تحولات جهان اسلام
عبدالله سهرابی؛ محمدباقر خرمشاد
چکیده
موضوع فلسطین بهعنوان یکی از محوریترین مسائل در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بوده است. تبیین چشمانداز سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در موضوع فلسطین هدف اصلی نوشتار است و به دنبال تدوین سناریوهای ممکن، محتمل و مطلوب در آینده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مورد موضوع فلسطین است.پژوهش به لحاظ ماهیت موضوع، با استفاده از ...
بیشتر
موضوع فلسطین بهعنوان یکی از محوریترین مسائل در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بوده است. تبیین چشمانداز سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در موضوع فلسطین هدف اصلی نوشتار است و به دنبال تدوین سناریوهای ممکن، محتمل و مطلوب در آینده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مورد موضوع فلسطین است.پژوهش به لحاظ ماهیت موضوع، با استفاده از نوعی روش تحقیق کیفی در دو مرحله مطالعه اکتشافی (خواندن) و مصاحبه، در پرتو سؤالات اکتشافی دنبال شده است. پژوهش جامعه آماری نداشته ولی جامعه خبرگان شامل 21 نفر است که از نمونهگیری با روش گلوله برفی انتخاب شدند، مصاحبهها تا مرحله اشباع استمرار یافت و پس از مصاحبه، برای اخذ گزارههای اصلی ناظر بر موضوع از متن مصاحبهها، از روش تجزیهوتحلیل تم، 10 تم استخراج شد از جمله:الف- حمایت از جبهه مقاومت، متحدسازی و همسویی اهداف گروههای مقاومت در مقابل سلطهگری اسرائیل و ایجاد روابط عمیق با کشورهایی با سیاستهای ضداسرائیلی؛ب- بیانگیزگی افکار عمومی در حمایت از فلسطین به دلیل عدم اعتماد به سیاستگذاران داخلی، اختلاف و تفرقهافکنی میان مسلمانان و نبود همگرایی در ظرفیت قدرتهای بزرگ در موضوع فلسطین.
محمدباقر خرمشاد؛ امیر مولودی
چکیده
ساختارهای سیاسی اجتماعی روستاها در ایران دچار دگرگونی شده است. دامنه و عمق این تحولات به اندازهای است که فضای سیاسی اجتماعی کنونی روستاها را متفاوت از گذشته کرده است. بنابراین انجام پژوهشهای جدید درباره جامعه روستایی ایران ضروری به نظر میرسد. با توجه به اینکه عمده این تحولات بعد از انقلاب اسلامی رخ داده است، این پژوهش در ...
بیشتر
ساختارهای سیاسی اجتماعی روستاها در ایران دچار دگرگونی شده است. دامنه و عمق این تحولات به اندازهای است که فضای سیاسی اجتماعی کنونی روستاها را متفاوت از گذشته کرده است. بنابراین انجام پژوهشهای جدید درباره جامعه روستایی ایران ضروری به نظر میرسد. با توجه به اینکه عمده این تحولات بعد از انقلاب اسلامی رخ داده است، این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که روستا در ایران بعد از انقلاب چه تحولات و دگرگونیهای را از سر گذرانده است؟ این پژوهش با بهرهمندی از رهیافت جامعهشناسی تاریخی و استفاده از دادههای کتابخانهای و مشاهده به چرایی و چگونگی این دگرگونیها و پیامدهای آنها میپردازد. نتیجه پژوهش نشان از تغییراتی مانند تحول در صورتبندی اجتماعی، تغییر قشربندی در روستاها، تغییر در سبک زندگی روستایی، افزایش سطح سواد و تبعات آن، تحول ارتباطی و رسانهای شدن روستاها، تغییر در مالکیت زمین در روستا، حرکت به سمت اقتصاد نیمهتجاری، تغییر در سلسلهمراتب اجتماعی، تغییر از مشارکت منفعل به مشارکت سیاسی مستقل و مطالبهگر، افزایش نقش وفاداریهای خویشاوندی در مشارکت سیاسی محلی، غلبه تعلقات مذهبی و زبانی در رفتار رأیدهی روستاییان و اشاعه نظام شهروندی به روستاها دارد.
