جامعه شناسی سیاسی
پگاه خیرالهی؛ حمید دهقانی؛ حمید نساج
چکیده
انقلاب اسلامی ایران به عنوان یکی از مراحل فرآیند گذار به دموکراسی از جنبه-های مختلفی مورد بحث قرار گرفته است گرچه هیچگاه از منظر رابطه دولت-جامعه به آن پرداخته نشده است.مقاله حاضر با هدف بررسی رابطه دولت-جامعه طی سالهای 1342-1357 با روش نهادگرایی تاریخی انجام گرفته است. ابتدا با بررسی منابع تاریخی عنوان منابع تحقیق، مهمترین وقایع در ...
بیشتر
انقلاب اسلامی ایران به عنوان یکی از مراحل فرآیند گذار به دموکراسی از جنبه-های مختلفی مورد بحث قرار گرفته است گرچه هیچگاه از منظر رابطه دولت-جامعه به آن پرداخته نشده است.مقاله حاضر با هدف بررسی رابطه دولت-جامعه طی سالهای 1342-1357 با روش نهادگرایی تاریخی انجام گرفته است. ابتدا با بررسی منابع تاریخی عنوان منابع تحقیق، مهمترین وقایع در بازه زمانی مورد مطالعه، نحوه تعامل دولت و جامعه مورد مطالعه قرار گرفت و سپس با توجه به روش نهادگرایی تاریخی، رابطه علی و زمانی رخدادهای اجتماعی و سیاسی مشخص شد. نتایج پژوهش بر این مبنا است که در ابتدای مسیر انقلاب(سال1342) دولت قدرتمند بوده گرچه به تدریج سیاست تقابلی دولت با جامعه طی چندین سال برای سرکوب نارضایتیها منجر به این شد که نهایتا پس از واقعه جمعه سیاه، جامعه هیچگونه مصالحه با دولت را نپذیرد و حتی پس از تلاش دولت برای ایجاد فضای باز سیاسی، از این فرصت علیه دولت استفاده کند.
علوم سیاسی
فاطمه طاهرخانی
چکیده
انقلاب اسلامی، محمل بروز و ظهور گونههای مختلفی از گفتارهای سیاسی با کارکردهای متفاوت بود. یکی از گونههای رایج که در وضعیت انقلابی و با هدف مشروعیتزدایی از رژیم حاکم شکل گرفت، «پدیدارسازی» بود که بر خیانتهای صورت گرفته از سوی رژیم پهلوی در حق آرمانهای اصیل و ملی نظیر عدالت، اسلام، آزادی و قانون تأکید مینمود. هدف این ...
بیشتر
انقلاب اسلامی، محمل بروز و ظهور گونههای مختلفی از گفتارهای سیاسی با کارکردهای متفاوت بود. یکی از گونههای رایج که در وضعیت انقلابی و با هدف مشروعیتزدایی از رژیم حاکم شکل گرفت، «پدیدارسازی» بود که بر خیانتهای صورت گرفته از سوی رژیم پهلوی در حق آرمانهای اصیل و ملی نظیر عدالت، اسلام، آزادی و قانون تأکید مینمود. هدف این مقاله بررسی وجوه بینامتنی اینگونه گفتاری است و تلاش میشود ضمن شناسایی مهمترین ویژگیهای این گونه گفتاری، موارد مشابه آن در طول تاریخ تشیع مورد بررسی قرار گیرد و از رهگذر این شناسایی، ریشه تاریخی آن بررسی گردد. بهعبارتی در چه دورههای تاریخی و در چه شرایط اجتماعی و از سوی چه خطیبانی این گونه گفتاری نضج گرفته است تا به دوره انقلاب اسلامی رسیده است؟ با استفاده از الگوهای تحلیل انتقادی گفتمان و از طریق کاوش در متون دورههای متفاوت تاریخی مشخص شد که پدیدارسازی بروز یافته در دوره انقلاب، مابه ازای تاریخی در دوره معاصر و صدر اسلام دارد و در هنگامه بیثباتی سیاسی، رهبران دینی از استدلالهای مشابه علیه حکام جور زمان بهره بردهاند.
جامعه شناسی سیاسی
محسن محمدی خانقاهی؛ عباس کشاورز شکری؛ زاهد غفاری هشجین
چکیده
آمارهای منتشر شده و نظرات کارشناسی حاکی از آن است که روند نارضایتی اجتماعی در جامعه ایرانی، فزاینده است و به تبع آن دورههای شکلگیری اعتراضات اجتماعی کوتاهتر شده و این اعتراضات به سوی خشونت بیشتر و رادیکالیسم سوق یافته است که پیامدهای منفی موثری در ابعاد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در پی داشته است. از این جهت این پژوهش در پی شناخت ...
