نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه رازی

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه رازی

چکیده

در دوران پس از جنگ سرد دستگاه دیپلماسی جمهوری­اسلامی ایران بخش مهمی از تلاش خود را معطوف به سیاست نگاه به شرق از طریق تقویت ائتلاف­های بین­المللی با هدف تضعیف فشارهای ساختاریعلیه خود کرده است. در دوران پسا­تحریم نیز جمهوری اسلامی ایران تلاش می‌کند تا در جهت تأمین ­بخشی از اهداف سیاسی خود، از تک قطبی شدن ساختار نظام بین­الملل جلوگیری نماید. در این میان اگر چه روابط ایران و روسیه فراز و نشیب بسیاری را تجربه کرده، با این وصف، کشور روسیه به‌عنوان یک قدرت برتر در نظام بین­الملل که شاخص­های برتری قدرت خود را در ابعاد مختلف اقتصادی، نفوذ سیاسی و نظامی ارتقا بخشیده است، مورد توجه دستگاه دیپلماسی ایران قرار گرفته تا از طریق توسعۀ همکاری با این کانون قدرت بین­المللی، بخشی از اهداف ملّی ایران در سطوح منطقه­ای و بین­المللی تأمین شود. متقابلاً ایران نیز برای روسیه یک متحد منطقه­ای مهم برای مقابلۀ با نفوذ امریکا در منطقه خاورمیانه، اسیای مرکزی و قفقاز تلقی می­شود. با توجه به این مهم، به نظر می­رسد که هدف جمهوری اسلامی ایران از گسترش مناسبات راهبردیبا روسیه، کاهش فشارهای ساختاری علیه خود باشد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Iran After Sanctions And Strategic Alliance Landscape of The Islamic Republic of Iran and Russia's

نویسندگان [English]

  • Seyed Shamseddin Sadeghi 1
  • Samira Moradi 2

1 Assistant Professor of Political Science, Razi University.

2 M.A. of Political Science, Razi University

چکیده [English]

