نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه یاسوج

2 استاد گروه روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

منطقه خاورمیانه در حال تحول است. عوامل و بازیگران بسیاری نیز بر تحولات آن اثرگذار است که بر پیچیدگی مسائل آن می‌افزاید. این وضعیت سیال و مبهم موجب مواجهه با سناریوهای مختلفی شده است که می‌تواند آینده کشورهای اسلامی و به‌طور کلی خاورمیانه را به اشکال مختلفی رقم زند. در این مقاله به این سؤال اصلی پاسخ داده می‌شود که: روندهای آینده دموکراسی در خاورمیانه تا سال 2025، چه تأثیراتی بر منافع ملی جمهوری اسلامی ایران می‌گذارد؟ در پاسخ به این پرسش، با بررسی آینده‌پژوهانه روندهای آینده دموکراسی در خاورمیانه، در چارچوب نظریه سازه‌انگاری و با روش دلفی، پرسش‌نامه‌ای طراحی و در اختیار خبرگان موضوع قرار گرفت. در ادامه، با هدایت تیم راهبری، داده‌های پرسش‌نامه‌های دلفی، تجزیه و تحلیل شدند. سپس نتایج و نظرات خبرگان و پاسخ‌دهندگان به گویه‌ها، تحلیل کیفی شد و چهار سناریوی اصلی به دست آمد که شامل تفوق و حاکمیت مردم‌سالاری دینی؛ سکولاریسم؛ سلفی‌گری و حکومت‌های نظامی، سلطنتی مطلقه و قومی هستند. در نهایت مطلوب‌ترین سناریو و تهدیدآمیزترین سناریو برای جمهوری اسلامی ایران معرفی و راهکارهایی ارائه می‌شود.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Future Trends of democracy in the Middle East By 2025 and its effect on the national interests of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • mojtaba shariati 1
  • Hosein Salimi 2

1 Assistant Professor, Department of Political Science, Yasouj University

2 Allameh Tabataba'i University Faculty of Law and Political Sciences Department of International Relation

چکیده [English]

The Middle East is changing. More actors and factors also influenced its changes, which has added to the complexity of the issues.These undetermined and vague conditions have led to different scenarios, which could figure out the future of the Islamic countries and the Middle East in general. So in this article, this main question is answered, future trends of democracy in the Middle East by 2025, will have what effects on the national interests of the Islamic Republic of Iran?.In response to the main question, by reviewing the future study of future trends of democracy in the Middle East, a questionnaire was designed within the framework of the theory of constructivism and Delphi method, and was distributed among of experts and specialists.  Then, by guiding with leadership team, the Delphi questionnaire data were analyzed. Then the results and opinions of the experts and respondents to the questions were analyzed qualitatively and four main scenarios were obtained which includes the rule of religious democracy, secularism, Salafism and the military, autocratic monarchy and ethnic governments.Finally, the most favorable scenario and the most threatening scenario for the national interests of the Islamic Republic of Iran were detected and solutions presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Future Studies
  • Democracy
  • The Middle East
  • National Interests
الف- فارسی
-    آدیسون، هربرت، آیکاف، راسل و مگیدسون، جیسون، (1381)، طراحی آرمانی (خلق آینده سازمان)، ترجمه مسعود سلطانی، تهران: نشر آسیا؛ به سفارش پژوهشکده مدیریت کیان.
-    آقایی، داوود، (1388)، «سازه‌انگاری و سیاست خارجی جمهوری اسلامی در برابر اسرائیل»، فصلنامه سیاست، شماره39.
-                باباغیبی ازغندی، علیرضا، (1389)، «آینده‌پژوهی؛ رهیافتی نو در مدیریت جامع حمل ونقل شهری»،  فصلنامه مطالعات مدیریت ترافیک، شماره16.
-    بشیریه، حسین، (1384)، گذار به دموکراسی، تهران: نگاه معاصر.
-    پدرام، عبدالرحیم و همکاران، (1388)، آینده‌پژوهی (مفاهیم و روش‌ها)، تهران: مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
-    تقوی گیلانی، مهرداد و غفرانی، محمدباقر، (1379)، «مطالعات وروش‌های آینده‌شناسی»، فصلنامه رهیافت، شماره22.
-    چرنوف، فرد، (1388)، نظریه و زبرنظریه در روابط بین‌الملل: مفاهیم و تفسیرهای متعارض، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نی.
-    دهشیری، محمدرضا، دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال، سرخیل، بهنام، (1392)، جایگاه تکافل و رفتارهای حمایت‌گرایانه در دیپلماسی فرهنگی، تهران: مرکز مطالعات فرهنگی‌بین‌المللی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.
-    دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال، (1392)، امنیت هستی‌‎شناختی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-                دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال و نوری، وحید، (1390)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت احمدی نژاد، تهران: دانشگاه امام صادق.
-    روریش، ویلفرید، (1376)،  سیاست به مثابه علم، ترجمه ملک‌یحیی صلاحی، تهران: سمت.
-    عباسی، مجید، (1390)، «بازتاب‌های بیداری اسلامی و لزوم اصلاح در نظام سیاسی عربستان»، در خاورمیانه 8: ویژه اسلام‌گرایی و بیداری اسلامی در خاورمیانه، معاونت پژوهشی، تهران: مؤسسه مطالعات ابرار معاصر.
-    قوام، سیدعبدالعلی، (1385)، اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، چاپ دوازدهم، تهران: سمت.
-    کوهن، کارل، (1373)،  دموکراسی، ترجمه فریبرز مجیدی. تهران: انتشارات خوارزمی.
-    لینکلیتر، اندرو، (1386)، آرمان‌گرایی و واقع‌گرایی، ترجمه لیلا سازگار، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
-    نقیب‌زاده، احمد، (1373)،  نظریه‌های کلان روابط بین‌الملل، تهران: قومس.
-    مشیرزاده، حمیرا و مسعودی، حیدرعلی، (1388)، «هویت و حوزه‌های مفهومی روابط بین‌الملل»، فصلنامه سیاست دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره39.
ب- انگلیسی
-          Beretta, R, (1996), “A Critical Review of the Delphi Technique”, NurseResearcher, 3(4). 
 
-          Browne, N, Robinson, L, & Richardson, A, (2002), “A Delphi study on the Research Priorities of European Oncology Nurses”, European Jurnal of oncology Nurses, 6(3).
 
-          Crick, Sir Bernard, (2000), Essays on Citizenship, London and New York: Continuum Collection.
 
-          Glenn, Jerome, (2003), “Introduction to Future Research Methodology Series”, Future Research Methodology. 2.
 
-          Huntington, Samuel. P, (1991), The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth Century, Norman: University of Oklahama Press.
 
-          Kyriazis, Demosthenes D, (2005), Direct Democracy in Telearea, Skitso co, Athens: Greece Patakis Publications.
 
-          Lincoln, G.A. & Padelford, N.J & Olevy, L.D, (1976), The Dynamics of International Politics, New York: Macmillan Publishing Company.
 
-          Ludwing, L & Starr, S, (2005), “Library as Place: results of a delphi study”, Journal of the Medical Library Association, 93(3). 
-          Price R, & Reus Smit, C, (1998), “Critical International Theory and Constructivism”, European Journal of International Relations.
 
-          Schumpeter, Joseph, A, (1942), Capitalism, Socialism and Democracy, New York: Harper & Brothers.
 
-          Sklar, Richard L, (1996), “Towards a Theory of Development Democracy”, in Democracy and Development, Theory and Practice, Adrian Leftwich, Cambridge: Polity Press.
 
-          Tilly, Charles, (2007), Democracy, Cambridge: Cambridge University Press.
 
-          Wendt, Alexander, (1995), “Constructing International Politics”, International Security. 20.1. 
 
-          Wendt, Alexander, Jepperson. R. & Katzenstein, P, (1996), “Norms, Identity, and Culture in National Security, In P. Katzenstein”, The Culture of National Security: Norms and Identity in World Politics, New York: Columbia University Press.
 
-          Woolf, Alex, (2005), Democracy, London: Evans Brothers.