بیشتر
آمارهای منتشر شده و نظرات کارشناسی حاکی از آن است که روند نارضایتی اجتماعی در جامعه ایرانی، فزاینده است و به تبع آن دورههای شکلگیری اعتراضات اجتماعی کوتاهتر شده و این اعتراضات به سوی خشونت بیشتر و رادیکالیسم سوق یافته است که پیامدهای منفی موثری در ابعاد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در پی داشته است. از این جهت این پژوهش در پی شناخت و تبیین لایههای علی شکل دهنده به نارضایتی اجتماعی پس از انقلاب اسلامی است. بر این اساس پرسش اصلی پژوهش این است که «لایههای علی ایجاد کننده نارضایتی اجتماعی پس از انقلاب اسلامی چیست؟»برای پاسخ به این پرسش و پیشبرد پژوهش از روش تحلیل لایههای علی بهره گرفته میشود. طبق این روش چهار لایه لیتانی، سیستمی، گفتمانی و استعاری در باب پدیده نارضایتی اجتماعی مورد بحث قرار گرفته است. بر اساس یافتهها در سطح سیستمی، عواملی چون توسعه ناامیدی و احساس محرومیت، تبعیض و شکاف طبقاتی، توسعه ناکارآمدی، تحول زیست جهان و سبک زندگی و غیره در توسعه نارضایتی موثر هستند. در سطح گفتمانی و استعاری نیز عللی چون فرهنگ و تفکر شیعی، دوگانه ج.ا.ا / انقلاب اسلامی، دگرانگاری حاکمیت سیاسی و چالشهای هویتی مطرح میباشند.
حسن ناصرخاکی؛ علی مرشدی زاد
چکیده
با توجه به اهمیت نقشآفرینی انقلاب اسلامی در عرصه جهانی و اهمیت روزافزون نقش جنبشهای نوین اجتماعی در عرصه جهانی، این مقاله به دنبال بررسی این پرسش اساسی است که جنبش محیط زیست بعنوان یک جنبش اجتماعی جهانی چه نسبتی با انقلاب اسلامی در عرصه جهانی دارد؟ در این راستا این مقاله بر اساس مبانی نظری «آلن تورن» پیرامون جنبشهای ...
بیشتر
با توجه به اهمیت نقشآفرینی انقلاب اسلامی در عرصه جهانی و اهمیت روزافزون نقش جنبشهای نوین اجتماعی در عرصه جهانی، این مقاله به دنبال بررسی این پرسش اساسی است که جنبش محیط زیست بعنوان یک جنبش اجتماعی جهانی چه نسبتی با انقلاب اسلامی در عرصه جهانی دارد؟ در این راستا این مقاله بر اساس مبانی نظری «آلن تورن» پیرامون جنبشهای نوین اجتماعی و جنبش محیط زیست با روشی کیفی به مطالعه تطبیقی مولفه هویت انقلاب اسلامی و جنبشهای محیط زیستی پرداخته است. بدین منظور با تکنیک مقولهبندی و کدگذاری، هویت انقلاب اسلامی استخراج شده و سپس آن را با هویت جنبشهای محیط زیستی مقایسه و نسبتسنجی کرده است. با توجه به یافتههای این تحقیق میتوان گفت که هرچند هویت انقلاب اسلامی فراتر از جنبشهای محیط زیستی است اما تضادی میان آنها وجود ندارد لذا علاوه بر اینکه امکان شکلگیری جنبشهای محیط زیستی مبتنی بر هویت انقلاب اسلامی وجود دارد زمینه همسویی و همافزایی میان انقلاب اسلامی و جنبشهای محیط زیستی فعال در عرصه جهانی نیز وجود دارد.
محمد رادمرد؛ عادل فاریابی؛ علی آذری مقدم
چکیده
انقلاب اسلامی ایران به مثابه یک انقلاب اجتماعی، رویدادی منحصربهفرد بود. طی این رخداد سلسله پهلوی پس از 53 سال حکومت بر ایران فروپاشید. دغدغه این پژوهش بررسی زمینههای فروپاشی این سلسله است. امری که میتواند از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به محدودیتهای پژوهش، مقاله پیشرو قصد دارد این مسئله را از منظر مفهوم «ویژهپروری» ...