After the Cold war, Islamic Republic of Iran took advantage of “tendency toward east” as an initiative for foreign policy in order to tackle structural pressures. In the post- sanction era Iran tries hard to face the global monopolar system to ensure preservation of its political objectives. Although over the past two decades, the dynamics of  Iran-Russia relations have seemed unstable and, to a certain extent, unpredictable for other players in the international arena; Iran's foreign policy got attracted to Russia due to its new hegemonic power in international system. In fact, Russia is going to be more powerful in different economic, political and military aspects, and Iran tries to ensure its national interests in cooperation with this rising power. Thus, this research aims to analyze the possibility of this kind of alliance which can benefit both parts and it argues that Iran tries to reduce structural pressures through this alliance.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • "After "Sanctions"
  • "Iran"
  • "Russia
  • "Strategic"
  • "alliance"
الف) فارسی
-    اصولی، قاسم و رسولی، رؤیا، (1392)، «روابط ایران و روسیه: فرصت‌ها و چالش­ها و سازوکارهای بسط روابط»، فصلنامۀ سیاست خارجی، دورۀ 27، شمارۀ 1، بهار.
-    امیدی، علی، (1390)، «چالش‌های ساختاری روابط راهبردی ایران و روسیه: سلطه‌ستیزی ایرانی و عمل­گرایی روسی»، مطالعات اوراسیای مرکزی، مرکز مطالعات عالی بین‌المللی، دورۀ چهارم، بهار و تابستان، شمارۀ 8.
-    امیری، مهدی، (1387)، «روابط دفاعی ایران و روسیه و تأثیرات آن برامنیت منطقه»، مجلس و پژوهش، دورۀ چهاردهم، شمارۀ 58.
-    باقری دولت آبادی، علی، (1393)، «رویکردی نظری به علت توسعۀ روابط ایران و روسیه از زمان فروپاشی اتحاد شوروی تاکنون»، مطالعاتاوراسیایمرکزی، دورۀ هفتم، بهار و تابستان، شمارۀ 1.
-      بالازاده، زهراو غیبی، فهیمه، (1390)، «مقایسۀ تحلیلی روابط ایران و روسیه در دوران آقایان خاتمی و احمدی‌نژاد، فصلنامۀ علمی ـ پژوهشی علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، دورۀ 4، تابستان، شمارۀ 15.
-      بخشایش اردستانی، احمد و محمدی نیگجه، علیرضا، (1388)، روابط خارجی ایران در نظام بین‌الملل، چاپ اول، تهران: پلیکان.
-     بهشتی‌پور، حسن، (1393)، روابط دفاعی روسیه و ایران و احتمال تحویل اس 300 - گفتگو با حسن بهشتی‌پور، مرکز بین‌المللی مطالعات صلح، تاریخ دسترسی (22/2/1394). قابل مشاهده در سایت: http://peace-ipsc.org/fa /author/admin.
-   بهشتی‌پور، حسن، ( 1393)، افزایش حوزه‌های همکاری مشترک ایران و روسیه - گفتگو با حسن بهشتی پور، مرکز بین‌المللی مطالعات صلح، تاریخ دسترسی 22/2/1394، قابل مشاهده در سایت: http://peace-ipsc.Org /fa/?cat=24.
-   پایگاه خبری تحلیلی انتخاب، (6/6/1393)، شاخص‌های سیاست خارجی دولت روحانی، تاریخ دسترسی 12/2/1394، قابل مشاهده در سایت:  http://www.entekhab.ir.
-      پایور، منوچهر، (1382)، «روند جدید روابط ایران و روسیه»، فصلنامۀ مطالعات خاورمیانه، دورۀ 10، زمستان، شمارۀ 4.
-   ثقفی عامری، ناصر، (1385)، «در جستجوی افق­های جدید در سیاست خارجی ایران: سیاست نگاه به شرق»، مرکز تحقیقات استراتژیک، معاونت پژوهشی سیاست خارجی، پژوهش شماره 5.
-   جعفری، علی اکبر و تقی‌نژاد، روح اللّه، (1391)، «بایسته‌های روابط آینده ایران و روسیه: از الزامات «انرژی محور» تا اقتضائات «فناوری پایه»، فصلنامۀ اسیای مرکزی و قفقاز، زمستان، شمارۀ 80. 
-   جعفری، علی اکبر و ذوالفقاری، وحید، (1392)، «روابط ایران و روسیه، هم­گرایی و واگرایی؟»، فصلنامۀ مطالعات اوراسیای مرکزی، بهار و تابستان، دورۀ6، شمارۀ 12.
-   حاجی یوسفی، امیرمحمد، (1384)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پرتو تحولات منطقه‌ای 2001-1991، چاپ دوم، تهران: وزارت امورخارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، مرکز چاپ و انتشارات.
