تحولات جهان اسلام
عبدالله سهرابی؛ محمدباقر خرمشاد
چکیده
موضوع فلسطین به‌عنوان یکی از محوری‌ترین مسائل در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بوده است. تبیین چشم‌انداز سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در موضوع فلسطین هدف اصلی نوشتار است و به دنبال تدوین سناریوهای ممکن، محتمل و مطلوب در آینده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مورد موضوع فلسطین است.پژوهش به لحاظ ماهیت موضوع، با استفاده از ...
بیشتر
موضوع فلسطین به‌عنوان یکی از محوری‌ترین مسائل در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بوده است. تبیین چشم‌انداز سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در موضوع فلسطین هدف اصلی نوشتار است و به دنبال تدوین سناریوهای ممکن، محتمل و مطلوب در آینده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مورد موضوع فلسطین است.پژوهش به لحاظ ماهیت موضوع، با استفاده از نوعی روش تحقیق کیفی در دو مرحله مطالعه اکتشافی (خواندن) و مصاحبه، در پرتو سؤالات اکتشافی دنبال شده است. پژوهش جامعه آماری نداشته ولی جامعه خبرگان شامل 21 نفر است که از نمونهگیری با روش گلوله برفی انتخاب شدند، مصاحبهها تا مرحله اشباع استمرار یافت و پس از مصاحبه، برای اخذ گزارههای اصلی ناظر بر موضوع از متن مصاحبهها، از روش تجزیهوتحلیل تم، 10 تم استخراج شد از جمله:الف- حمایت از جبهه مقاومت، متحدسازی و همسویی اهداف گروههای مقاومت در مقابل سلطهگری اسرائیل و ایجاد روابط عمیق با کشورهایی با سیاستهای ضداسرائیلی؛ب- بیانگیزگی افکار عمومی در حمایت از فلسطین به دلیل عدم اعتماد به سیاستگذاران داخلی، اختلاف و تفرقهافکنی میان مسلمانان و نبود همگرایی در ظرفیت قدرتهای بزرگ در موضوع فلسطین.
تحولات خاورمیانه
مجید محمدی؛ احمد بخشایشی؛ محمد توحیدفام؛ علی اکبر امینی
چکیده
پس از سقوط صدام در سال 2003 ساختار اقتداگرایانه حاکم بر عراق تغییر و نوعی دمکراسی موسوم به دمکراسی انجمنی حاکم شد. عبور از دیکتاتوری به دمکراسی گامی رو به جلو بشمار می‌آید اما انجمن‌گرایی و سهیم‌سازی اقوام و اقلیت‌ها در قدرت پیامدهای دیگری نیز بدنبال داشته که بعضاً منجر به بی‌ثباتی و منازعات داخلی گردیده است. رویدادهایی نظیر بحران ...
بیشتر
پس از سقوط صدام در سال 2003 ساختار اقتداگرایانه حاکم بر عراق تغییر و نوعی دمکراسی موسوم به دمکراسی انجمنی حاکم شد. عبور از دیکتاتوری به دمکراسی گامی رو به جلو بشمار می‌آید اما انجمن‌گرایی و سهیم‌سازی اقوام و اقلیت‌ها در قدرت پیامدهای دیگری نیز بدنبال داشته که بعضاً منجر به بی‌ثباتی و منازعات داخلی گردیده است. رویدادهایی نظیر بحران داعش، کرکوک، رفراندوم استقلال کردستان، اغتشاشات داخلی و قدرتگیری جریان صدر، مشکلات تشکیل دولت، مداخلات خارجی، حملات ترکیه به شمال عراق و...، تردیدهایی را در خصوص کارآمدی دمکراسی انجمنی و آینده نظام سیاسی عراق ایجاد کرده است. از طرفی تحولات آینده عراق نقش مهمی در منطقه بویژه کشورهای همسایه نظیر ایران دارد که ارائه تبیین مناسبی در این خصوص از اهداف پژوهش است. پرسش اصلی این است که بر اساس مدل دمکراسی انجمنی و توافق طیفهای قدرت چه سناریوهایی برای آینده سیاسی عراق محتمل خواهد بود؟ با چهارچوب نظری دمکراسی انجمنی مدل لیجفارت و بر اساس روش آیندهپژوهی و سناریونویسی چهارگانهGBN ، سناریوهای محتمل آینده عراق کنکاش و چهار سناریوی تجزیه عراق، افزایش واگرایی و بحران، دیکتاتوری وحدت ملی و انسجام ملی شناسایی و بررسی شده است.
داود غرایاق زندی
چکیده
مجموعه رشته علوم سیاسی عمدتاً مسائل گذشته و حال را مورد تحلیل قرار میدهد. از آنجا که علم سیاست یکی از رشته‌های مورد نیاز دستگاه سیاستگذاری است، با کاربردی‌تر شدن و ارتقای آن به منظور پیش‌بینی مسائل سیاسی قادر خواهد بود بیش از پیش در عرصههای متنوع حکمرانی مورد استفاده قرار بگیرد. آیندهپژوهی یکی از عرصههایی است که می‌تواند ...