غلامرضا خواجه سروی؛ محمدباقر خرمشاد؛ عباسعلی رهبر؛ سیدزکریا محمودی رجا
چکیده
در نظامهای ناهمگون فرهنگی ـ مذهبی، شناخت متغیرهای مؤثر در رفتار رأیدهی و مشارکت سیاسی شهروندان، برای سیاستگذاری و مدیریت مطلوب امری حیاتی است. مسئله پژوهش، تجزیه و تحلیل عوامل مؤثر در رأیدهی قوم ترکمن به گفتمان اعتدال در انتخابات دوازدهم ریاست جمهوری است. این پژوهش از نظر جهتگیری، کاربردی و نوع پژوهش توصیفی و از روش ...
بیشتر
در نظامهای ناهمگون فرهنگی ـ مذهبی، شناخت متغیرهای مؤثر در رفتار رأیدهی و مشارکت سیاسی شهروندان، برای سیاستگذاری و مدیریت مطلوب امری حیاتی است. مسئله پژوهش، تجزیه و تحلیل عوامل مؤثر در رأیدهی قوم ترکمن به گفتمان اعتدال در انتخابات دوازدهم ریاست جمهوری است. این پژوهش از نظر جهتگیری، کاربردی و نوع پژوهش توصیفی و از روش پیمایش استفاده شد. جامعۀ آماری، شهروندان قوم ترکمن در گلستان میباشند که بهصورت تصادفی ساده 344 نفر بهعنوان نمونه آماری انتخـاب شـدند. پایایی و روایی ابزار پژوهش با استفاده از آزمونهای ضریب بارهای عاملی، پایایی ترکیبی، آلفای کرونباخ، روایی همگرا و روایی واگرا اندازهگیری شدند. دادههای حاصل با استفاده از نرمافزار Smart- PLS وSPSS تجزیه و تحلیل شدند. از آزمون t تک نمونه و فریدمن برای سنجش فرضیههای پژوهش استفاده شد. یافتهها نشان میدهد ویژگیهای شخصیتی نامزد، انتظارات انتخاباتی، اثرپذیری از معتمدان سیاسی ـ دینی، قرابت با ایدئولوژیهای مذهبی ـ قومی، روند تحولات جهانی منطقه و شبکههای مجازی، بیشترین تأثیر را در رأیدهی قوم ترکمن به گفتمان اعتدال در انتخابات دوازدهم ریاست جمهوری داشت. همچنین یافتههای حاصل از رتبهبندی نشان میدهد به ترتیب، انتظارات انتخاباتی، قرابت با ایدئولوژیهای مذهبی، عوامل تاریخی، روند تحولات جهانی ـ منطقه، اثرپذیری از معتمدان سیاسی ـ دینی، ویژگیهای شخصیتی نامزد و شبکههای مجازی بیشترین نقش را در تمایل قوم ترکمن به گفتمان اعتدال داشت.
محمدباقر خرمشاد؛ فرزاد سوری
چکیده
سرمایه اجتماعی از جمله مفاهیمی است که برخلاف بسط چندین دهه آن در محافل آکادمیک جهانی، در محافل داخلی ادبیات منقح و گستردهای ندارد و به مفهومی چندبعدی تبدیل شده است. مسأله مقاله حاضر بررسی وضعیت کمی و کیفی فرآیند جامعهپذیری سیاسیِ نسل جوان است، بر نسبت میان مفاهیم «سرمایه اجتماعی»، «جامعهپذیری سیاسی» و «امر سیاسی» ...