-   حافظ‌نیا، محمدرضا و کاوندی کاتب، ابوالفضل، (1389)، «روابط ایران و کشورهای عربی پس از حمله امریکا به عراق»، فصلنامۀ مطالعات خاورمیانه،شمارۀ62.
-   داداندیش، پروین، (1386)، «گفتمان ژئوپلتیک در اسیای مرکزی: عرصه­های تعامل ایران و روسیه»، فصلنامۀ ژئوپلیتیک، دورۀ سوم، بهار، شمارۀ1.  
-   دوئرتی، جیمز و فالتزگراف، رابرت، (1376)،  نظریه­های متعارض درروابط بین‌الملل، ترجمۀ علیرضا طیب و وحید بزرگی، چاپ دوم، تهران: قومس.
-   دهقانی فیروزآبادی، سیّدجلال، (31/4/1392)، گفتمان اعتدال در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، همشهری آنلاین، تاریخ دسترسی 11/2/1394، قابل مشاهده در سایت: http://www.hamshahrionline.ir.
-    دیوکوف، الکساندر، (31/3/1394)، «علاقه‌مندی شرکت گازپروم نفت روسیه برای همکاری با ایران در دوران پساتحریم»، کدخبر: 81654915 (4726748)، قابل مشاهده درسایت: http://www.irna.ir/fa/News/81654915.
-   رضازاده، سخاوت، (1384)، «ملاحظات مشترک جمهوری اسلامی ایران و روسیه پس از شکل­گیری محور استراتژیک ترکیه و اسرائیل»، مجلس و پژوهش، دورۀ12، تابستان، شمارۀ 48.
- روحانی،حسن، (19/6/1394)، ایران خود را برای دوران پسامذاکره و پساتحریم آماده می‌کند»، تاریخ دسترسی 26/3/1394، قابل مشاهده در سایت: http://www.khabaronline.ir .  
-   زمانه، (1387)، «صلح سرد در روابط ایران و روسیه»، شمارۀ 72، قابل مشاهده در سایت: http://www.ihcs.ac.ir.
-    سیف زاده، سید حسین، (1378)، «عرصۀ سیاست جهانی، جایگاه ایران و روسیه و رابطۀ دو کشور»، مطالعات اسیای مرکزی و قفقاز، بهار، شماره 25.
-   صفری، مهدی، (1384)، ساختار و تحولات سیاسی در فدراسیون روسیه و روابط با جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، تهران: وزارت امورخارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
-   عطایی، فرهاد و شیبانی، اعظم، (1390)، «زمینه­های همکاری و رقابت ایران و روسیه در آسیای مرکزی در چارچوب ژئوپلیتیک»، مطالعاتاوراسیایمرکزی، دورۀ 4، بهار و تابستان، شمارۀ 8.
-   قوام، سید عبدالعلی، (1380)، اصولسیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، چاپ هفتم، تهران: سمت.
-   کاظمی، سیدعلی اصغر، (1370)، نظریه‌های همگرایی در روابط بین‌الملل، چاپ اول، تهران: قومس.
-   کرمی، جهانگیر، (1388)، روابط جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه (عصر نوین همکاری‌ها)، چاپ اول، تهران: وزارت امورخارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
کرمی، جهانگیر، (1/11/1393)، چرا ولایتی با پوتین دیدار کرد؟، سایت تابناک، تاریخ دسترسی 12/2/1394، قابل مشاهده در سایت:  http://www.tabnak.ir.
-   کرمی، جهانگیر، (1389)، «ایران و روسیه: متحد شرقی یا تهدید جنوبی؟»، فصلنامۀ روابط خارجی، دورۀ2، پاییز، شمارۀ 3.
-   کولایی، الهه، (1378)، فدراسیون روسیه، چاپ اول، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امورخارجه.
-    مامدوا، نینا، (1385)، «مناسبات اقتصادی ایران وروسیه»، فصلنامۀ ایراس، پاییز، شمارۀ 1.
-مامدوا، نینا، (1388)، «مناسبات ایران و روسیه درسال 2008»، دوماهنامۀ تحولات روسیه، اسیای مرکزی و قفقاز، خرداد و تیر، شمارۀ 23.
-       مجتهدزاده، پیروز و رشیدی نژاد، احمد، (1390)، «تحلیل ژئوپلیتیکی سیاست خارجی روسیه در رابطه با برنامه اتمی ایران (2008-200)»، فصلنامۀ ژئوپلتیک، دورۀ 7، تابستان، شمارۀ 2.
-   مشیرزاده، حمیرا، (1389)، تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، چاپ پنجم، تهران: سمت.
-     مولانا، سیّدحمید و محمدی، منوچهر، (1388)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت احمدی‌نژاد، چاپ سوم، تهران: نشر دادگستر.
-   ولایتی، علی اکبر، (3/9/1394)، «روایت دکتر ولایتی از دیدار دیروز پوتین با رهبر انقلاب». تاریخ دسترسی 3/9/1394، قابل مشاهده در سایت: http://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=31496.
 
