside the Terrorist Mind University of Maryland, College Park. Paper presented to the National Academy of Science, at its annual .meeting, April 29, Washington, D.C. https://terpconnect.umd.ed.

 

 

-         Moghaddam, Fathali M, (2005), “The Staircase to Terrorism”, A Psychological Exploration, American Psychologist, Vol. 60, No. 2, Feb-Mar.

 

-         Schmidt, Michael, (2014), ISIS uses Andre Paulin, a Convert to Islam, in Recruitment Video, New York Times, p 4.

 

-         Schneider, D. M, & Watkins, M. J, (1996), “Response Conformity in Recognition Testing”, Psychonomic Bulletin & Review, 3.

 

-         Sheikh, Naveed S, (2015), Five Charges in the Islamic Case against the Islamic State, In: From the Desert to World Cities, The New Terrorism. Konrad-Adenauer-Stiftung.

 

-         Valentim, Joaquim Pires,(2010),“Sherif’s Theoretical Concepts and Intergroup Relations Studies: Notes for a Positive Interdependence”, Psychologica 2010, 52 – Vol. II.

 

-         Van Hulst, S.J, (2006), Violent Jihad in the Netherlans: Current Trend in the Islamistterrorist Threat, Ministry of the Interior and Kingdom Relation.

 

-         Weiss,Michael andHassan, Hassan, (2015), Inside the Army of Terror, Reygan art, New York.

 

-         Wieviorka, Michel, (2003), “Violence and The Subject”, Thesis Eleven, Number 73, May.

 

-         Yaakov, Lappin, (2010), Virtual Caliphate: Exposing the Islamist State on the InternetHardcover – November, Washington D.C Potomac Book.

 

پ- منابع اینترنتی

-         تبارشناسی داعش (گزارش اندیشکده امریکای نوین)، 1395، http://www.scfr.ir/fa/، 18/5/ 1395.

-         روآ، اولیویه، (1395)، جهادی‌ها به حیات علاقه‌ای ندارند، به آرمان‌شهر نیز؛ چرا اسلامِ رادیکال به جنبشی جهانی برای جوانان معترض بدل شده است؟ چهارشنبه ۱۰ شهریور ۱۳۹۵، http://tarjomaan.com/vdcc.sq4a2bqssla82.html.

-         سلیمانیه، فاطمه، (1394)، دین‌داری و خشونت: روانشناسی چه می‌گوید؟، تاریخ انتشار: سه شنبه ۲۶ آبان ۱۳۹۴, http://dinonline.com/doc/article/fa/5744/ تاریخ بازدید: 29/9/1395.

-         دابق  شماره 7 file:///D:/dabiq%20archive/dabiq_7_tiny.pdf .

-         آرمسترانگ، کارن، (1394)، رابطۀ دین و خشونت مذهبی، ترجمۀ: علی تدین‌راد، 28/9/1395 .http://tarjomaan.com/vdcj.xeafuqevmsfzu.html.

-         گزارشی از نشست «خشونت به اسم دین: فقر فرهنگی‌گری»، نقد این‌همانی دین و خشونت، شماره ۲۳۶۳ - ۱۳۹۴ سه شنبه ۱۳ مرداد . http://sharghdaily.ir

-         گفت وگوی شفقنا با قدیر نصری، (1395)، داعش نه دفن می‌شود و نه دولت! https://fa.shafaqna.com/news/197092/.

-         مردیها، مرتضی، (1391)، ذات دین و نسبت آن با خشونت

. http://farhang3000.blogfa.com/post-118.aspx

 

-         Foreign Fighters in Syria and Iraq. Available at: http://jihadology.net/ 2015/02/02/the-clear-banner-azerbaijani-foreign-fighters-in-2014/ 12/30/2016.

 

-         Goodarzi, Jubin(2014); Syrian & Iraqi Crises Pose Challenge to Iran. November 19, http://iranprimer.usip.org/.

 

-         http://bulletin.hds.harvard.edu/articles/springsummer2007/does-religion-cause-violence. 12/18/ 2016.

 

-         https:// www. washingtonpost. com/ posteverything/ wp/2014/09/03/i-understand- why- westerners-are-joining-the-islamic-state-i-was-almost-one-of-them/? utm_term= 6250ccccf73d September 3, 2014North Caucasus Caucus, (2015), The Forgotten Fighters: Azerbaijani.

 

-         Johan M.G. van der Dennen, FRUSTRATION AND AGGRESSION (F-A) THEORY. p 9http://www.rug.nl/research/portal/files/2908668/a-fat.pdf. 12/5/2016

 

-         Schaefer, Annette, (2007), Inside the Terrorist Mind http:// www. scientificamerican.com/article/inside-the-terrorist-mindv/.

 

-         Vugt, Mark van, (2014),   ISIS and the Real Reason Why Young Muslim Men Join the Jihad, The male warrior phenomenon .Posted Sep 20, 2014, https://www.psychologytoday.com.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار