نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

تشدید گرایش‌های تکفیری در جهان اسلام، از جمله مسائل مهم مطالعات اسلامی و پربسامدترین تحولات صحنه بین‌الملل می‌باشد. در این میان به نظر می‌رسد مطالعه‌ای نظام‌مند در حوزه روابط بین‌الملل مبتنی بر تعامل پویای ساختار و کارگزار، قدرت تبیین‌کنندگی بالایی در ارائه الگویی جامع از موضوع تحول به / در «اندیشه تکفیری» داشته و جنبه نوآورانه به پژوهش بدهد. بر این اساس پرسش اصلی این پژوهش آن است که: «نظام بین‌الملل در مقطع تاریخی پسا جنگ سرد، چگونه بر جریان تکفیری تاثیر گذاشته است؟» با توجه به چارچوب نظری سازه‌انگاری تلاش می‌شود تا پاسخ به این پرسش از طریق مطالعه فرایند ادراک بین‌الاذهانی گروه‌های افراطی متاثر از ساختار نظام بین‌الملل صورت گیرد. در این راستا تلاش می‌شود با روش تحقیق تحلیل محتوای کیفی، نظرات چهره‌های مشهور گروه‌های تکفیری (جامعۀ نمونه) مورد بررسی قرار گرفته تا قوام‌یافتن هویت تکفیری در تعامل با ساختارهای بین‌المللی را در قالب یافته‌های پژوهش: ادارک، نقش و هدف نشان داده و الگوی مفهومی این هویت‌یابی را ترسیم نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The International System's Structure and Identification of Salafi- Extremist Islam

چکیده [English]

Salafi thoughts and the phenomenon of violent extremism are frequent subjects in political and international studies. A comprehensive study in the field of international relations that based on the interaction between structure and agency, can explain the issue. The main objective of this paper is to study the Salafi- Extremist Islam. Salafist- Extremist groups tend to perform violent struggle to gain power and overthrow governments in order to restore the Islamic caliphate. The main question of this article is that: how International System has affected Salafi- Extremist Islam, during the post-cold war era? Theoretical framework of this paper is Constructivism. Research method in qualitative content analysis. In this regard, we tried to analyze this extremist movement and show how the international system affected these groups. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Salafi
  • Extremism
  • Jihad
  • International System
  • hegemony
الف- فارسی
-   افتخاری، اصغر، (1382)، «منطقه‌گرایی نوین و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه راهبرد، شماره 27 .
-   ایمان، محمد‌تقی، نوشادی، محمودرضا، (1390)، «تحلیل محتوای کیفی»، پژوهش در علوم انسانی، دوره 3، شماره 2.
-   بخشی شیخ احمد، مهدی، (1387)، «القاعده و تروریسم مذهبی»، فصلنامه علوم سیاسی، دوره 11، شماره 41.
-   بوزان، باری و اولی ویور، (1387)، مناطقوقدرت‌ها، ترجمه: رحمان قهرمان پور، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-   پرایس، ریچارد و کریستین رئوس اسمیت، (1385)، «رابطه خطرناک؟ نظریه انتقادی روابط بین‎الملل و مکتب سازه‎انگاری» در اندرو لینکلیتر: نوواقع‌گرایی، نظریه انتقادی و مکتب برسازی، ترجمه: علیرضا طیب، تهران، دفتر مطالعات سیاسی وزارت خارجه.
-   تبریزی، منصوره (1393)، «تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی»، فصلنامه علوم اجتماعی، دوره 21، شماره 64.
-   روآ، الیویه (1387)، اسلام جهانی شده، ترجمه: حسن فرشتیان قم: بوستان کتاب.
-   جمشیدی، محمد، (1386)، «نظام‏های بین‏‌المللی تک‏ قدرت‏ محور: تک‏ قطبی، هژمونی، امپراتوری»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 38.
-   سید قطب، (1360)، مقابله اسلام با سرمایه‌داری، ترجمه: سیدمحمد رادمنش، تهران: بنیاد علوم اسلامی.