ب) انگلیسی
-      Aras, Bule and Fatih Ozbay, (2008), “The Limits of  the Russian- Iranian Strategic Alliance: Its History and Geopolitics, and the Nuclear Issue”, Korean Journal of Defense Analysis. Vol 20. No.1 .
                                                                                                                                                                  
-          Burns, Nathan L, and Houman A. Sadri, (2008), “Russia, Iran, and Strategic Cooperation in the Caspian Region”, Paper Presentedto the 49th Annual ISA Convention San Francisco, March.pp. 1-39. Retrieved from:< http:// www. all academic .Com>.
 
-      Energy Information Administration, (EIA), (2016), “Country Analysis Briefs”, Retrieved From: http://< www.eia.doe.gov>.
 
-           Gehring, Thomas, (1996), “Integrating Integration Theory: Neo-functionalism and International Regimes”, Global Society, Vol. 10, No. 3.
 
-           Haas, ErnstB, (1975),“The Obsolescence of Regional Integration Theory Berkeley: University of California”, Institute of International Studies, Research Series, No. 25.
 
-      Heydemann, Steven, (2010), “Iran’s Regional and Global Relations”. WorkingGroup on Iran’s Regional and Global Relations, Retrieved from:< http://www.stimson. org>.
 
-      Katzman, Kenneth, (2016), “Iran’s Foreign Policy”, Congressional Research Service, Retrieved from:< https://www.fas.org/sgp/crs/mideast/R44017.pdf>.
 
-          Khajehpour, Bijan, (2012), “The Role of Economic & Energy Relations with Turkey and Russis in Iran's National Strategy”, Center for Strategic & International Studies, Ankara. March 29.PP.1-23. Retrieved from:<  http://csis.org>.
 
-      Koolaee, Elaheh, (2008), “Iran and Russia”, Conference on Russia and Islam, Edinburgh, Retrieved from:< http://www.pol.ed.ac.uk>.
 
-      Milani, Abbas, (2007), “Russia and Iran: An Anti Western Alliance?”, Current History. October. pp. 328-332. Available at:< http://web. stanford.edu>.
 
-      Mitrany, David, (1975), The Functional Theory of Politics, London: Martin Robertson & Company.
 
-      Naumkin, Vitali, (1998), “The Russian-Iranian Relations: Present Status and Prospects for the Future”, Journal of International Affairs, march - May. Vol. 3. No.1.
 
-      Plano, Jack. Roy, Olton, (1982), The International Relation Dictionary, Western Michigan University Press.
 
-      Popoviciu, Adrian-Claudiu, (2010), “David Mitrany and Functionalism, The Beginnings of Functionalism”, Revista Româna de Geografie Politica, Vol. XII, No.1, May.
 
-      Proveaux, Adam, (2014), “Russian-Iranian Relations: A General Overview Including Russia’s Involvement in the Iranian Nuclear Program”, Pp.1-10. Retrieved from:<http://www.geostrategic forecasting.com>.
 
-      Putin, Vladimir, (2016), “President Putin: Iran-Russia ties are ‘strategic’ ”. Retrieved from:< http://www. Tehrantimes.com/PDF/12483/12483-2.pdf>.
 
-      Sanaie, Mehdi, (2007), “Problems and Prospects of Iranian-Russian Relations”, Russia in global Affairs, Vol. 5. No. 3. July-September.
 
-      Shokri, Omid, (2013), “Iran – Russia Relations under Ahmadinejad Era”, International Affairs and Global Strategy, Vol.7.
 
-      Trenin, Dmitri & Malashenko, Alexey, (2010), “Iran: A View from Moscow”, Carnegie Endowment for International Peace, Retrieved from:< www .CarnegieEndowment.org>.
 
-      Voronova-Abrams, Marina, (2010), “Russia's Uneasy Relationship with Iran”, Security and Sustainability Program, Global Green USA, March 30, Retrieved from:< https:// www. english. globalarabnetwork.com>.