بیشتر
انقلاب اسلامی ایران به مثابه یک انقلاب اجتماعی، رویدادی منحصربهفرد بود. طی این رخداد سلسله پهلوی پس از 53 سال حکومت بر ایران فروپاشید. دغدغه این پژوهش بررسی زمینههای فروپاشی این سلسله است. امری که میتواند از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به محدودیتهای پژوهش، مقاله پیشرو قصد دارد این مسئله را از منظر مفهوم «ویژهپروری» مورد واکاوی قرار دهد. بدین ترتیب پرسش این است که ویژهپروری چه تاثیری در فروپاشی و زوال حکومت پهلوی داشت؟ از نظر نویسندگان این پژوهش، ویژهپروری از جمله مهمترین عواملی است که سبب اعتراضات مردمی علیه حکومت شد و نظام پهلوی را به سوی فروپاشی سوق داد. این مقاله از روش مکانیسم علی (ردیابی فرایند) بهره میبرد و جمعآوری دادهها به شکل کتابخانهای صورت میگیرد. از منظر محدویت زمانی و مکانی ایران دهههای 1340-1350 نقطه تمرکز این پژوهش است.
عباسعلی رهبر؛ مجید نجات پور؛ مجتبی موسوی نژاد
دوره 4، شماره 14 ، آذر 1394، ، صفحه 9-39
چکیده
قدرت نرم یکی از مؤلف ههای مهم و تأثیرگذار در سیاست خارجی کشورها به شمارم یآید. انقلاب اسلامی ایران را م یتوان تجلی تحقق قدرت نرم به معنای توانایی نفوذ در میاندیگر مل تها، بدون تهدید و یا پرداخت هزینۀ محسوس به شمار آورد . جمهوری اسلامی ب هعنوان یک واحد سیاسی دارای هویتی خاص است. این هویت دارای چند بعد ایرانی، اسلامی،انقلابی و جهان سومی ...
بیشتر
قدرت نرم یکی از مؤلف ههای مهم و تأثیرگذار در سیاست خارجی کشورها به شمارم یآید. انقلاب اسلامی ایران را م یتوان تجلی تحقق قدرت نرم به معنای توانایی نفوذ در میاندیگر مل تها، بدون تهدید و یا پرداخت هزینۀ محسوس به شمار آورد . جمهوری اسلامی ب هعنوان یک واحد سیاسی دارای هویتی خاص است. این هویت دارای چند بعد ایرانی، اسلامی،انقلابی و جهان سومی است که تعیی نکنندة رفتار آن در سیاست بی نالملل هستند.ایران با تکیه بر قدرت نر مافزاری ب هویژه ارز شهایی چون ایثار، شهاد تطلبی،معنوی تگرایی، عدالت باوری، استقلا لطلبی، مبارزه با صهیونیسم و ضدیت با سیاس ت هایامپریالیستی غرب ب ه ویژه آمریکا، توانسته به احیای خودباوری دینی و بیداری اسلامی در عرصهمنطق های و تأثیرگذاری بر مناسبات جهانی بپردازد و اقتدار نر م افزاری خود را در عرصۀبی نالمللی به منصۀ ظهور رساند. در این مقاله در پی بررسی تأثیر قدرت نرم انقلاب اسلامی دردر منطقه شمال آفریقا و کشورهایی نظیر مصر، تونس و لیبی « بیداری اسلامی » جنبش موسوم بههستیم.
سیدابراهیم َُسرپرست سادات
دوره 3، شماره 11 ، اسفند 1393، ، صفحه 31-56
چکیده
سنت، حضور غیر قابل انکاری در اندیشة روشنفکری ایران داشته است. مرجعیت سنت و بحثانگیز بودن آن، ناشی از موقعیت برجسته و تأثیرگذار آن در جوامعی است که دارای تاریخ کهن، اندیشههای سرشار و تمدنآفرین بوده است. هر چند قاعده روشنفکری اقتضا می کرد که روشنفکر ایرانی با وجهة انتقادیاندیشی، سنت را به عنوان یکی از مؤلفههای تأثیرگذار در ...