-   سید قطب، (1372)، ما چه می گوییم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-   سیدنژاد، سیدباقر، (1389)، «سلفی‌گری در عراق و تأثیر آن بر جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره 13، شماره 47.
-   گریفیتس، مارتین، (1388)، دانشنامه روابط بین‌الملل و سیاست جهان، ترجمه: علیرضا طیب، تهران: نشر نی.
-   فولر، گراهام، و یان لسر، (1384)، احساس محاصره: ژئوپلیتیک اسلام و غرب، ترجمه: علیرضا فرشچی و علی اکبر کرمی، تهران: دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه.
-   قزلسفلی، محمّدتقی، (1386)، «امپریالیسم و جهانی شدن»، پژوهشنامه حقوق و علوم سیاسی، دوره 2، شماره 6.
-   عشوری، محمدرضا، (1395)، «مانیفست توحش در فقه داعش»، طومار اندیشه، منتشر شده در تاریخ 15 خرداد 1395، قابل دسترسی در: toumar.info
-   متقی، ابراهیم، (1392)، «تحول رهیافت موازنه قدرت در نظم‌های منطقه‌ای: هویت‌گرایی در برابر ساختارگرایی»، فصلنامه راهبرد، دوره 22، شماره 67.
-   محمدالغریب، عبداله، (1393)، طاعون: بررسی تحلیلی و ریشه‌های تاریخی ظهور تشیع افراطی، ترجمه: علی مطهری، نشر اینترنتی: سایت تمکین.
-   میراحمدی، منصور، (1389)، «گفتمان اسلامی و گفتمان جهانی»، مجموعه مقالات اسلام و روابط بین‌الملل، به اهتمام حسین پوراحمدی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
-   مهربان، احمد، (۱۳۸۷)، «جنگ علیه تروریسم و افزایش حملات انتحاری در عراق و افغانستان»، فصلنامه راهبرد، دوره 16، شماره 48.
-   نجاتی حسینی، محمود، (۱۳۸۷)، «جهانی شدن، امپریالیسم فرهنگی و اسلام سیاسی در خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، دوره 15، شماره ۳و۴.
 
ب- عربی
-   الزرقاوی، ابی مصعب، (1427الف)، کلمات مضیئه، الکتاب الجامع لخطب و کلمات الشیخ المعتز بدینه، الصادرة عن: شبکه البراق الاسلامیه
-   الزرقاوی، ابو مصعب، (1427ب)، سِلسِلَةُ مُحَاضَرات هَل أَتَاک حَدِیث الرَّافِضَه، الصادرة عن: شبکه البراق الاسلامیه، متن کتاب قابل دسترسی در کتابخانه اینترنتی:
https://archive.org/details/abumus3ab_doc_all.
-   السوری، ابومصعب، (1425)، دعوة المقاومة الإسلامیة العالمیة، نشر اینترنتی، متن کتاب قابل دسترسی در کتابخانه اینترنتی:
https://archive.org/details/Dawaaah.
-   الظواهری، ایمن، (1423)، الولاء و البراء، عقیده منقوله و واقع مفقود، الصادرة عن: منبر التوحید و الجهاد، متن کتاب قابل دسترسی در:
-   بن لادن، اسامه، (1427)، کلمة إلى أهلنا فی العراق من الشیخ اسامة بن لادن، الصادرة عن: مؤسسة السحاب للإنتاج الإعلامی، بتاریخ 23/10/ 2007 قابل دسترسی در:
 https://archive.org/details/all_osama_speech.
-   بن لادن، اسامه، (2009)، نص کلمة الشیخ أسامة بن لادن الى الشعوب الأوروبیة، الصادرة عن: مؤسسة السحاب للإنتاج الإعلامی، متن بیانیه قابل دسترسی در کتابخانه اینترنتی:
https://archive.org/details/all_osama_speech.
-   عطیه الله، عبدالرحمن، (2008)، حزب الله اللبنانی و القضیه الفلسطینیه: رؤیه کاشفه، الصادرة عن: مؤسسه السحاب.
 
 ج- انگلیسی
 
-       Aaron, David, (2008), In their Own Words Voices of Jihad, RAND Corporation, National Defense Research Institute.
-       Abuza, Zachary, (2003), “Funding Terrorism in Southeast Asia: The Financial Network of Al Qaeda and Jemaah Islamiyah”, NBR Analysis, Vol 14, No 5.
-       Al-Adnani, Abu Muhammad, (2014a), “This is the Promise of Allah”, Al Hayat Media Center, June 29.
-       Al-Adnani, Abu Muhammad, (2014b), “This is not our Methodology nor will it ever be,” Chabab Tawhid Media, April 2014.
-       Al-Adnani, Abu Muhammad, (2014c), “Indeed Your Lord is Ever Watchful,” Pietervanostaeyen Wordpress, September 22.
-       Al-Baghdadi, Abu Bakr Al-Qurashi, (2012), “Allah Will Not Allow Except that His Light Should Be Perfected,” Fursan Al-Balagh Media, July 2012.
-       Al-Qaeda, (2002), “A Statement from Qaidat al-Jihad Regarding the Mandates of The Heroes and Legality of The Operation in New York and Washington”, available at: http:// www. mepc. org/ public_ asp/journal_ Vol10/ alqaeda.htm.
-       Al-Zar­qawi, Musab, (2004), “Zar­qawi Letter: February 2004 Coalition Provisional Authority English Translation of Terrorist al Zarqawi Letter Obtained by United States Government in Iraq,” February 2004, U.S. Department of State, http://2001-2009.state.gov/p/nea/rls/31694.htm.
-       Al-Zawahiri, (2001), Knights Under the Prophet’s Banner: Meditations on the Jihadist Movement, London: Al-Sharq Al-Awsat December 2.
-       Al-Zawahiri, Ay Ayman, (2013), General Guidelines for Jihad, As-Sahab Media Establishment.
-       Azzam, Abdullah, (2012a),  Defense of Muslim Lands: The First Obligation After Iman, Published on Apr 20, 2012, Available in: http:// www.slideshare.net/baadshahm/defence-of-the-muslim-lands
-       Azzam, Abdullah, (2012b), Al-Jihad Linguistically and Legally, Available in: https://archive.org/details/Al-jihad-LinguisticallyAndLegally
-       Baqai, Huma, (2011), “Extremism and Fundamentalism: Linkages to Terrorism Pakistan`s Perspective”, International Journal of Humanities and Social Sciences, Vol.1, No. 6.
-       Bar, Shmuel & Yair Minzili (2006), “The Zawahiri Letter and the Strategy of Alqaeda”, Washington DC, Hudson Institute.
-       Barrett, Richard, (2014), “The Islamic State”, The Soufan Group, New York :November 2014
-       Beehner, Lionel (2006), “Iraqs Meddle Some Neighbors”, Council for Foreign Relations, August 31, Available in: http://www.cfr.org/iraq/iraqs-meddlesome-neighbors/p11377
-       Bernard, Haykel, (2009), “On the Nature of Salafi Thought and Action”, in Global Salafism: Islam’s New Religious Movement, ed. Roel Meijer, pp 33–57, London: Hurst.
-       Bin Laden, (2004), Compilation of Usama Bin Ladin Statements1994 - 2004, FBIS Report – January.
-       Braniff, Bill & Assaf Moghadam, (2011), “Towards Global Jihadism: Al-Qaeda's Strategic, Ideological and Structural Adaptations since 9/11”, Perspectives On Terrorism, Volume 5, Issue 2.
-       Brooks, Stephen & William Wohlforth, (2001), “Power, Globalization and the End of the Cold War: Reevaluating a Landmark Case for Ideas”, International Security, Vol. 25, No. 3.
-       Borum, Randy, (2004), Psychology of terrorism, Tampa: University of South Florida.