بیشتر
سرمایه اجتماعی از جمله مفاهیمی است که برخلاف بسط چندین دهه آن در محافل آکادمیک جهانی، در محافل داخلی ادبیات منقح و گستردهای ندارد و به مفهومی چندبعدی تبدیل شده است. مسأله مقاله حاضر بررسی وضعیت کمی و کیفی فرآیند جامعهپذیری سیاسیِ نسل جوان است، بر نسبت میان مفاهیم «سرمایه اجتماعی»، «جامعهپذیری سیاسی» و «امر سیاسی» متمرکز شده است و از بین نهادهای دولتیِ متولی جامعهپذیری سیاسی در ایران، نهاد دانشگاه (با تاکید بر دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاههای دولتی شهر تهران) را به عنوان مطالعه موردی موضوع بررسی کمی و کیفی قرار داده است. پرسش این است که «سرمایه اجتماعی چه تأثیری بر فرآیند جامعهپذیری سیاسیِ دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاههای دولتی شهر تهران دارد؟». با بهرهگیری از روش کمی و ابزار پرسشنامه و شیوه نمونهگیری تصادفی ساده یا نامحدود، دادههای به دست آمده نشان داد که شاخصهای مربوط به متغیرهای اصلی این مقاله بر یک دیگر تأثیرپذیری مثبت داشته و در نتیجه به هر میزان که سطح سرمایه اجتماعی در دانشگاههای دولتی شهر تهران بالاتر باشد، آن دانشگاهها در تحقق کارویژه جامعهپذیری سیاسیِ دانشجویان مقطع کارشناسی خود موفقتر خواهند بود.
علیرضا کلانترمهرجردی؛ محمد باقر خرمشاد
چکیده
مساله هویت، عمری به درازای حیات و خلقت آدمی دارد. در واقع انسان تنها موجودی است که بدون درک از چیستی و کیستی خود نمیتواند حیات و تداوم داشته باشد. با این حال همواره در سایه روشهای مختلف تبیین این مفهوم است که میتوان سخنی از هویت ملی به میان آورد. هویتها، به مثابه شالودهها و سازههای اجتماعی در فرایند شالودهریزی یا سازهگرایی ...
بیشتر
مساله هویت، عمری به درازای حیات و خلقت آدمی دارد. در واقع انسان تنها موجودی است که بدون درک از چیستی و کیستی خود نمیتواند حیات و تداوم داشته باشد. با این حال همواره در سایه روشهای مختلف تبیین این مفهوم است که میتوان سخنی از هویت ملی به میان آورد. هویتها، به مثابه شالودهها و سازههای اجتماعی در فرایند شالودهریزی یا سازهگرایی اجتماعی باز تفسیر و همواره در سایه بازتفسیرها از روشهای مختلف برای تبیین این مفهوم استفاده میشود؛ نویسندگان با انتخاب روش تحلیل گفتمان برای خوانش هویت ملی، در پی ارائه یک مدل و الگو از گفتمان هویت ملی یکی از جریانهای عمده فکری میباشند؛ ارائه الگو و مدل به تحلیل، درک و چیستی مسأله کمک بیشتری میکند. جریان چپ یا آنچه پژوهشگر آن را سوسیالیسم مارکسیسم مینامد به عنوان یکی از جریانهای موثر در تاریخ معاصر ایران است. این مقاله، ضمن درک تطور کلیت گفتمان هویت ملی در سیر تاریخی، به یک الگویِ گفتمانِ هویت ملی در جریان پیش گفته دست یافته است.
محمدباقر خرمشاد؛ اسحق صیاد رودکار
چکیده
نظامهای سیاسی جدید در پی بسیج و جلب مشارکت سیاسی حداکثری شهروندان خود هستند؛تحکیم رابطۀ نظام سیاسی و مردم تداوم نظام سیاسی را تسهیل نموده، موجد مشروعیت سیاسی حکومت شده و به توسعۀ سیاسی نهادینه منجر میشود. مفروض است که در نظام سیاسی اسلامی؛ آموزه مهم اجتماعی، فرهنگی و سیاسی «أمربه معروف و نهی از منکر» نقش عمدهای در توسعه ...