بیشتر
سنت، حضور غیر قابل انکاری در اندیشة روشنفکری ایران داشته است. مرجعیت سنت و بحثانگیز بودن آن، ناشی از موقعیت برجسته و تأثیرگذار آن در جوامعی است که دارای تاریخ کهن، اندیشههای سرشار و تمدنآفرین بوده است. هر چند قاعده روشنفکری اقتضا می کرد که روشنفکر ایرانی با وجهة انتقادیاندیشی، سنت را به عنوان یکی از مؤلفههای تأثیرگذار در هویتبخشی ایرانی، سیاست و قدرت، مورد مداقه، نقد و بررسی قرار دهد و بستری تأسیسی را با عطف به آن تدارک ببیند؛ اما در عمل، چنین چیزی لزوماً اتفاق نیفتاده است. در عین حال بازشناسی تطورات نگاه ها به سنت که از خلال بررسی سیر نگاه روشنفکران ایرانی به سنت، به دست می آید این فرضیه را در این مقاله قوت بخشید که در نزاع سنت و مدرنیته در ایران، سنت، منشأ خودآگاهی روشنفکری ایرانی بوده است. تطورات و خودآگاهی های سنت در پیدایی انقلاب اسلامی ایران و در ادامه وامدار و متأثر از آن بوده است.
مهدی ناظمی اردکانی؛ مهدی داودی؛ احمدعلی امامی
دوره 3، شماره 9 ، مرداد 1393، ، صفحه 9-26
چکیده
انقلاب اسلامی ایران یکی از متغیرهای مهمی است که در چند دهه ی اخیر منجر به ایجاد نگرشجدید نسبت به اسلام در جهان شده است. این انقلاب بر اساس رویکرد فرهنگی در صدد ایجادهمگرایی فرهنگی در میان جوامع اسلامی در جهان میباشد و معتقد است که؛ از مهمترین عواملیکه می تواند کشورهای مسلمان را به یک انسجام درونی و اجماع جهانی فرا خواند همانا تأکید ...
بیشتر
انقلاب اسلامی ایران یکی از متغیرهای مهمی است که در چند دهه ی اخیر منجر به ایجاد نگرشجدید نسبت به اسلام در جهان شده است. این انقلاب بر اساس رویکرد فرهنگی در صدد ایجادهمگرایی فرهنگی در میان جوامع اسلامی در جهان میباشد و معتقد است که؛ از مهمترین عواملیکه می تواند کشورهای مسلمان را به یک انسجام درونی و اجماع جهانی فرا خواند همانا تأکید برمشترکات دینی و تعامل حول آنها است. از اینرو دعوت به وحدت اسلامی بر اساس تعالیم الهیاسلام از طرف بنیانگذار انقلاب اسلامی مطرح میشود. این امر در اصول توحید، اسلامی بو دن،وحدت و انسجام، عدالت و مبارزه با ظلم و.. که برگرفته از اسلام و در بطن ایدئولوژی جمهوریاسلامی است نمود مییابد و آرمان هایی نظیر اندیشه ی امامت، بسط عدالت، نابودی ظلم و ستم،نیل به سعادت برای همه ی انسان ها و در نهایت، آرمان جهانی با کانون محوری اسلام ر ا در نظردارد.
عباس نعیمی؛ شهناز کریمی؛ علی مرشدی زاده
دوره 2، شماره 6 ، مهر 1392، ، صفحه 39-60
چکیده
هدف اصلی مقالهی حاضر عبارت است از ارزیابی مقالهی »ایران: استعمار سرخ و سیاه« به عنوانعامل شتابزا در روند انقلاب اسلامی ایران. درواقع پرسش عمدهی این مقاله بدین قرار است که مقالهیمذکور چگونه به عنوان عامل شتابزای انقلاب ایران عمل کرده است. بر این اساس نظریهی تحولانقلابی چالمرز جانسون چارچوب نظری مقاله را شکل داده است. یافته های ...
بیشتر
هدف اصلی مقالهی حاضر عبارت است از ارزیابی مقالهی »ایران: استعمار سرخ و سیاه« به عنوانعامل شتابزا در روند انقلاب اسلامی ایران. درواقع پرسش عمدهی این مقاله بدین قرار است که مقالهیمذکور چگونه به عنوان عامل شتابزای انقلاب ایران عمل کرده است. بر این اساس نظریهی تحولانقلابی چالمرز جانسون چارچوب نظری مقاله را شکل داده است. یافته های پژوهش نشان میدهد کهچاپ مقالهی »ایران: استعمار سرخ و سیاه« به نام مستعار احمد رشیدی مطلق در تاریخ 17دی 1356درروزنامهی اطلاعات به عنوان یکی از عوامل شتابزای انقلاب ایران بوده است که به دنبال آن زنجیرهیمکرر »تظاهرات - مراسم چهلم« شکل گرفت و به حرکت انقلاب ایران شتاب بخشید. روش تحقیقمقاله، تاریخی است و روش گردآوری دادهها نیز کتابخانهای است