-       Chicago Project, (2016), “Suicide Attack Database”, Chicago Project on Security and Terrorism, CPOST data posted as of October 12, 2016, Available in: http://cpostdata.uchicago.edu/search_results_new.php
-       Esposito, John L (2014), “ISIS, Radicalization, and the Politics of Violence and Alienation”, The Center for the Study of Islam & Democracy (CSID), Sep 3.
-       Friedman, George, (2014), “The Islamic State Reshapes the Middle East”, Geopolitical Weekly, November 25.
-       Friedman, George, (2015), “The Middle Eastern Balance of Power Matures”, Stratfor Enterprises, Geopolitical Weekly March 31, Available in: https://worldview.stratfor.com/article/middle-eastern-balance-power-matures.
-       Garnett, John (2005), “Limited war”, in john baylis, Contemporary Strategy: Theories and Policies, London: Croom Helm.
-       Gause F. Gregory (2014), Beyond Sectarianism: the New Middle East Cold War, Brookings Institution: Doha Center analysis,  Number 11.
-       Gerges ،F, (2005), The Far Enemy: Why Jihad Went Global, Cambridge: Cambridge University Press.
-       Gunaratna, Rohan (2003),Inside Al-Qaeda: Global Network of Terror, Melbourne: Scribe Publications.
-       Hanzel, Christopher, (2005), “The Origins of al Qaeda’s Ideology: Implications for US Strategy”, Parameters, Vol. 35, No. 1.
-       Haass, Richard N. (2006), The New Middle East, foreign affairs, ESSAY Issue,  December 1.
-       Hegghammer, Thomas, (2010), “The Rise of Muslim Foreign Fighters: Islam and the Globalization of Jihad”, International Security, Vol. 35, No. 3.
-       Kfir, Isaac, (2014), “Social Identity Group and Human (In)Security: The Case of Islamic State in Iraq and the Levant(ISIL)”, Studies in Conflict & Terrorism, Vo 38, Issue 4.
-       Jones, Seth G. A, (2014) Persistent Threat The Evolution of al Qa’ida and Other Salafi Jihadists, RAND Corporation, National Defense Research Institute.
-       Lister, Charles, (2014), Profling the Islamic State, Brookings Institution: Doha Center analysis,  Number 13.
-       Lupovici, Amir, (2009), “Constructivism Methods: a Plea and Manifesto”, Review of International Studies, Vol 35, No 1.
-        Lund, Aron. (2012), “Syrian Jihadism”, Swedish Institute of International Affairs, UL brif, No 13
-       Malka, Haim, (2015), “Jihadi-Salafi Rebellion and the Crisis of Authority”, in: Religious Radicalism after the Arab Uprisings, Editor: Jon B. Alterman, Washington: Rowman & Littlefield.
-       Moniquet, Claude (2013), “The Involvement of Salafism/wahhabism in the support and supply of arms to rebel groups”, Policy Department DG External Policies, 11 June.
-       Roy, Olivier (2016), “France’s Oedipal Islamist Complex”, Foreign Policy, January 7.
-       Sanderson,  Thomas M & Michael Barber & Joshua Russakis, (2015), “Key Elements of the Counterterrorism Challenge”, in: Religious Radicalism after the Arab Uprisings, Editor: Jon B. Alterman, Washington: Rowman & Littlefield.
-       Wiener, Antje, (2003), “Onstructivism: The Limits of Bridging Gaps“, Journal of International Relations and Development, Vol 6, No 3.
-       Wiktorowicz, Quintan, (2006), “Anatomy of the Salafi Movement”, Journal Studies in Conflict & Terrorism, Vol. 29, Issue 3.
-       Wood, Graeme, (2015), “What ISIS Really Wants?” Atlantic, March 2015 Issue.
-       Zeidan, David, (2001), “The Islamic Fundamentalists View of Life as a Perennial Battle”, Middle East Review of International Affairs, No. 4.
-       Zogby, (2011), ”Arab Attitudes 2011”,International Arab American Institute Foundation.