بیشتر
نظامهای سیاسی جدید در پی بسیج و جلب مشارکت سیاسی حداکثری شهروندان خود هستند؛تحکیم رابطۀ نظام سیاسی و مردم تداوم نظام سیاسی را تسهیل نموده، موجد مشروعیت سیاسی حکومت شده و به توسعۀ سیاسی نهادینه منجر میشود. مفروض است که در نظام سیاسی اسلامی؛ آموزه مهم اجتماعی، فرهنگی و سیاسی «أمربه معروف و نهی از منکر» نقش عمدهای در توسعه سیاسی ایفا مینماید و قرآن کریم، متون روایی و اصل هشتم قانون اساسی ج.ا.ا مستند این آموزهاند. سه ساحت؛ مردم- مردم (متوازی)، مردم- حاکمان (متخالف صعودی) و حاکمان - مردم (متخالف نزولی) در این آموزه وجه تمایز مردم سالاری دینی از لیبرال دموکراسیها است. فرضیه این نوشتار آن است که ساحت مردم – حاکمان در آموزه امر به معروف و نهی از منکر مغفول مانده است. این پژوهش با اتکا به روش تفسیری و بهرهمندی از نظریه مردمسالاری دینی نتیجه میگیرد که احیای ساحت سوم مستلزم ورود به فرهنگ سیاسی جامعه اسلامی در میان مردم (الناس) و نخبگان فکری (اولی الالباب) و نخبگان سیاسی (اولی الامر) است.
محمدباقر خرمشاد
دوره 2، شماره 6 ، مهر 1392، ، صفحه 9-37
چکیده
با هدف فهم چگونگی تحول و تطور علم سیاست در دو جامعهی آمریکا و فرانسـه، ایـن نوشـتار بـاروشی مقایسهای به این سوال اصلی پاسخ میدهـد کـه سـیر تحـول و تطـور علـم سیاسـت در آمریکـا وفرانسه چگونه بوده است و چه تأثیرات و تأثراتی از یکدیگر داشتهاند. مطالعهی سیر تحول علم سیاسـتدر فرانسهی دوران آگوست کنت و امیل دورکهایم )به عنوان پدران بنیانگذار ...
بیشتر
با هدف فهم چگونگی تحول و تطور علم سیاست در دو جامعهی آمریکا و فرانسـه، ایـن نوشـتار بـاروشی مقایسهای به این سوال اصلی پاسخ میدهـد کـه سـیر تحـول و تطـور علـم سیاسـت در آمریکـا وفرانسه چگونه بوده است و چه تأثیرات و تأثراتی از یکدیگر داشتهاند. مطالعهی سیر تحول علم سیاسـتدر فرانسهی دوران آگوست کنت و امیل دورکهایم )به عنوان پدران بنیانگذار جامعـه شناسـی مـدرن( وبررسی روند تطور این علم در آمریکـای پناهگـاه اندیشـمندان و عالمـان اروپـایی، در خـلال دو جنـگجهانی اول و دوم، دغدغهی این تحقیق است. ملاحظـه مـیشـود کـه بـاوجود تأثیرپـذیریهـای اولیـهیآمریکا از اروپا در انتقال یافتههای علمی علوم انسانی و علوم اجتماعی قرنهای هجده و نـوزده؛ در قـرنبیستم )خصوصاً نیمهی دوم این قرن( آمریکـا بـا اصـول و قواعـد حـاکم بـر آن، در رونـدی متفـاوت ومتمایز به مهد تولد، شکلگیری و تطور علوم سیاسی نوین تبدیل میشود به گونهای که تمام جهـان و ازجمله اروپا و فرانسه تحت تأثیر آن قرار میگیرند. تحول علم سیاست در آمریکاست که به شکلگیـریجامعهشناسی سیاسی امروزین منجر میشود، در حالی که فرانسه برای سالیان سال گرفتار سایهی سنگینحقوق عمومی در حوزه مطالعات سیاسی است