بیشتر
مجموعه رشته علوم سیاسی عمدتاً مسائل گذشته و حال را مورد تحلیل قرار میدهد. از آنجا که علم سیاست یکی از رشته‌های مورد نیاز دستگاه سیاستگذاری است، با کاربردی‌تر شدن و ارتقای آن به منظور پیش‌بینی مسائل سیاسی قادر خواهد بود بیش از پیش در عرصههای متنوع حکمرانی مورد استفاده قرار بگیرد. آیندهپژوهی یکی از عرصههایی است که می‌تواند در این زمینه به علم سیاست بویژه سیاستگذاری عمومی کمک کند. برای این منظور مقاله با این پرسش آغاز شده است که چگونه میتوان از آیندهپژوهی برای پیش‌بینی تحولات آینده در عرصه سیاستگذاری بهره گرفت؟ هدف مقاله ارائه درک مناسب از مفاهیم کلیدی آیندهپژوهی و شناخت روشهای هفتگانه اصلی آن برای پیش‌بینی تحولات آینده به منظور حذف عامل غافلگیری است. همچنین در این مقاله تلاش شده روشهای مختلف، همراه با بررسی نمونههای سیاسی ارائه گردد تا قابلیت و اهمیت آیندهپژوهی در سیاستگذاری مشخص شود. این کار نهتنها به بازاندیشی مطلوبتر علم سیاست کمک میکند بلکه جایگاه آن را در دستگاه سیاستگذاری ارتقا میدهد.
ریحانه صالح آبادی؛ محسن جان پرور؛ ساجد بهرامی جاف
چکیده
شیوع ویروس کرونا تاثیرات مختلفی را بر وضعیت ژئوپلیتیکی جهان بر جای گذاشته است. از اینرو با توجه به تاثیرات منفی ویروس کرونا، جهت هرگونه برنامهریزی برای روبهرو شدن با مسائل آن ضروری است که حالات مختلف پیشروی ساختار ژئوپلیتیکی جهان بررسی و استراتژیهای مرتبط با حالات مختلف در دستور کار واقع شود. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی ...
بیشتر
شیوع ویروس کرونا تاثیرات مختلفی را بر وضعیت ژئوپلیتیکی جهان بر جای گذاشته است. از اینرو با توجه به تاثیرات منفی ویروس کرونا، جهت هرگونه برنامهریزی برای روبهرو شدن با مسائل آن ضروری است که حالات مختلف پیشروی ساختار ژئوپلیتیکی جهان بررسی و استراتژیهای مرتبط با حالات مختلف در دستور کار واقع شود. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و روش آن توصیفی – تحلیلی است. تجزیه و تحلیل دادهها مبتنی بر تکنیکهای آیندهپژوهی از جمله تحلیل تاثیرات متقابل است. در این تحقیق برای 8 عامل کلیدی مجموعا 40 حالت(عدم قطعیت) در نظر گرفته شده است، یافتههای تحقیق نشان میدهد از بین سناریوهای تدوین شده، 11 سناریوی قوی و محتمل، پیشروی آینده وضعیت ژئوپلیتیکی ناشی از شیوع ویروس کرونا وجود دارد. از 11 سناریوی قوی و محتمل، 4 سناریو وضعیت نامطلوب، 2 سناریو وضعیت مطلوب، 5 سناریو نیز دارای وضعیت ایستا و بینابینی است. نتایج نشان میدهد که احتمال وقوع حالتهای منفی ساختار ژئوپلیتیکی جهان در مواجهه با ویروس کرونا دو برابر احتمال رخ دادن حالتهای مطلوب است. بنابراین باتوجه به هدف اصلی دانش ژئوپلیتیک که طراحی بهترین استراتژی در مناسبات بین بازیگران است، باید مناسبترین استراتژیها در ارتباط با پیامدهای منفی این ویروس در نظر گرفته شود.
وحید رنجبرحیدری؛ ارسلان قربانی؛ رضا سیمبر؛ ابراهیم حاجیانی
چکیده
خلیج فارس از مناطق جغرافیایی با ویژگی‌های ممتاز در جهان است. این منطقه در برگیرنده کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به علاوه ایران و عراق است. پرسش اصلی این مقاله این است که؛ آینده روابط ایران و شورای همکاری خلیج فارس در افق1404 با چه سناریوهایی مواجه خواهد بود. در پاسخ به این مسأله و با استفاده از روش آیندهپژوهی، یعنی تحلیل اثرات ...
بیشتر
خلیج فارس از مناطق جغرافیایی با ویژگی‌های ممتاز در جهان است. این منطقه در برگیرنده کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به علاوه ایران و عراق است. پرسش اصلی این مقاله این است که؛ آینده روابط ایران و شورای همکاری خلیج فارس در افق1404 با چه سناریوهایی مواجه خواهد بود. در پاسخ به این مسأله و با استفاده از روش آیندهپژوهی، یعنی تحلیل اثرات متقاطع، 5 عامل کلیدی؛ نگرش حاکمان ایران و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به یکدیگر، افزایش مسابقه تسلیحاتی و نظامی کشورهای عضو شورا(ناتو یا ائتلاف عربی) و ایران با هدف هژمون شدن در منطقه، هراس از تئوری هلال شیعی و صدور انقلاب ج.ا.ا با هدف مقابله با ایران و تفاوت‌های هویتی، تأثیر آینده سوریه، عراق، یمن و... بر روابط فی‌مابین و آینده برجام و برنامه هسته‌ای ایران، شناسایی شدند. این پیش‌ران‌ها به عنوان عوامل پایه در نرم افزار سناریوویزارد مورد استفاده قرار گرفت. در نهایت با تجزیه و تحلیل متعدد و با بهرهگیری از پانل خبرگان، از میان 128 سناریوی ممکن، تعداد 4 سناریوی محتمل؛ قایق‌های جنگی، ناوجنگی، کشتی مسافری و ناو جماران شناسایی شدند و نهایتاً سناریوی ناو جنگی به عنوان سناریوی محتمل و احتمال بالای تحقق معرفی و سناریوی کشتی مسافری، به عنوان سناریوی مرجح و مطلوب ایران، مورد شناسایی قرارگرفت.
